Οι δίαιτες χωρίς γλουτένη έχουν αυξηθεί σε δημοτικότητα την τελευταία δεκαετία. Έχει γίνει συνηθισμένο να βλέπουμε επιλογές χωρίς γλουτένη στα μενού σε εστιατόρια και παντοπωλεία. Πολλοί αναφέρουν ότι ακολουθούν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη για λόγους υγείας, συχνά για την αντιμετώπιση γαστρεντερικών παθήσεων ή συμπτωμάτων.
Η πιο γνωστή πάθηση που σχετίζεται με τη γλουτένη είναι η κοιλιοκάκη, μια γενετική γαστρεντερική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ανοσολογική βλάβη στο λεπτό έντερο που προκαλείται από τη διατροφική γλουτένη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι. Αυτή η βλάβη στο λεπτό έντερο προκαλεί δυσαπορρόφηση που οδηγεί σε διάρροια, φούσκωμα και κοιλιακό άλγος, καθώς και μακροχρόνιες επιπλοκές, όπως ανεπάρκειες βιταμινών, αναιμία και οστεοπόρωση.
Η θεραπεία αυτής της πάθησης είναι η πλήρης εξάλειψη της γλουτένης από τη διατροφή, η οποία στη συνέχεια οδηγεί σε επούλωση του λεπτού εντέρου και φυσιολογική απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Υπάρχουν επίσης άτομα που έχουν αλλεργία στο σιτάρι, η οποία μπορεί να προκαλέσει κνίδωση, πρήξιμο στο λαιμό, συριγμό ή αναφυλαξία λόγω της πρωτεΐνης γλιαδίνης που βρίσκεται στο σιτάρι. Για όσους πάσχουν από κοιλιοκάκη και αλλεργίες στο σιτάρι, η εξάλειψη της γλουτένης είναι απαραίτητη για την υγεία τους.
Παρά τη σπανιότητα της κοιλιοκάκης, πολλά άτομα αναφέρουν ότι παρουσιάζουν ευαισθησία στα προϊόντα γλουτένης και επομένως ελαχιστοποιούν ή αποφεύγουν τη γλουτένη στη διατροφή τους. Στην πραγματικότητα, το 20-45% των ενηλίκων που αναφέρουν τροφικές ευαισθησίες θα αναγνωρίσουν τη γλουτένη ως έναυσμα.
Δεν φταίει πάντα η γλουτένη
Ο όρος ευαισθησία στη γλουτένη έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει το φούσκωμα, το κοιλιακό άλγος και τις αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου μετά από την κατανάλωση γλουτένης απουσία κοιλιοκάκης. Μερικά άτομα αναφέρουν επίσης κόπωση μαζί με τα γαστρεντερικά συμπτώματα. Αν και αυτά τα συμπτώματα αποδίδονται συχνά στην κατάποση γλουτένης, η επιστημονική βιβλιογραφία επισημαίνει και άλλες αιτίες αυτών των συμπτωμάτων εκτός από την πρόσληψη γλουτένης.
Υπάρχουν και άλλα συστατικά του σιταριού που ονομάζονται φρουκτάνες που μπορούν να συμβάλουν στα συμπτώματα σε όσους εμφανίζουν γαστρεντερική ευαισθησία (GI) όταν τρώνε προϊόντα σίτου. Οι φρουκτάνες, ένας τύπος υδατανθράκων που βρίσκεται στο σιτάρι και σε πολλά άλλα τρόφιμα, δεν απορροφώνται καλά στο λεπτό έντερο, έχουν ζυμώσιμα συστατικά και έλκουν το νερό στο παχύ έντερο, το οποίο μπορεί να συμβάλει στην παραγωγή αερίων και στο φούσκωμα.
Μια πρόσφατη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή έδειξε ότι σε ασθενείς με αυτοαναφερόμενη ευαισθησία στη γλουτένη, η διατροφική κατανάλωση φρουκτάνης συσχετίστηκε με αύξηση των συμπτωμάτων του γαστρεντερικού συστήματος, ενώ η διατροφική κατανάλωση γλουτένης δεν είχε διαφορά στα συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.
Η αφαίρεση της γλουτένης χωρίς λόγους υγείας μπορεί να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα
Η αφαίρεση της γλουτένης από τη διατροφή σε υγιείς ενήλικες μπορεί να μειώσει τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου και να αυξήσει δυνητικά παθογόνα, όπως η Escherichia coli και το Bacteroides . Επιπλέον, έχουν βρεθεί συγκεκριμένες αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου ανάλογα με το αν το άτομο είναι υγιές ή συμπτωματικό. Σε υγιείς ενήλικες, η δίαιτα χωρίς γλουτένη μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των ωφέλιμων βακτηρίων (π.χ. είδη Bifidobacterium ) υπέρ των ευκαιριακών παθογόνων (π.χ. Escherichia coli ). Αντίθετα, σε άτομα με κοιλιοκάκη και ευαισθησία σε μη κοιλιοκάκη στη γλουτένη/σίτο, η δίαιτα χωρίς γλουτένη επηρέασε θετικά τα γαστρεντερικά συμπτώματα αποκαθιστώντας τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου και μειώνοντας τα προφλεγμονώδη βακτήρια . Το θέμα παραμένει ασαφές επειδή οι περισσότερες μελέτες χρησιμοποιούν δειγματοληψία κοπράνων που δεν αντικατοπτρίζει τη θέση της φλεγμονής στην κοιλιοκάκη, το ανώτερο λεπτό έντερο, όπου μια πρόσφατη μελέτη περιέγραψε ότι η τοποθεσία είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε πώς η κοιλιοκάκη ή η δίαιτα χωρίς γλουτένη επηρεάζει το μικροβίωμα.
Παρά το κοινό ένστικτο για την εξάλειψη των προϊόντων γλουτένης από τη διατροφή όταν εμφανίζονται κοιλιακοί πόνοι, φούσκωμα και αλλαγές στο έντερο, η επιστήμη δεν υποστηρίζει αυτόν τον διατροφικό περιορισμό σε άτομα χωρίς κοιλιοκάκη. Όταν τα συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος εμφανίζονται με την κατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουτένη ή άλλων τροφίμων, μπορεί να είναι χρήσιμο να αντιμετωπιστούν οι υποκείμενες βλάβες στο γαστρεντερικό σωλήνα, αντί να ονομαστούν ορισμένα τρόφιμα ως το πρόβλημα. Αν και το γαστρεντερικό μας σύστημα έχει σχεδιαστεί για να αφομοιώνει και να χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία τροφών, παρόλα αυτά το πολύπλοκο σύστημα, που είναι τόσο σημαντικό για τη συνολική υγεία και ευεξία, χρειάζεται μερικές φορές κάποια πρόσθετη υποστήριξη για να λειτουργεί ομαλά.
Άλλα προβλήματα από μια δίαιτα χωρίς γλουτένη
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη σχετίζεται με τον υποσιτισμό, καθώς αυτή η διατροφική διαχείριση συνδέεται συχνά με ανισορροπίες μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών. Όσοι ακολουθούν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη συνήθως καταναλώνουν χαμηλές ποσότητες σύνθετων υδατανθράκων και πρωτεϊνών, αλλά υψηλές ποσότητες λίπους και απλών υδατανθράκων. Οι σύνθετοι υδατάνθρακες στα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα φρούτα και τα λαχανικά παρέχουν μεγαλύτερη θρεπτική πυκνότητα από τους απλούς υδατάνθρακες, προάγοντας την κινητικότητα του εντέρου και τον κορεσμό και βελτιώνοντας τα επίπεδα γλυκόζης και λιπιδίων. Αντίθετα, αρκετές μελέτες δείχνουν ότι μια δίαιτα χωρίς γλουτένη χαρακτηρίζεται από υψηλή πρόσληψη υδατανθράκων με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα λόγω των τύπων αλεύρων και αμύλων που χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα χωρίς γλουτένη.
Επιπλέον, τα προϊόντα χωρίς γλουτένη έχουν συνήθως υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά. Ως εκ τούτου, η αύξηση της πρόσληψης διαιτητικού λίπους σε μια δίαιτα χωρίς γλουτένη μπορεί να συμβάλει στην αύξηση βάρους σε ασθενείς που ακολουθούν αυτή τη διατροφική διαχείριση.
Οι ασθενείς που ακολουθούν δίαιτα χωρίς γλουτένη συχνά εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου, σιδήρου, φυλλικού οξέος, ασβεστίου, βιταμίνης Β12 και βιταμίνης D, ειδικά εάν ακολουθούνται μακροπρόθεσμα. Ορισμένες ανεπάρκειες βιταμινών μπορεί να επιμείνουν για δέκα χρόνια εάν δεν υπάρχει ισορροπία στη διατροφή.
Επίσης, η κατανάλωση προϊόντων χωρίς γλουτένη μπορεί να αυξήσει την πρόσληψη βαρέων μετάλλων, καθώς το ρύζι, το βασικό συστατικό σε μια δίαιτα χωρίς γλουτένη, απορροφά το αρσενικό και τον υδράργυρο από το έδαφος (τα θαλασσινά από μόνα τους δεν φαίνεται να είναι ο κύριος παράγοντας στην επιβάρυνση των βαρέων μετάλλων σε άτομα που ακολουθούν δίαιτα χωρίς γλουτένη).
Εν κατακλείδι ο αντίκτυπος μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη στη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου ποικίλλει σημαντικά μεταξύ υγιών ατόμων, ασθενών με μη κοιλιοκάκη ευαισθησία στη γλουτένη και ασθενών με κοιλιοκάκη. Απαιτούνται μελλοντικές μελέτες για να ανοίξει ο δρόμος για πιο αποτελεσματικές και εξατομικευμένες θεραπευτικές στρατηγικές, βελτιώνοντας τελικά την ποιότητα ζωής των ατόμων που επηρεάζονται από αυτήν την προκλητική πάθηση.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
