Όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για τις παθήσεις του θυρεοειδούς για να αναζητήσουμε έγκαιρα θεραπεία

Ο θυρεοειδής είναι ένα ενδοκρινής αδένας ο οποίος βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του τραχήλου, κάτω από το «μήλο του Αδάμ». Έχει σχήμα πεταλούδας και παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες, Τ4 και Τ3. Παρά το μικρό μέγεθός του αποτελεί έναν σημαντικό ρυθμιστή της καλής λειτουργίας του οργανισμού και η συμβολή του είναι καθοριστική για τη γενικότερη ευεξία μας. Είναι γεγονός ότι οι παθήσεις που σχετίζονται με τον θυρεοειδή αδένα αφορούν κατά κύριο λόγο τις γυναίκες.

Η 25η Μαΐου, έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Θυρεοειδούς στοχεύοντας στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς τα συμπτώματα που υποδηλώνουν προβλήματα στη λειτουργία του θυρεοειδούς. Αποτελεί αφορμή να ενημερωθούμε τόσο για την αξία του αδένα για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού όσο και για το μεγάλο εύρος των παθήσεών του. Η ενημέρωση του γενικού πληθυσμού για τις παθήσεις θυρεοειδούς και τις επιπτώσεις που έχουν στην υγεία και την καθημερινή ζωή του ατόμου, είναι ο καλύτερος τρόπος για την έγκαιρη διάγνωσή τους.

Πώς ο θυρεοειδής αδένας επηρεάζει την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού;

O θυρεοειδής αδένας μπορεί να είναι μικρός σε μέγεθος αλλά ελέγχει πολλές από τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού μέσω της παραγωγής των θυρεοειδικών ορμονών. Οι θυρεοειδικές ορμόνες συμμετέχουν σε όλες σχεδόν τις ανθρώπινες λειτουργίες, όπως η ανάπτυξη εμβρύου, η ανάπτυξη οστών, η ωρίμανση και λειτουργία νευρικού συστήματος, η καρδιαγγειακή λειτουργία, η αναπαραγωγική λειτουργία, το γαστρεντερικό σύστημα, και ο μεταβολισμός.

Έτσι η ανεπάρκεια (υποθυρεοειδισμός) ή η περίσσεια τους (υπερθυρεοειδισμός) μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά και πολύπλευρα την υγεία μας. Εκτός από τις ανωτέρω λειτουργικές διαταραχές, ο θυρεοειδής μπορεί να παρουσιάσει και ανατομικά προβλήματα, όπως όζους, βρογχοκήλη και καρκίνο.

Για τον λόγο αυτό, κάθε διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς μπορεί να έχει ποικίλες κλινικές εκδηλώσεις, από διάφορα οργανικά συστήματα. Οι κλινικές αυτές εκδηλώσεις διαφέρουν ανάλογα αν πρόκειται για αυξημένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών (υπερθυρεοειδισμός) ή -αντίθετα- για μειωμένη παραγωγή των ορμονών αυτών (υποθυρεοειδισμός).

Ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις για τη διάγνωση παθήσεων του θυρεοειδούς;

Σε αντίθεση με το παρελθόν, που η διάγνωση των παθήσεων του θυρεοειδούς ετίθετο σε όψιμα στάδια της νόσου, σήμερα συνήθως η διάγνωση τίθεται έγκαιρα, χάρη στις εξετάσεις (συνήθως ορμονολογικές εξετάσεις αίματος και υπερηχογράφημα θυρεοειδούς, με ή χωρίς FNA) στις οποίες συχνά υποβάλλεται ο γενικός πληθυσμός στα πλαίσια του περιοδικού ελέγχου (check-up). Είναι αυτονόητο πως η διάγνωση των παθήσεων του θυρεοειδούς σε πρώιμο στάδιο διασφαλίζει το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα, ιδιαίτερα στους ασθενείς με καρκίνο θυρεοειδούς.

Εντούτοις, παρά το ότι οι παθήσεις θυρεοειδούς είναι αρκετά συχνές, δεν υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) για την πρώιμη διάγνωσή τους. Αυτό ισχύει και για τον καρκίνο θυρεοειδούς. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες – για παράδειγμα – για την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, του καρκίνου του παχέος εντέρου, του καρκίνου του προστάτη κλπ. αλλά τέτοιες κατευθυντήριες οδηγίες δεν υπάρχουν για την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς. Για τον λόγο αυτό δεν έχει καθιερωθεί σαν τακτική ρουτίνας το screening του γενικού πληθυσμού για την πρώιμη διάγνωση των παθήσεων του θυρεοειδούς, παρά μόνο για κάποιες πολύ συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως:

• Μέλη οικογενειών στις οποίες έχει διαγνωστεί καρκίνος θυρεοειδούς σε ≥ 3 (κατ’ άλλους ≥ 2) συγγενείς πρώτου βαθμού, ιδιαίτερα όταν η διάγνωση έχει τεθεί σε μικρή ηλικία
• Μέλη οικογενειών με κληρονομικό μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς

Η διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς μπορεί να τεθεί με τη βοήθεια δύο βασικών εξετάσεων: του υπερηχογραφήματος και της παρακέντησης με λεπτή βελόνη (FNA, Fine-Needle Aspiration). Χρήσιμη είναι επίσης, η μέτρηση των επιπέδων καλσιτονίνης στο αίμα (για τη διάγνωση του μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς (που είναι μία ιδιαίτερη και σχετικά επιθετική μορφή καρκίνου του θυρεοειδούς). Χάρη στην εξέλιξη της σύγχρονης υπερηχοτομογραφίας είναι σήμερα δυνατή η διάγνωση καρκίνου θυρεοειδούς ακόμη και όταν έχει διάμετρο ελάχιστων χιλιοστών.

Η ενημέρωση του γενικού πληθυσμού για τις παθήσεις θυρεοειδούς είναι ο καλύτερος τρόπος για την έγκαιρη διάγνωσή τους. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να υποβάλλεται σε έλεγχο κάποια στιγμή τόσο της θυρεοειδικής λειτουργίας (μέτρηση θυρεοειδικών ορμονών) όσο και της μορφολογίας του θυρεοειδούς (με υπερηχογράφημα). Ιδιαίτερα τονίζεται η ανάγκη προληπτικού ελέγχου σε άτομα με ισχυρό οικογενειακό καρκίνου θυρεοειδούς (2 ή 3 συγγενείς πρώτου βαθμού με καρκίνο θυρεοειδούς) καθώς στα άτομα των οικογενειών αυτών είναι πολύ πιο πιθανή η ανάπτυξη καρκίνου. Το αν θα χρειαστεί επανάληψη των ‘προληπτικών’ αυτών εξετάσεων μελλοντικά -και το πόσο συχνά- θα καθοριστεί με βάση τα ευρήματα του ελέγχου αυτού.

Τι θα πρέπει να προσέξουμε που θα μας υποψιάσει για εμφάνιση πάθησης του θυρεοειδούς;

Δε θα πρέπει να αγνοήσουμε κάποιες χαρακτηριστικές εκδηλώσεις που μπορεί να υποδηλώνουν πάθηση θυρεοειδούς. Επισημαίνουμε κάποια συμπτώματα του καρκίνου θυρεοειδούς που μπορεί να γίνουν αντιληπτές από τον ίδιο τον ασθενή και τις οποίες δεν θα πρέπει να παραβλέψει:

• Σκληρή (πετρώδους υφής) διόγκωση του θυρεοειδούς
• Διόγκωση των λεμφαδένων είτε στο κεντρικό είτε στο πλάγιο μέρος του τραχήλου
• Βραχνάδα που επιμένει ή επιδεινώνεται
• Δύσπνοια
• Δυσκολία στην κατάποση

Η διόγκωση του θυρεοειδούς ή των λεμφαδένων μπορεί να γίνει αντιληπτή οπτικά (επισκοπικά) είτε από τον ίδιο τον ασθενή είτε από τα άτομα του περιβάλλοντός του. Συχνότερα εντούτοις γίνεται αντιληπτή με την ψηλάφηση του τραχήλου (π.χ. όταν ο ασθενής κάνει μπάνιο ή όταν ξυρίζεται).

Το ίδιο ισχύει και για τις εκδηλώσεις των καλοήθων παθήσεων του θυρεοειδούς.

Σαφώς υπάρχουν κάποια ύποπτα ιδιαίτερα συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν την κάθε πάθηση του θυρεοειδούς.

• Άγχος, ευερεθιστότητα, νευρικότητα
• Συναισθηματική αστάθεια
• Απώλεια βάρους (παρά την αυξημένη όρεξη)
• Ταχυκαρδίες, αρρυθμίες (ταχυαρρυθμίες)
• Αϋπνία
• Μυϊκή αδυναμία, μυϊκός τρόμος
• Δυσανεξία στη ζέστη, εξάψεις, εφιδρώσεις
• Διαταραχές της περιόδου (στις γυναίκες)
• Εξόφθαλμος (στη διάχυτη τοξική βρογχοκήλη [νόσο Graves])
• Διόγκωση θυρεοειδούς (τοξική βρογχοκήλη)

Στον υποθυρεοειδισμό μπορεί να εμφανιστούν κάποια από τα εξής συμπτώματα:

• Αίσθημα κόπωσης, εξάντληση
• Αύξηση σωματικού βάρους
• Διαταραχές συγκέντρωσης
• Δυσανεξία στο κρύο
• Απώλεια μνήμης
• Νωθρότητα
• Τριχόπτωση
• Ξηροδερμία
• Εύθραυστα και λεπτά νύχια
• Οιδηματώδες προσωπείο
• Βραδυκαρδία
• Κατάθλιψη
• Δυσκοιλιότητα- ελάττωση της όρεξης

Μία άλλη ομάδα συμπτωμάτων μπορεί να οφείλεται στην διόγκωση του θυρεοειδούς (όπως σε περιπτώσεις βρογχοκήλης, σε παρουσία όζων ή σε καρκίνο θυρεοειδούς). Όταν η διόγκωση αυτή είναι μεγάλου βαθμού, μπορεί να συνοδεύεται από διάφορες συμπτώματα, όπως:

• Δύσπνοια (λόγω πίεσης της τραχείας)
• Δυσκαταποσία (λόγω πίεσης του οισοφάγου)
• Βράγχος φωνής (βραχνάδα)
• Αίσθημα βάρους στον τράχηλο
• Αίσθημα ξένου σώματος στον τράχηλο
• Βήχας
• Εμφανής (οπτικά ή ψηλαφητικά) διόγκωση στον τράχηλο
• Διόγκωση των λεμφαδένων του τραχήλου

Γυναίκα και παθήσεις του θυρεοειδούς

Ο γυναικείος πληθυσμός έχει υψηλότερες πιθανότητες να εμφανίσει κάποια πάθηση του θυρεοειδούς σε σύγκριση με τον ανδρικό πληθυσμό. Περίπου 1 στις 8 γυναίκες παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα με τον θυρεοειδή αδένα κατά τη διάρκεια της ζωής της.

Η αυξημένη εμφάνιση παθήσεων του θυρεοειδούς στις γυναίκες μπορεί να οφείλεται στο ότι:

• Τα θυρεοειδικά κύτταρα διαθέτουν στην επιφάνειά τους πολλούς υποδοχείς οιστρογόνων. Το γεγονός αυτό τα καθιστά ιδιαίτερα ευαίσθητα στις επιδράσεις των γυναικείων ορμονών.
• Πολλές παθήσεις που εμφανίζει ο θυρεοειδής είναι αυτοάνοσης αιτιολογίας. Όπως είναι γνωστό, τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι πιθανότερο να εμφανιστούν στις γυναίκες.

Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες παθήσεις που μπορεί να εμφανίσει ο θυρεοειδής οι οποίες εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες:

Χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα (θυρεοειδίτιδα Hashimoto): Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι η πιο συνηθισμένη πάθηση του θυρεοειδούς. Είναι 10-15 φορές συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, με μέση ηλικία εμφάνισης τα 30-50 έτη.

Διάχυτη τοξική βρογχοκήλη (νόσος Graves): Η βρογχοκήλη αναφέρεται ως “γυναικεία πάθηση” γιατί είναι αρκετά πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Από τα υπάρχοντα επιδημιολογικά δεδομένα φαίνεται ότι η βρογχοκήλη παρατηρείται τέσσερις φορές πιο συχνά στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.

Όζοι θυρεοειδούς: Οι όζοι θυρεοειδούς είναι μία πολύ συχνή πάθηση, η οποία φαίνεται να αφορά σε μεγαλύτερο βαθμό τον γυναικείο πληθυσμό.

Μερικά από τα προβλήματα που προκαλούν οι παθήσεις του θυρεοειδούς σε γενικό βαθμό στις γυναίκες είναι τα παρακάτω:

• Προβλήματα με τον εμμηνορυσιακό κύκλο
• Δυσκολία σύλληψης
• Προβλήματα κατά την εγκυμοσύνη
• Πρόωρη εμμηνόπαυση
• Μειωμένος μεταβολισμός
• Αύξηση σωματικού βάρους
• Έντονη κόπωση

Πώς επιλέγουμε τον κατάλληλο χειρουργό ενδοκρινών αδένων;

Υπάρχουν κάποια κριτήρια τα οποία θα πρέπει να ελέγξει ο ασθενής στην αναζήτηση κατάλληλου ιατρού για την πάθησή του. Αυτά είναι:

• Ο αριθμός επεμβάσεων που έχει εκτελέσει ο χειρουργός (ειδικά επεμβάσεις θυρεοειδούς)
• Ο αριθμός των δύσκολων περιστατικών που έχει αντιμετωπίσει με επιτυχία ο χειρουργός (π.χ. εκτεταμένοι καρκίνοι θυρεοειδούς, με πολλαπλές λεμφαδενικές μεταστάσεις ή με διήθηση παρακείμενων ανατομικών στοιχείων)
• Ο αριθμός των επεμβάσεων ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ να εκτελεί ο χειρουργός ΣΕ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΒΑΣΗ. Και αυτό γιατί δεν αρκεί κανείς να έχει αποκτήσει μία εμπειρία στο παρελθόν. Θα πρέπει την εμπειρία αυτή να την συντηρεί και να την αυξάνει σε καθημερινή βάση
• Τα μικρά ποσοστά υποτροπής της νόσου
• Τα σχόλια και οι κριτικές των ασθενών που έχει περιθάλψει

Έμμεσα κριτήρια που αναδεικνύουν την εμπειρία και την αποτελεσματικότητα του χειρουργού (όπως πολύ μικρά ποσοστά επιπλοκών, σύντομη διάρκεια νοσηλείας χωρίς παράταση αυτής λόγω επιπλοκών, διάρκεια επέμβασης σε λογικά χρονικά όρια, ταχεία ανάρρωση ασθενών, πολύ μικρά ποσοστά επανεπέμβασης για επιπλοκές κλπ.).

Για αναλυτική ενημέρωση μπορείτε να απευθύνεστε στον Χειρουργό Ενδοκρινών Αδένων (Θυρεοειδούς-Παραθυρεοειδών), κ. Γιώργο Σακοράφα, ΜD, PhD στα τηλέφωνα 210 7487318 & 697 706 8223.

Ο κος Σακοράφας είναι Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε επί 5.5 έτη στην 4η Χειρουργική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟ) και στη συνέχεια υπηρέτησε επί 5ετία ως Συντονιστής Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής στο Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ». Διαβάστε το πλήρες βιογραφικό του εδώ.

Η χειρουργική θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών αποτελεί την εξειδίκευσή του. Η εμπειρία του στις επεμβάσεις θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών (θυρεοειδεκτομή με ή χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό, παραθυρεοειδεκτομή) αποτυπώνεται τόσο σε κλινικό, όσο και σε ακαδημαϊκό/ερευνητικό επίπεδο. Η ενασχόλησή του με τη χειρουργική θυρεοειδούς & παραθυρεοειδών είναι συστηματική, μακρά και σε βάθος. Η ενασχόληση αυτή αποτυπώνεται στο μεγάλο αριθμό των επεμβάσεων για παθήσεις θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών, όπως και στις αρκετές εργασίες που έχουν δημοσιευθεί σε ιατρικά περιοδικά υψηλού κύρους, ελληνικά και διεθνή. Μέχρι τον Δεκέμβριο 2021 έχει εκτελέσει περί τις 2300 θυρεοειδεκτομές (σε 350 ασθενείς με λεμφαδενικό καθαρισμό) και περί τις 260 παραθυρεοειδεκτομές.