Τα τελευταία χρόνια, η γλυκοπατάτα (αλλά όχι η κανονική πατάτα) έχει αναδειχτεί ως μια «υπερτροφή». Όμως, παρόλο που στρεφόμαστε όλο και περισσότερο σε αυτή την τροφή, είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως τόσο οι κανονικές πατάτες όσο και οι γλυκοπατάτες είναι υγιεινές και πολύ νόστιμες και φυσικά μπορείτε να απολαύσετε και τα δύο αυτά τρόφιμα, ανεξάρτητα από τους διατροφικούς σας στόχους.
Έχοντας αυτό κατά νου, ας ανακαλύψουμε την αλήθεια για τους κονδυλώδεις φίλους μας.
Και οι δύο ονομάζονται «πατάτες». Είναι και οι δύο θρεπτικές, πλούσιες σε ενέργεια και αρχαίες τροφές των οποίων η καλλιέργεια πάει χιλιάδες χρόνια πίσω. Και οι δύο προέρχονται από την Κεντρική και Νότια Αμερική και από τότε έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Και οι δύο έχουν υπέροχη γεύση και αποτελούν ένα νόστιμο συνοδευτικό.
Ωστόσο, βοτανικά, οι πατάτες και οι γλυκοπατάτες είναι εντελώς άσχετες μεταξύ τους.
Οι πατάτες (Solanum tuberosum ) ανήκουν στην οικογένεια των Solanaceae , συγγενείς με τις ντομάτες, τις πιπεριές και τη μελιτζάνα μαζί με το θανατηφόρο νυχτολούλουδο. Τα φυτά αυτής της οικογένειας παράγουν σολανίνη, η οποία είναι δηλητηριώδης. Μην τρώτε λοιπόν τα φύλλα ή τους μίσχους οποιουδήποτε φυτού αυτής της ομάδας ή πατάτες που έχουν πρασινίσει. Το Solanum phureja είναι ένα πιο σπάνιο, πιο άγριου τύπου είδος πατάτας που καλλιεργείται στη Νότια Αμερική.
Οι γλυκοπατάτες ( Ipomoea batatas ) ανήκουν στην οικογένεια Convolvulaceae και σε αντίθεση με τις πατάτες, μπορείτε να φάτε τα φύλλα της γλυκοπατάτας, τα οποία είναι πολύ θρεπτικά.
Βιοποικιλότητα
Υπάρχουν περίπου 4.000 γνωστές ποικιλίες πατάτας (με περίπου 3.000 μόνο στις Άνδεις) και περίπου 5.000 ποικιλίες γλυκοπατάτας που καλλιεργούνται παγκοσμίως. Τόσο οι πατάτες όσο και οι γλυκοπατάτες έρχονται σε χρώματα που κυμαίνονται από λευκό έως πορτοκαλί έως μοβ. Φυσικά, συνήθως δεν βλέπουμε αυτή τη διαφορετικότητα στο μέσο σούπερ μάρκετ.
Υδατάνθρακες και κορεσμός
Στην πραγματικότητα, εν μέρει λόγω της περιεκτικότητάς τους σε υδατάνθρακες, οι πατάτες και οι γλυκοπατάτες είναι ιδιαίτερα χορταστικές τροφές. Μάλιστα, το 2010, ο Chris Voigt, διευθυντής της Washington State Potato Commission, δοκίμασε ένα τρελό πείραμα: για 2 μήνες έτρωγε μόνο πατάτες.
Στην αρχή, έτρωγε μόνο όταν πεινούσε και έχασε 12 κιλά σε 3 εβδομάδες. Για να πάρει αρκετές θερμίδες, στη συνέχεια αύξησε την πρόσληψη του σε 20 πατάτες την ημέρα… και είπε ότι δεν είχε νιώσει ποτέ τόσο πλήρης.
Παρόλο που προφανώς κάλυπτε τις ανάγκες του σε θερμίδες, ο Voigt έχασε 9 επιπλέον κιλά σε όλο το υπόλοιπο πείραμα. Όχι μόνο αυτό, οι εξετάσεις αίματος, όπως η χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και η γλυκόζη του αίματος, βελτιώθηκαν.
Τώρα φυσικά, δεν συνιστώ τη δίαιτα των 20 πατατών την ημέρα. Αλλά τα αποτελέσματα του πειράματος υποδηλώνουν - τουλάχιστον ανέκδοτα - ότι στην πραγματικότητα, οι αμυλούχοι κόνδυλοι είναι πολύ χορταστικοί και δεν μας προσθέτουν κιλά, όπως θα περίμεναν οι υποστηρικτές των χαμηλών υδατανθράκων. Και εν μέρει, αυτό οφείλεται στον τύπο των υδατανθράκων που υπάρχει στις πατάτες και τις γλυκοπατάτες.
Έτσι, λόγω του είδους και της φύσης των υδατανθράκων που περιέχουν, τόσο οι πατάτες όσο και οι γλυκοπατάτες μας χορταίνουν, μας δίνουν ενέργεια και μας αφήνουν χορτάτους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ως μπόνους, οι γλυκοπατάτες συχνά ικανοποιούν τη λαχτάρα για ζάχαρη, ειδικά αν είναι ψημένες και καραμελωμένες.
Ιδιαίτερα οι γλυκοπατάτες με μωβ δέρμα (που βρίσκονται συχνά στις κουζίνες της Ανατολικής Ασίας) τείνουν να έχουν μια γεύση καραμέλας που τις κάνει ιδανικές για όταν αναζητάμε κάτι γλυκό.
Βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία
Σε γενικές γραμμές, οι πατάτες και οι γλυκοπατάτες είναι περίπου παρόμοιες ως προς την περιεκτικότητά τους σε βιταμίνες και μέταλλα. Αλλά όταν πρόκειται για τη βιταμίνη Α οι πορτοκαλί γλυκοπατάτες είναι νούμερο ένα στη λίστα.
Σε κάποιες χώρες, η ανεπάρκεια βιταμίνης Α είναι ένα κοινό πρόβλημα, που προκαλεί τύφλωση και άλλα προβλήματα υγείας και περισσότερους από 600.000 θανάτους ετησίως (κυρίως μικρών παιδιών ή εγκύων γυναικών).
Μαζί με άλλα πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά (όπως φυλλώδη πράσινα και σκουός), οι πορτοκαλί γλυκοπατάτες περιέχουν υψηλά επίπεδα της καροτενοειδούς μορφής της βιταμίνης Α. Μόλις μια χούφτα γλυκοπατάτα την ημέρα μπορεί να προσφέρει την ημερήσια συνιστωμενη ποσότητα βιταμίνης Α.
Ανθεκτικό άμυλο
Οι περισσότεροι κόνδυλοι περιέχουν κάποιο ανθεκτικό άμυλο - πολύπλοκα μόρια αμύλου που δεν μπορούμε να αφομοιώσουμε, τα οποία στη συνέχεια διασπώνται από τα βακτήρια του εντέρου μας στο παχύ έντερο. Σε σύγκριση με τις γλυκοπατάτες, οι κανονικές πατάτες έχουν περισσότερο ανθεκτικό άμυλο.
Στις πιθανές ευεργετικές επιδράσεις του συμπεριλαμβάνονται: βελτιωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη, χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου και χοληστερόλης, καλύτερος έλεγχος σωματικού βάρους, καθώς και ευεργετική επίδραση στο γαστρεντερικό και στο ανοσοποιητικό σύστημα
Αντιοξειδωτικά και φυτοθρεπτικά συστατικά
Τόσο οι πατάτες όσο και οι γλυκοπατάτες περιέχουν αντιοξειδωτικά, ουσίες που βοηθούν στον έλεγχο της οξειδωτικής βλάβης στο σώμα. Οι φυτοχημικές ουσίες (φυτικές χημικές ουσίες) στις πατάτες και τις γλυκοπατάτες μπορούν επίσης να μας κρατήσουν υγιείς, δυναμώνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, καταπολεμώντας ιούς και άλλα παθογόνα και ελέγχοντας τη φλεγμονή.
Μαζί με ουσίες όπως τα καροτενοειδή (πρόδρομες ουσίες της βιταμίνης Α), το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) και οι τοκοφερόλες (βιταμίνη Ε), οι πατάτες και οι γλυκοπατάτες περιέχουν επίσης μια σειρά από άλλα δυνητικά χρήσιμα φυτοχημικά, όπως: πολυφαινόλες, σελήνιο, λυκοπένιο, ανθοκυανίνες (σε κόκκινες και μοβ ποικιλίες), λουτεΐνη, ζεξανθίνη, κατεχίνη κ.α.
Επίσης όπως και με άλλα πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά, οι χρωματιστές πατάτες και οι γλυκοπατάτες (δηλ. ποικιλίες με κίτρινο, πορτοκαλί και μοβ σάρκα) είναι υψηλότερες σε αυτές τις ευεργετικές χημικές ουσίες φυτών.
Αντιθρεπτικά συστατικά
Τα αντιθρεπτικά είναι ουσίες που είτε παρεμβαίνουν στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, είτε δρουν ως τοξίνες στο σώμα. Και σχεδόν όλα τα φυτικά τρόφιμα περιέχουν αντιθρεπτικά συστατικά ως φυσικές άμυνες ενάντια σε παράσιτα, ασθένειες και περιβαλλοντικές απειλές και οι κόνδυλοι δεν αποτελούν εξαίρεση.
Για παράδειγμα, οι περισσότεροι κόνδυλοι είναι σχετικά τοξικοί όταν είναι άψητοι. Και, όπως αναφέρθηκε, οι πράσινες πατάτες είναι δηλητηριώδεις (γι' αυτό κόψτε τα πράσινα κομμάτια ή πετάξτε τις πράσινες πατάτες εντελώς). Έτσι λοιπόν τόσο οι πατάτες όσο και οι γλυκοπατάτες —όπως σχεδόν όλες οι άλλες φυτικές τροφές— έχουν κάποια αντιθρεπτικά συστατικά. Ευτυχώς, όμως αυτά βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα και τις περισσότερες φορές το σώμα μας είναι απόλυτα σε θέση να τα επεξεργαστεί.
Επιπτώσεις στην τροφική αλυσίδα και στο περιβάλλον
Οι πατάτες και οι γλυκοπατάτες καλλιεργούνται εύκολα στα περισσότερα κλίματα, αν και οι γλυκοπατάτες προτιμούν τα λίγο πιο ζεστά. Ακόμα κι αν έχετε μόνο λίγο χώρο, μπορείτε να καλλιεργήσετε και τα δύο είδη. Συγκριτικά, οι πατάτες και οι γλυκοπατάτες είναι καλλιέργειες χαμηλών επιπτώσεων, που απαιτούν ελάχιστο νερό ή πρόσθετη επεξεργασία.
Τι προτείνω
Ίσως μαντέψατε ότι ενώ βασίζoμαι πολύ στην κλινική έρευνα, προσπαθώ επίσης να μην κολλάω στους αριθμούς ή να μην κοιτάω μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά ή τρόφιμα. Εξάλλου, οι άνθρωποι δεν τρώνε «θρεπτικά συστατικά». Τρώνε φαγητό. Τρώνε γεύματα. Συνιστώ λοιπόν τόσο τις πατάτες όσο και τις γλυκοπατάτες ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής που προάγει την υγεία. Εξάλλου και οι δυο αυτές τροφές προφέρουν πολλαπλά οφέλη όπως:
- Παρέχουν μια ποικιλία υδατανθράκων
- Σας βοηθάνε να νιώθετε σωματικά αλλά και ψυχολογικά ικανοποιημένοι
- Παρέχουν σταθερή, αργής καύσης ενέργεια
- Είναι νόστιμες και αρέσουν στου περισσότερους
Τέλος θα πρέπει επιτέλους να ξεπεράσετε τη νοοτροπία των «καλών» και των «κακών» τροφίμων, γιατί κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αντ αυτού αναρωτηθείτε εάν το φαγητό που τρώτε σας ωφελεί και εάν σας κάνει νιώθετε χαρούμενους. Τόσο οι πατάτες όσο και οι γλυκοπατάτες μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο μέρος της διατροφής σας.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
