Ασπαρτάμη: Τελικά τι ισχύει για τη γλυκαντική ουσία που χρησιμοποιούν όλοι;

Για πρώτη φορά o Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δήλωσε την Πέμπτη ότι έχει αποφασιστεί ότι η ασπαρτάμη, ένα δημοφιλές τεχνητό γλυκαντικό που βρίσκεται σε χιλιάδες προϊόντα όπως αναψυκτικά διαίτης και τσίχλες χωρίς ζάχαρη, θα πρέπει να κατηγοριοποιηθεί ως "πιθανώς καρκινογόνα" για τον άνθρωπο.

Όμως, όσο ανησυχητικό κι αν ακούγεται αυτό, δεν σημαίνει ότι το αναψυκτικό διαίτης σας προκαλεί καρκίνο. Ο χαρακτηρισμός "πιθανώς καρκινογόνο" σημαίνει ότι ορισμένες από τις έρευνες που εξετάστηκαν από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) δείχνουν ότι υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για την καρκινογόνο δράση της ουσίας και ότι η κατηγοριοποίηση αξιολογεί τον κίνδυνο και όχι την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου.

Ασπαρτάμη, καρκίνος και άλλοι κίνδυνοι για την υγεία: Τι πρέπει να γνωρίζετε

Η ασπαρτάμη θεωρείται ένα από τα πιο μελετημένα πρόσθετα τροφίμων που υπάρχουν. Πολλοί ρυθμιστικοί φορείς όπως ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής για ανθρώπινη κατανάλωση, εάν χρησιμοποιείται σύμφωνα με ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές. Στην πραγματικότητα, μια ξεχωριστή επιτροπή εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ έκανε αξιολόγηση κινδύνου για την ασπαρτάμη και δήλωσε την Πέμπτη ότι οι οδηγίες του ΠΟΥ για την πρόσληψη της ημερήσιας ποσότητας δεν χρειάζεται να αλλάξουν.

Ενώ ορισμένοι επιστήμονες και κατασκευαστές τροφίμων και ποτών ανησυχούν ότι η δήλωση του ΠΟΥ ως «πιθανώς καρκινογόνα» θα μπερδέψει τους καταναλωτές, ο οργανισμός είπε ότι ελπίζει ότι αυτός ο χαρακτηρισμός θα ωθήσει τους επιστήμονες να κάνουν ακόμη περισσότερη έρευνα για την ασπαρτάμη .

Ο FDA ανέφερε στον ιστότοπό του την Παρασκευή ότι διαφωνεί με το συμπέρασμα του IARC ότι η ασπαρτάμη είναι πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο. Διαφώνησε με τις μελέτες στις οποίες βασίστηκε η επιτροπή για να καταλήξει στο συμπέρασμά της, λέγοντας ότι η έρευνα είχε σημαντικές ελλείψεις.

Η American Beverage, μια ένωση που εκπροσωπεί τη βιομηχανία μη αλκοολούχων ποτών, ανέφερε σε δήλωση ότι υπάρχει ευρεία συναίνεση στην επιστημονική και ρυθμιστική κοινότητα ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής. Είναι ένα συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν ξανά και ξανά οι υπηρεσίες ασφάλειας τροφίμων σε όλο τον κόσμο.

Τι είναι η ασπαρτάμη;

Η ασπαρτάμη είναι ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα τεχνητά γλυκαντικά στον κόσμο. Βρίσκεται στην αγορά εδώ και δεκαετίες. Το Συμβούλιο Ελέγχου Θερμίδων, μια διεθνής ένωση που εκπροσωπεί τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών με χαμηλές και μειωμένες θερμίδες, λέει ότι η ασπαρτάμη βρίσκεται σε περίπου 6.000 προϊόντα παγκοσμίως.

Η ασπαρτάμη μπορεί να υπάρχει σε προϊόντα που μπορεί να μην περιμένετε, όπως σε οδοντόκρεμες ή φάρμακα, αλλά βρίσκεται πιο συχνά στις ετικέτες των προϊόντων που διατίθενται στο εμπόριο ως «διαίτης» ή «χωρίς ζάχαρη».

Αν και ο ΠΟΥ είπε σε ξεχωριστή απόφαση τον Μάιο ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να βασίζονται σε γλυκαντικά χωρίς ζάχαρη για τον έλεγχο του βάρους, η ασπαρτάμη χρησιμοποιείται συχνά σε ποτά «διαίτης», επειδή έχει λιγότερες θερμίδες από την κανονική ζάχαρη. Σε σύγκριση με την κανονική επιτραπέζια ζάχαρη, η ασπαρτάμη είναι επίσης περίπου 200 φορές πιο γλυκιά, επομένως τα προϊόντα δεν χρειάζονται τόση ποσότητα.

Υπήρχε κάποια σύγχυση σχετικά με την ασπαρτάμη από την αρχή

Το 1974 , ο FDA ενέκρινε τη χρήση της ασπαρτάμης σε ορισμένα τρόφιμα και ποτά, αλλά η απόφαση ανεστάλη για μερικά χρόνια λόγω κάποιων αντιφατικών μελετών, ενστάσεων για την έγκρισή της και ερωτημάτων σχετικά με τις ίδιες τις αρχικές μελέτες.

Μόλις το 1981, μετά από ενδελεχή έρευνα, ο FDA επέτρεψε τελικά την εμπορία της ασπαρτάμης σε ξηρές τροφές. Εκείνο το έτος, η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του FAO/WHO καθόρισε τις παραμέτρους για μια αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη.

Οδηγίες για την ασπαρτάμη

Οι οδηγίες του ΠΟΥ δεν έχουν αλλάξει από το 1981: το ημερήσιο μέγιστο όριο είναι 40 χιλιοστόγραμμα ασπαρτάμης ανά κιλό σωματικού βάρους. Οι συστάσεις των ΗΠΑ είναι ελαφρώς πιο γενναιόδωρες. Το 1983 , ο FDA έθεσε την κατευθυντήρια γραμμή στα 50 χιλιοστόγραμμα ανά κιλό σωματικού βάρους. Από ό,τι καταλαβαίνουμε από τα παραπάνω ένα άτομο θα πρέπει να πίνει πολλά αναψυκτικά ή να φάει πολλά τρόφιμα με ασπαρτάμη για να καταναλώσει τόση μεγάλη ποσότητα.

Άρα οι οδηγίες πρόσληψης της ασπαρτάμης παραμένουν οι ίδιες σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Η American Beverage αναφέρει ότι τα αναψυκτικά διαίτης περιέχουν συνήθως κατά μέσο όρο 100 χιλιοστόγραμμα ασπαρτάμης ανά κουτί. Με τη σύσταση του ΠΟΥ για 40 χιλιοστόγραμμα ασπαρτάμης ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα, κάποιος που ζυγίζει κατά μέσο όρο 83 κιλά θα μπορούσε να πίνει έως και 33 κουτάκια την ημέρα και να παραμείνει εντός των ορίων. Η σύσταση των ΗΠΑ για 50 χιλιοστόγραμμα ανά κιλό επιτρέπει περισσότερα από 40 κουτάκια για ένα άτομο 83 κιλών.

Πώς λειτουργεί η διαδικασία ταξινόμησης

Εκατοντάδες μελέτες έχουν εξετάσει την ασπαρτάμη για πιθανές επιπτώσεις στην υγεία. Παρόλο που όλη η έρευνα λέει ότι είναι ασφαλής, ο FDA και άλλοι ρυθμιστικοί φορείς συνέχισαν να επανεξετάζουν πόσο ασφαλής είναι. Η τελευταία ανασκόπηση ήταν η πρώτη φορά που η ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ για τον καρκίνο αποφάσισε να επανεξετάσει επίσημα τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί όλα αυτά τα χρόνια.

Ο IARC , ο ερευνητικός βραχίονας του ΠΟΥ για τον καρκίνο εξετάζει στοιχεία όπως χημικές ουσίες, ιούς και πρόσθετα τροφίμων για να καθορίσει εάν κάποια μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο. Κάνει αυτού του είδους την ανασκόπηση σε πενταετείς κύκλου. Το 2015, αυτή η επιτροπή έβαλε το επεξεργασμένο κρέας όπως τα λουκάνικα και τα χοτ ντογκ στην ίδια κατηγορία καρκίνου με τα τσιγάρα.

Για την ανασκόπηση της ασπαρτάμης, η επιτροπή εξέτασε εργαστηριακά δεδομένα από μελέτες σε ζώα και σε ανθρώπους. Μία από τις μελέτες το 2022 στη Γαλλία σε 100.000 ενήλικες έδειξε ότι οι άνθρωποι που κατανάλωναν τρόφιμα ή ποτά με πολλές τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης, είχαν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου, σε σχέση με εκείνους που κατανάλωναν λιγότερα γλυκαντικά.

Όμως αυτή ήταν μια μελέτη παρατήρησης, επομένως δεν μπόρεσε να προσδιορίσει εάν το γλυκαντικό ήταν ο λόγος για τον υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου. Η μελέτη βασίστηκε επίσης στο ότι οι άνθρωποι ανακαλούσαν τι έτρωγαν ή έπιναν, και μια τέτοια έρευνα που αναφέρεται θεωρείται μερικές φορές λιγότερο αξιόπιστη.

Μια άλλη μελέτη από το 2020 σε ποντίκια από το Ινστιτούτο Ramazzini της Ιταλίας διαπίστωσε ότι η ασπαρτάμη προκαλούσε λευχαιμία και λέμφωμα στα ζώα. Αλλά οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι οι άνθρωποι δεν είναι αρουραίοι και οι περισσότερες μελέτες σε ζώα για την ασπαρτάμη που έγιναν από το Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας δεν έχουν δει σύνδεση με τον καρκίνο.

Παρά τα σταθερά θετικά ευρήματα σε αυτές τις τρεις μελέτες, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν περιορισμένα στοιχεία για καρκίνο σε πειραματόζωα, με βάση μια σειρά μελετών σε ποντίκια. Υπήρχαν επίσης περιορισμένες ενδείξεις ότι η ασπαρτάμη εμφανίζει βασικά χαρακτηριστικά καρκινογόνων ουσιών.

Ο Δρ Φραντσέσκο Μπράνκα, διευθυντής του Τμήματος Διατροφής και Ασφάλειας Τροφίμων του ΠΟΥ, ο οποίος ήταν μέρος της ομάδας που έκανε την αξιολόγηση κινδύνου της ασπαρτάμης, είπε ότι η επιτροπή του κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα.

Το βασικό συμπέρασμα της επιτροπής ήταν ότι δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία από πειραματικά ή ανθρώπινα δεδομένα που να δείχνουν ότι η ασπαρτάμη έχει ανεπιθύμητες ενέργειες, εφόσον καταναλώνεται εντός των ορίων που καθορίστηκαν από την προηγούμενη επιτροπή, που είναι η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη των 40 χιλιοστόγραμμων ανά κιλό σωματικού βάρους. Οπότε, βασικά, η επιτροπή επιβεβαίωσε το αποδεκτό επίπεδο ημερήσιας πρόσληψης από μηδέν έως 40 χιλιοστόγραμμα ανά κιλό σωματικού βάρους.

Τι σημαίνουν όλα αυτά στον πραγματικό κόσμο

Αν αναρωτιέστε έαν θα πρέπει να εξετάσετε το ενδεχόμενο να πίνετε αναψυκτικά με πλήρη ζάχαρη ή με ασπαρτάμη ο Δρ Φραντσέσκο Μπράνκα σημείωσε ότι υπάρχει και μια τρίτη επιλογή, όχι λόγω κινδύνου καρκίνου, αλλά λόγω γενικών ανησυχιών για την παχυσαρκία. Εάν οι καταναλωτές έρθουν αντιμέτωποι με την απόφαση για το αν θα πιούν αναψυκτικά με γλυκαντικά ή ένα με ζάχαρη, ο Μπράνκα δήλωσε ότι θα πρέπει να εξεταστεί μια τρίτη επιλογή, η οποία είναι να πίνουν νερό.

Ο Μπράνκα τόνισε ότι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα μικρά παιδιά, τα οποία μελέτες έχουν δείξει ότι καταναλώνουν πάρα πολλά ζαχαρούχα προϊόντα. Το να αποφεύγετε οτιδήποτε γλυκό είναι μια πιο υγιεινή επιλογή.

Επίσης ορισμένοι επιστήμονες που δεν συμμετείχαν στις αποφάσεις του ΠΟΥ ανησυχούν ότι το να αποκαλούν κάτι πιθανώς καρκινογόνο θα μπορούσε να ανησυχήσει άσκοπα τους ανθρώπους.

Τέλος ακόμη και αν είναι ασφαλή αυτά τα προϊόντα, υπάρχουν πολλά ερωτηματικά σχετικά με το εάν είναι πραγματικά χρήσιμα για τη χρήση για την οποία προορίζονται, όσον αφορά τη διαχείριση του βάρους ή την πρόληψη μιας ποικιλίας ασθενειών.

Νομίζω ότι αν ανησυχεί ο κόσμος, η πιο συνετή επιλογή είναι απλώς να επιλέξει εναλλακτικές χωρίς ζάχαρη. Η ασπαρτάμη δεν είναι κάτι που χρειάζεται να έχετε ως μέρος της διατροφής σας, γιατί δεν έχει καμία θρεπτική αξία. Παρόλα αυτά όπως σε όλα στη διατροφή, έτσι και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει λόγος για πανικό, απλά να θυμάστε πως το μέτρο είναι το κλειδί.