Motherhood penalty: Οι μητέρες δεν θέλουν μόνο λουλούδια και αγκαλιές, αλλά ισότητα στις αμοιβές και στις ευκαιρίες

Αγκαλιές, ζωγραφιές, δώρα. Αυτά είναι τα πρώτα που σκεφτόμαστε στη Γιορτή της Μητέρας. Η μητρότητα όμως, παρόλο που τις περισσότερες φορές ανταμοίβεται συναισθηματικά, επαγγελματικά και οικονομικά καταλήγει ζημιωμένη.

Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα καταλαμβάνει την 20η θέση μεταξύ 34 χωρών στην Ευρώπη όσον αφορά στις συνθήκες εργασίας για τη γυναίκα, η οποία από τη στιγμή που γίνεται μητέρα, αποκτά όλο και λιγότερα προνόμια. Μετά τον τοκετό, οι γυναίκες έρχονται συνήθως αντιμέτωπες με μισθολογικές κυρώσεις.

Αυτό που βιώνουν είναι γνωστό ως motherhood penalty, δηλαδή ως ποινή μητρότητας, η οποία συνεπάγεται μείωση των αποδοχών σε σύγκριση με τις αποδοχές τους πριν γεννήσουν

Ξαφνικά, όλα γύρω από τη δουλειά τους, μπαίνουν υπό αμφισβήτηση. Και πρώτα από όλα, οι ικανότητες και η αφοσίωσή τους στο εργασιακό τους αντικείμενο. «Είσαι μητέρα άρα δεν θα δουλεύεις μέχρι τόσο αργά»: Αυτή είναι μία φράση που ούτως ή άλλως θα ακούσουν είτε επιλέξουν μια θέση με λιγότερες ευθύνες είτε κάτσουν και πουν ότι θα συνεχίσουν να δουλεύουν υπερωρίες όσο προσπαθούν παράλληλα να μεγαλώνουν το πλάσμα που έφεραν στον κόσμο. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο και ορίζεται ως μια ποινή που πρέπει να εκτίουν για πολύ καιρό.

Μαζί με τις τύψεις και τις ενοχές που νιώθει συχνά μια μητέρα όταν νιώθει πως δεν είναι τόσο καλή στον ρόλο της, πρέπει να μάθει να ζει και με μισθολογικές κυρώσεις (πέρα από κοινωνικές). Οι λιγότερες ευκαιρίες και οι περιορισμένες οικονομικές απολαβές γίνονται συνώνυμο της μητρότητας, κάνοντας πιο έντονο το μισθολογικό χάσμα. Δεν αναφερόμαστε καν στις οικιακές δουλειές, οι οποίες δεν πληρώνονται.

We use the term "motherhood penalty" to refer to moms' reduced earnings when they have kids.

We don't talk about "fatherhood loss" to refer to dads' fewer hours spent with kids b/c of work requirements.

The framing is normative.

Genuine Q: Is there data/survey support for it?

— Melissa S. Kearney (@kearney_melissa) August 15, 2022

Σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας από το 2018, παγκοσμίως, οι γυναίκες εκτελούν το 76,2% των συνολικών ωρών απλήρωτης οικιακής εργασίας, τρεις φορές περισσότερες ώρες απ’ ό,τι οι άντρες

Από στοιχεία του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), προκύπτει ότι η μείωση των απολαβών μιας μητέρας ανέρχεται περίπου στο 7% ανά παιδί. Τη στιγμή που το motherhood penalty αποκτά όλο και περισσότερο έδαφος, το fatherhood premium μοιάζει να ανταμείβει την πατρότητα εξαιρετικά ικανοποιητικά από τη θετική σχέση που προκύπτει μεταξύ του μισθού ενός άνδρα και του αριθμού των παιδιών που έχει. Κάπου εδώ, στα μεγάφωνα μέσα μας, ακούγεται το «προσοχή στο κενό μεταξύ του χάσματος των δύο φύλων».

Επιστρέφοντας στα ανησυχητικά ποσοστά που καθιστούν την Ελλάδα μία καθόλου ιδανική χώρα για να ζει μια εργαζόμενη μητέρα, το τοπίο για εκείνη διαμορφώνεται κάπως έτσι: λίγες ευκαιρίες, ακόμη λιγότερη συμμετοχή σε υψηλόβαθμες διοικητικές και διευθυντικές θέσεις και περιορισμένη διάρκεια άδειας μητρότητας, ειδικά μάλιστα εάν δεν προβλέπονται άλλες υποδομές και διευκολύνσεις, όπως παιδικοί σταθμοί στον χώρο εργασίας.

Στο εξωτερικό, είναι πολύ πιο πιθανό να συναντήσεις στη θέση του CEO έναν άνδρα με το όνομα Peter παρά μία γυναίκα, σύμφωνα με ομιλήτρια σε φετινό συνέδριο για το Women Empowerment στην Αθήνα

Η μικρή άδεια μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα και η απουσία υποδομών για τη φροντίδα των παιδιών, ευθύνεται για τις λιγότερες ευκαιρίες και κυρίως την ανέλιξη της γυναίκας στην κορυφή μιας επιχείρησης. Σε αυτά, βεβαίως, θα πρέπει να προστεθεί και η ανισότητα στους μισθούς, ένα φαινόμενο που πλέον το συναντάς σε οποιοδήποτε γεωγραφικό σημείο.

Αδεια μητρότητας μικρής διάρκειας, λίγες ευκαιρίες ανέλιξης σε υψηλόβαθμες θέσεις και ανισότητα στους μισθούς είναι οι κυρώσεις μιας εργαζόμενης μητέρας

“For as long as women have been in the workforce, they have faced some element of bias at work….it’s what, at times, has pushed primarily moms from the workforce. It’s called the motherhood penalty.”-@19thnews https://t.co/swKUlGwjlq

— RALIANCE (@RALIANCEOrg) May 8, 2023

Το motherhood penalty αναδύθηκε μάλιστα πιο έντονα από την πανδημία και μετά, όπου βάσει στατιστικών, πλέον εργάζονται ένα εκατομμύριο λιγότερες γυναίκες συγκριτικά με το 2020 ενώ οι άνδρες έχουν επιστρέψει δυναμικά στον εργασιακό χώρο σε σχέση με εκείνη την περίοδο.

Ό,τι και να κάνουν οι γυναίκες που γίνονται μητέρες, πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα σωρό στερεότυπα που καταλήγουν να γίνονται κυρώσεις, οι οποίες τις πάνε πίσω και τις κάνουν να αμφισβητούν και τον ίδιο τους τον εαυτό. Αναγκάζονται έτσι να αφήσουν τη δουλειά τους ή να επιλέξουν θέσεις με λιγότερες ευθύνες για να ανταπεξέλθουν στους ρόλους.

Σε έρευνα που έγινε στην Αμερική, οι περισσότεροι συμμετέχοντες είχαν δηλώσει ότι πιστεύουν ότι οι γυναίκες με μικρά παιδιά δεν πρέπει να έχουν θέσεις πλήρους απασχόλησης. Κι αυτή δυστυχώς είναι μία από τις προκαταλήψεις που καθορίζουν τις αποφάσεις μιας μητέρας για τις προτεραιότητές της. Για να νιώσει ότι είναι καλή μητέρα, υποκύπτει σε στερεότυπα ή μένει στη δουλειά για να αποδείξει ότι της αξίζουν όσα δεν λαμβάνει με ισοτιμία.

Αν αναρωτιέσαι ποια είναι η χώρα που προβλέπει ισότητα στους μισθούς και ίδιες ευκαιρίες και στα δύο φύλα, αυτή είναι σύμφωνα με έρευνες, η Σουηδία. Ίσως, γιατί εκεί είναι πιο δίκαιη η κατανομή των γονικών ρόλων και ευθυνών με αποτέλεσμα να μειώνονται οι αποκλίσεις και τα φυλετικά στερεότυπα. Στην Ελλάδα, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μέχρι να σταματήσουμε να εκτίουμε την ποινή...