Πώς το πεπτικό σύστημα αλλάζει με τα χρόνια και τι να κάνεις για να περιορίσεις τις αρνητικές επιπτώσεις

Είναι αλήθεια ότι η πρόοδος στην επιστήμη, την ιατρική και τα φαρμακευτικά προϊόντα επιτρέπει σε περισσότερους ανθρώπους να φτάσουν ζήσουν πολλά χρόνια, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι και υγιείς. Πολλοί ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα υγείας και περνούν τα τελευταία τους χρόνια παλεύοντας με ασθένειες, οι οποίες μειώνουν την ποιότητα ζωής τους.

Έχω επισημάνει πολλές φορές ότι το πεπτικό σύστημα είναι το κλειδί για την καλή υγεία. Επομένως, δομικές και λειτουργικές αλλαγές στον πεπτικό σωλήνα κατά τη διαδικασία της γήρανσης επηρεάζουν ολόκληρο το σώμα. Αυτό το άρθρο θα εξηγήσει πώς αλλάζει το πεπτικό σύστημα με τα χρόνια και τι μπορείτε να κάνετε για να περιορίσετε τις αρνητικές επιπτώσεις αυτών των αλλαγών.

ΥΓΕΙΑ + ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η νούμερο 1 τροφή που είναι καλό να φας όταν έχεις αφυδατωθεί

Πώς η γήρανση επηρεάζει την παραγωγή και την έκκριση των πεπτικών υγρών

Καθώς μεγαλώνουμε, συμβαίνουν σημαντικές δομικές αλλαγές στα όργανα και τους αδένες που παράγουν πεπτικούς χυμούς όπως το οξύ του στομάχου, τα διττανθρακικά, τα ένζυμα και το σάλιο.

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Καθώς μεγαλώνουμε, υπάρχει μείωση στον αριθμό των αδένων που παράγουν σάλιο. Το σάλιο περιέχει ένζυμα που επιτρέπουν την αρχική διάσπαση των θρεπτικών συστατικών. Ο αριθμός των υποδοχέων στο στόμα μειώνεται επίσης, γεγονός που μειώνει την έκκριση σάλιου. Υπάρχουν επίσης αλλαγές στη σύνθεση του σάλιου, με μείωση των ενζύμων όπως η αμυλάση και αύξηση του ιξώδους του σάλιου, γεγονός που μπορεί να κάνει την αρχική διάσπαση της τροφής πιο δύσκολη και να επηρεάσει τη στοματική υγεία.

Ένα από τα πιο κοινά προβλήματα που σχετίζονται με τη μειωμένη παραγωγή ενζύμων είναι η δυσανεξία στη λακτόζη. Η λακτόζη είναι το κύριο σάκχαρο του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων, το οποίο σε υγιείς ανθρώπους διασπάται στο λεπτό έντερο από το ένζυμο λακτάση. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε, η δραστηριότητα της λακτάσης μειώνεται, προκαλώντας πεπτικά προβλήματα σε περίπου 70% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Συγκεκριμένα, λόγω έλλειψης λακτάσης, η λακτόζη δεν αφομοιώνεται και δεν απορροφάται στο λεπτό έντερο, αλλά αντίθετα περνά στο παχύ έντερο, όπου δρα οσμωτικά και προκαλεί διάρροια. Επιπλέον, ζυμώνεται από τη μικροχλωρίδα του εντέρου, προκαλώντας συμπτώματα όπως φούσκωμα, κοιλιακό άλγος, καθώς και πόνο στις αρθρώσεις, πονοκεφάλους, μειωμένη συγκέντρωση κ.λπ.

Όπως και άλλα πεπτικά όργανα, το πάγκρεας δεν γλιτώνει από τις επιπτώσεις της γήρανσης. Το πάγκρεας παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό των λιπών, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων, αλλά μετά την ηλικία των 60 ετών μειώνεται σταδιακά σε όγκο και αλλάζει δομικά. Η ποσότητα των εκκριτικών αδένων μειώνεται, γεγονός που οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή των παγκρεατικών ενζύμων και των αλκαλικών ενώσεων που απαιτούνται για την εξουδετέρωση του περιεχομένου που διέρχεται από το στομάχι.

Αυτές οι αλλαγές μπορεί να οδηγήσουν σε υποσιτισμό και συχνά συνοδεύονται από διάρροια, φούσκωμα και κοιλιακό άλγος. Δεδομένου ότι το πάγκρεας είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση της ινσουλίνης, της πιο σημαντικής ορμόνης για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, τα προβλήματα στη λειτουργία του επηρεάζουν επίσης τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και αυξάνουν τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.

Αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία και την εντερική κινητικότητα

Η πέψη και η απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών εξαρτώνται από την κινητικότητα του πεπτικού σωλήνα και την έκκριση των πεπτικών υγρών, τα οποία ελέγχονται από το εντερικό νευρικό σύστημα. Το τελευταίο είναι το πιο περίπλοκο νευρικό σύστημα εκτός από τον εγκέφαλο και εκτείνεται από τον άνω οισοφάγο μέχρι τον σφιγκτήρα του πρωκτού, νευρώνοντας επίσης το ήπαρ, το πάγκρεας και τη χοληδόχο κύστη.

Το μέγεθος του πεπτικού σωλήνα αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου ως προς το μήκος, την περιφέρεια και τον όγκο του εντέρου, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει το εντερικό νευρικό σύστημα. Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι ο εκφυλισμός των νεύρων ξεκινά στην ενήλικη ζωή, ως αποτέλεσμα του αυξημένου οξειδωτικού στρες και των φλεγμονωδών διεργασιών.

Καθώς μεγαλώνουμε, ο συνολικός αριθμός και η πυκνότητα των εντερικών νευρικών ινών μειώνεται , ειδικά εκείνων που ελέγχουν τους λείους εντερικούς μύες και ως εκ τούτου την περισταλτικότητα, η οποία είναι απαραίτητη για τη διέλευση της τροφής που καταναλώνεται μέσω του πεπτικού σωλήνα. Η παραγωγή και η απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών όπως η ακετυλοχολίνη επίσης μεταβάλλεται, επηρεάζοντας τον συντονισμό των μυϊκών συσπάσεων στο έντερο. Για αυτούς τους λόγους, το περιεχόμενο του εντέρου μπορεί να κινείται πιο αργά, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος δυσκοιλιότητας.

pexels

Ένας μικρότερος αριθμός νευρικών κυττάρων μπορεί να οδηγήσει σε εξασθενημένη ικανότητα της εντερικής επένδυσης να επιδιορθώνεται, αυξάνοντας έτσι τη διαπερατότητά της. Οι εντερικές λάχνες, μέσω των οποίων απορροφώνται τα θρεπτικά συστατικά, γίνονται πιο κοντές, με αποτέλεσμα την φτωχότερη πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών και την αύξηση των πιθανοτήτων για ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών.

Οι συστάσεις για τη διατήρηση της υγιούς εγκεφαλικής λειτουργίας είναι επίσης χρήσιμες για την υποστήριξη του εντερικού νευρικού συστήματος. Μια διατροφή πλούσια σε πολύχρωμα τρόφιμα και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι νευροπροστατευτική.

Η γήρανση συνεπάγεται όχι μόνο την επιδείνωση του νευρικού συστήματος, αλλά και την αποδυνάμωση του τόνου των λείων μυών. Αυτό κάνει τους σφιγκτήρες, οι οποίοι λειτουργούν ως ένα είδος πύλης μεταξύ των διαφόρων οργάνων, λιγότερο αποτελεσματικούς. Η απώλεια τόνου στον σφιγκτήρα του πρωκτού, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την κατακράτηση των κοπράνων, οδηγεί σε αυξημένα προβλήματα όπως η διάρροια και πιθανώς ακράτεια στους ηλικιωμένους.

Παρόμοιο πρόβλημα μπορεί να παρουσιαστεί με τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα, ο οποίος εμποδίζει το περιεχόμενο του στομάχου να πηγαίνει πίσω στον οισοφάγο. Ένας εξασθενημένος τόνος αυτού του σφιγκτήρα αυξάνει τον κίνδυνο καούρας.

Γερνάει και η μικροχλωρίδα του εντέρου;

Ο ανθρώπινος πεπτικός σωλήνας κατοικείται από χιλιάδες μικρόβια, συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, ιών και ζυμομυκήτων, τα οποία είναι απαραίτητα για την καλή υγεία.

Τα μικρόβια του εντέρου εμπλέκονται σε μια σειρά από διεργασίες όπως η πέψη και η απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και μετάλλων, η βιοσύνθεση βιταμινών, η ανάπτυξη και ωρίμανση του ανοσοποιητικού συστήματος, η ζύμωση ινών, η ανάπτυξη του κεντρικό νευρικό σύστημα, διατήρηση της μυϊκής μάζας και πολλά άλλα. Με λίγα λόγια, ο ρόλος τους είναι ανεκτίμητος.

Η σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου είναι μοναδική για κάθε άτομο, σαν ένα δακτυλικό αποτύπωμα. Επηρεάζεται από τη γενετική και, το πιο σημαντικό, από διάφορους παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή, η σωματική δραστηριότητα, το κάπνισμα και η ποιότητα του ύπνου, καθώς και η ηλικία.

Ο πιο σημαντικός δείκτης μιας υγιούς μικροχλωρίδας του εντέρου, καθώς και της συνολικής υγείας, είναι η ποικιλομορφία. Αυτό είναι παρόμοιο με την κατάσταση στον πλανήτη μας, όπου μια μεγαλύτερη ποικιλία φυτικών και ζωικών ειδών συσχετίζεται με ένα πιο υγιές οικοσύστημα.

Στα παιδιά, η ποικιλομορφία της μικροχλωρίδας αυξάνεται απότομα κατά την εισαγωγή στερεών τροφών και μέχρι το τρίτο έτος της ηλικίας τους. Μετά από αυτή την περίοδο, τείνει να παραμένει σταθερή κατά την εφηβεία και το μεγαλύτερο μέρος της ενηλικίωσης, και στη συνέχεια, μετά από περίπου 60 χρόνια, η ποικιλομορφία της μικροχλωρίδας του εντέρου αρχίζει να μειώνεται.

Τα ωφέλιμα βακτήρια μειώνονται σε αριθμό, ενώ τα παθογόνα βακτήρια, που είναι λιγότερο άφθονα στους νέους, πολλαπλασιάζονται και γίνονται πιο εμφανή. Αυτές οι αλλαγές έχουν σημαντικές επιπτώσεις για την παρουσία και την ποσότητα διαφορετικών μεταβολιτών.

Επίσης όπως έχει ήδη σημειωθεί, τα μικρόβια του εντέρου είναι σημαντικός παράγοντας στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Άλλωστε, το έντερο είναι το κέντρο του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς φιλοξενεί πάνω από το 70% των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η υγεία του εντέρου είναι επομένως σημαντικήγια τη βέλτιστη λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού και για τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ των φλεγμονωδών και των αντιφλεγμονωδών μορίων.

Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να διασφαλίσουμε μια ισορροπημένη μικροχλωρίδα του εντέρου και τη βέλτιστη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος είναι να ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή και να ασκείστε τακτικά. Είναι επίσης σημαντικό να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στην επαρκή πρόσληψη φυτικών ινών, καθώς διεγείρουν την παραγωγή ωφέλιμων βακτηρίων, ενισχύουν τον εντερικό φραγμό και μειώνουν την παραγωγή μορίων σηματοδότησης φλεγμονής.

pexels

Πώς επηρεάζουν οι ορμονικές αλλαγές την πέψη

Σε αντίθεση με τους άνδρες, οι γυναίκες βιώνουν σημαντικές ορμονικές διακυμάνσεις τόσο κατά τη διάρκεια του μήνα όσο και σε διαφορετικές περιόδους της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένης της εγκυμοσύνης, του τοκετού, του θηλασμού και αργότερα της εμμηνόπαυσης και όλα αυτά επηρεάζουν την υγεία του πεπτικού συστήματος.

Η εμμηνόπαυση είναι μια ιδιαίτερα περίοδος καθώς περιλαμβάνει σημαντικές ορμονικές αλλαγές που επηρεάζουν όχι μόνο τα αναπαραγωγικά όργανα, τη θερμορύθμιση και τη διάθεση, αλλά έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο στο έντερο.

Οι δύο ορμόνες που παίζουν βασικό ρόλο στη ρύθμιση των σωματικών λειτουργιών είναι τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη. Τα επίπεδά τους αρχίζουν να πέφτουν όταν οι γυναίκες μπαίνουν στα 40 και φτάνουν στο χαμηλότερο σημείο στο τέλος της εμμηνόπαυσης. Αυτές οι ορμόνες έχουν σημαντικές αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις, επιβραδύνουν την πέψη και επηρεάζουν την αντίληψη του πόνου, καθώς και τη σύνθεση και την ποικιλομορφία της μικροχλωρίδας του εντέρου.

Η μείωση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης αλλάζει τη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου, η οποία μοιάζει περισσότερο με αυτή των ανδρών, και υπάρχει μια αύξηση στη διαπερατότητα του εντερικού φραγμού. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να περάσουν τα μικρόβια από το έντερο στη συστηματική κυκλοφορία, ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλώντας σιωπηλή, χαμηλού βαθμού χρόνια φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει άλλα συστήματα του σώματος.

Εξαιτίας αυτού, οι γυναίκες στην περιεμμηνόπαυση και στην εμμηνόπαυση συχνά αντιμετωπίζουν πεπτικά προβλήματα όπως δυσκοιλιότητα, διάρροια και φούσκωμα για πρώτη φορά στη ζωή τους.

Η γήρανση είναι αναπόφευκτη, αλλά έχοντας επίγνωση των διαδικασιών της και των αλλαγών που συμβαίνουν, όλοι μπορούν να κάνουν σημαντικά βήματα προς την καλύτερη υγεία και σε μια καλή ποιότητα ζωής.