Φωνές και τσακωμοί επηρεάζουν όλη την οικογένεια και περισσότερο τα παιδιά.
Tο αρνητικό κλίμα που δημιουργούν οι τσακωμοί και οι φωνές σε μια οικογένεια προκαλεί μια μεταβολή στο αίσθημα ασφάλειας που ο καθένας μας επιθυμεί να αισθάνεται μέσα στο σπίτι του.
Τι προκαλεί τους καβγάδες σε μια οικογένεια;Οι φωνές και οι καβγάδες συνήθως μπορεί να προκαλούνται από καταπιεσμένα και μη εκφρασμένα αισθήματα αδικίας μέσα στη σχέση του ζευγαριού. Σε αυτές τις περιπτώσεις ένα από τα δύο ή και τα δύο μέρη, πιστεύουν ότι δεν γίνεται σωστή κατανομή των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων τους μέσα στην οικογένεια. Συνήθως, πίσω από αυτά τα συναισθήματα, υπάρχει μια δυσλειτουργική επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι που εκφράζεται με τη σκέψη : «Οι ανάγκες μου δεν καλύπτονται και δεν κατανοούνται».
Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; Τελικά τα παιδιά "καταλαβαίνουν;"Όταν μαλώνουμε με το σύντροφο μας τα παιδιά ακούν. Ξαφνικά το σπίτι παύει να είναι το ήρεμο, προστατευμένο μέρος που προσφέρει ασφάλεια ζεστασιά και ηρεμία στο παιδί.
Πρέπει να έχουμε υπ ΄όψιν μας ότι τη στιγμή του τσακωμού το σπίτι γίνεται αντιληπτό συναισθηματικά από το παιδί ως ένα ανασφαλές και επικίνδυνο μέρος. Σε τέτοιες καταστάσεις τα παιδιά χάνουν την εμπιστοσύνη τους στη γονική φωλιά κι αισθάνονται ανασφαλή και μπερδεμένα. Επιθυμούν να κλείσουν τα αυτιά τους, να προστατευτούν μέσα στα σκεπάσματα τους, να χωθούν στο δωμάτιο τους και σε κάποιες περιπτώσεις να κλειστούν στον εαυτό τους. Αλλά και οι ίδιοι οι γονείς σταματούν να βιώνονται από τα παιδιά σαν πηγή ασφάλειας, διότι θεωρούνται μη προβλέψιμοι στη συμπεριφορά τους. Αντίθετα, τη θέση της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης που πρέπει να εμπνέει ένας γονέας στα παιδιά του την καταλαμβάνει το συναίσθημα του φόβου.
Ποιό είναι όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα που δημιουργείται από αυτή την κατάσταση;Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν ή δε συνειδητοποιούν τι μπορεί να συμβαίνει στο παιδί διότι τα συμπτώματα αυτά δεν είναι εμφανή.
Ποια είναι τα συναισθήματα που δημιουργούνται στο παιδί;Το παιδί νιώθει αδύναμο και αβοήθητο μπροστά στην απειλή που εκφράζεται με τη διαμάχη . Όταν είναι μικρό, νιώθει τεράστιο φόβο ή καλύτερα θα λέγαμε “τρόμο” μπροστά στις φωνές των δικών του γιατί ακόμα δε γνωρίζει ότι κάποια στιγμή οι φωνές θα σταματήσουν. Επιπλέον, τα παιδιά φοβούνται μήπως οι γονείς τους χωρίσουν. Ο παιδικός φόβος είναι μήπως χάσει το στήριγμα του ενός εκ των δύο γονέων και άρα μείνει απροστάτευτο. Το δύσκολο κομμάτι είναι ότι τα παιδιά δεν μιλούν γι' αυτούς τους φόβους και δεν μπορούν να τους εκφράσουν. Έτσι προσπαθούν με δικό τους τρόπο να προσαρμοστούν στο άγχος.
Συνήθως μάλιστα αναρωτιούνται για το πώς πρέπει να φέρονται τα ίδια. Πιστεύουν πως αν αλλάξουν τη δική τους συμπεριφορά αν δηλαδή γίνουν «καλύτερα παιδιά» θα καταφέρουν να αλλάξουν τα πράγματα και τη σχέση μεταξύ των γονιών τους. Ο στόχος τους λοιπόν είναι να αλλάξουν τα ίδια. Έτσι βάζουν σε δεύτερη μοίρα τις ανάγκες τους, αποδιώχνουν την παιδική τους ανεμελιά και ωριμάζουν πριν την ώρα τους. Με άλλα λόγια χάνουν την παιδική τους ποιότητα, γίνονται μεγάλοι και στηρίζουν τους γονείς τους. Στη συνέχεια, απορρίπτουν όσα μπορεί να δυσκολεύουν τους γονείς τους. Έτσι χωρίς να γίνεται συνειδητό, απορρίπτουν μέρος ή και ολόκληρο τον εαυτό τους και αλλοιώνεται η υγιής ανάπτυξη της ταυτότητάς τους.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;Οι γονείς χρειάζεται λοιπόν να έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση και τις δεξιότητες ώστε να μπορούν να κατανοούν και να αφουγκράζονται τους βαθύτερους φόβους αλλά και τις ερμηνείες που κάνει το παιδί τους.
Ευτυχώς όμως υπάρχει εκπαίδευση:
Μια έρευνα του Βρετανικού Οργανισμού Children Society έδειξε ότι η ψυχική διάθεση των παιδιών επηρεάζεται περισσότερο από την προστριβή και τους καβγάδες των γονέων παρά από το αν οι γονείς τους έχουν χωρίσει και τα παιδιά ζουν με τον έναν από τους δύο γονείς. Τα παιδιά που ζουν σε γαλήνιο οικογενειακό περιβάλλον λέει η συγκεκριμένη έρευνα, ανεξάρτητα αν ζουν και με τους δύο γονείς ή μόνο με τον έναν είναι 20% πιο χαρούμενα από εκείνα που ζουν με τους δύο γονείς αλλά υπάρχουν εντάσεις και καβγάδες μεταξύ τους.
Είναι αλήθεια ότι το να λύνουμε τα προβλήματα μας με εντάσεις και καβγάδες είναι ένας δυσλειτουργικός τρόπος που περνάει από γενιά σε γενιά χωρίς να το συνειδητοποιούμε!Ένας τσακωμός μπορεί να περάσει για μας και να τα ξαναβρούμε με το σύντροφο μας. Το παιδί όμως θυμάται τέτοιου είδους περιστατικά ακόμα κι αν έχει περάσει πολύς καιρός. Η τραυματική μνήμη της σωματικής ή λεκτικής βίας μπορεί να ακολουθεί το παιδί σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του και να επηρεάσει την προσωπικότητά του.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην ψυχολογία του παιδιού;Χαμηλή αυτό-εικόνα, χαμηλή αυτοπεποίθηση, τα παιδιά έχουν προβλήματα στις κοινωνικές τους σχέσεις και στις σχέσεις τους με τους συντρόφους τους αργότερα. Οι στρεσογόνες καταστάσεις των συγκρούσεων, βάζουν τον οργανισμό σε μεγάλο ψυχικό άγχος που επηρεάζει συχνά και τη σωματική τους υγεία. Πολλά παιδιά υποφέρουν από σωματικά συμπτώματα όπως ζαλάδες εμετούς, πονοκεφάλους, κακές επιδόσεις στο σχολείο ή ακόμα μπορεί να γίνουν τα ίδια επιθετικά υιοθετώντας τα λανθασμένα πρότυπα των γονέων τους. Δυστυχώς, ο κατάλογος είναι μακρύς από όσο μας έχει δείξει η κλινική εμπειρία και οι έρευνες πάνω σε αυτό το θέμα.
Τι μπορούμε να κάνουμε σε πρώτη φάση;Ακολουθήστε κάποια πρώτα βήματα:
• Πρώτον, ας αναρωτηθούμε εάν οι φωνές και οι καβγάδες είναι ο μόνος τρόπος για να λύσουμε τις συγκρούσεις μας.
• Μπορούμε αρχικά να κάνουμε μια αυτοπαρατήρηση για το πώς λύνουμε εμείς οι ίδιοι τα προβλήματα μας όταν βιώνουμε μια σύγκρουση. Πως είναι ο τόνος της φωνής μας, το βλέμμα μας, η στάση του σώματός μας;
• Θα βοηθούσε να καταγράψουμε αυτές τις στάσεις και τις συμπεριφορές μας και να σκεφτούμε πάνω σε αυτές.
• Να προβληματιστούμε και να αφιερώσουμε χρόνο στο να δούμε τι μας συμβαίνει Να ρωτήσουμε τον εαυτό μας “υπάρχει άλλος τρόπος να περάσω το μήνυμα που θέλω στο σύντροφο ή στο σύζυγό μου; Yπάρχει άλλος τρόπος για να ακουστώ; Θα μπορούσα να κάνω κάτι διαφορετικά;”
• Αν δεν μπορούμε και παρατηρήσουμε ότι έχουμε μία μη ελεγχόμενη αυτοματοποιημένη συμπεριφορά, να μη μπορούμε δηλαδή να βρούμε άλλο τρόπο να λύσουμε τις συγκρούσεις, τότε θα βοηθούσε να κινητοποιηθούμε διαφορετικά και να εμπλουτιστούμε με νέους τρόπους επίλυσης των συγκρούσεων.
Η ελπίδα είναι ότι υπάρχουν νέοι, επιστημονικά και καλά τεκμηριωμένοι, τρόποι εκπαίδευσης των γονέων στην επικοινωνία τους με τα παιδιά.
Ευχαριστούμε την Άννα Μαρία Κυριακοπούλου.
Msc Ψυχολόγος
Θεραπεύτρια με τη μέθοδο EMDR-Ιδρυτικό μέλος EMDR Hellas-Ατομικές & Ομαδικές συναντήσεις
Συμβουλευτική Σχέσεων & Συμβουλευτική Γονέων
Τ. 210 7211 953, 6944249532
email :
[email protected]
