Δεν μπορούμε να μιλάμε για κλιματική αλλαγή αγνοώντας την ανισότητα των φύλων
Στεφανία Παπαδημητρίου
12 Αυγούστου 2021
Η κλιματική αλλαγή μας αφορά όλους – δεν χωρά αμφιβολία. Από τους καύσωνες μέχρι τη στάθμη της θάλασσας που ανεβαίνει απειλητικά, κανείς δε μένει ανεπηρέαστος. Κι όμως, για μία ακόμη φορά, η γυναίκα υποφέρει περισσότερο.
Σε μία χρονιά που η ισότητα έκανε πολλά βήματα πίσω λόγω της πανδημίας, η περιβαλλοντική κρίση έρχεται να παίξει το δικό της ρόλο. Κι αυτό γιατί οι γυναίκες είναι πιθανότερο να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, ενώ τους αρνούνται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, υπόκεινται καθημερινά βία – πόσο μάλλον σε καιρούς κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε.
Την ώρα, λοιπόν, που 234 επιστήμονες από 60 χώρες έκαναν έρευνα και εξέφρασαν με αριθμούς αυτό που ήδη γνωρίζαμε για το κλίμα, ίσως ήρθε η ώρα να γίνει συζήτηση για το πώς αυτό συνδέεται με την ανισότητα.
Ας θυμηθούμε τον τυφώνα Maria που «χτύπησε» το Puerto Rico τέσσερα χρόνια πριν και αφαίρεσε τρεις χιλιάδες ζωές. Άφησε δεκάδες χιλιάδες αστέγους. Και ενώ οι άνδρες πήραν την κατάσταση στα χέρια τους, οι γυναίκες δεν είχαν τα μέσα να δράσουν και να ανακάμψουν. Κουβαλούσαν τεράστια κιβώτια με νερό στην κουζίνα, έκαναν μπάνιο τα παιδιά σε κουβάδες, καθάριζαν το σπίτι με σταγόνες της βροχής. Κι αυτό τις εξουθένωνε, τις εξευτέλιζε.
Στις βιομηχανικές κοινότητες κάθε γωνιάς της Γης, με την ξηρασία και τις πυρκαγιές να έχουν σχεδόν καθημερινά τη θέση τους στους τίτλους ειδήσεων, οι γυναίκες και τα κορίτσια καλούνται να διανύουν τεράστιες αποστάσεις για να πάρουν τα απαραίτητα για την οικογένεια – νερό, για παράδειγμα.
Και είμαστε ακόμα στην αρχή.
Μελέτη του 2020 έδειξε ότι χιλιάδες κορίτσια αναγκάζονται να αφήσουν το σχολείο και να παντρευτούν, στα μέρη με τις περισσότερες περιβαλλοντικές καταστροφές. Θεωρείται «στρατηγική επιβίωσης» των οικογενειών τους, καθώς αδυνατούν να τους παρέχουν τα απαραίτητα και τις αντιμετωπίζουν σαν βάρος – ένα βάρος αβάσταχτο από το οποίο θέλουν να απαλλαγούν. Η έλλειψη τροφής οδηγεί γονείς στο να πουλούν τις κόρες τους για λίγο φαγητό.
Πολλές αναγκάζονται να εργαστούν στη γεωργία, όπου αποτελούν περίπου το 43% των εργατικών χεριών σε παγκόσμιο επίπεδο. Αδυνατούν, όμως, να διεκδικήσουν την οικονομική τους ανεξαρτησία. Ας έχουμε στο νου μας, άλλωστε, ότι στις μισές χώρες του κόσμου δεν έχουν δικαίωμα ιδιοκτησίας, ενώ τους απαγορεύεται να παίρνουν δάνεια από τράπεζες για φυτοφάρμακα και εργαλεία. Παράλληλα, ελάχιστοι αγοράζουν τα προϊόντα τους – προτιμούν εκείνα των ανδρών.
Μην έχοντας χρήματα ή δικαίωμα στην αγορά γης, αναγκάζονται να δουλέψουν για άλλους, ισχυρότερους. Υπόκεινται καθημερινά βία, σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση. Υποτιμώνται διαρκώς, γίνονται θύματα εκμετάλλευσης, οι εργοδότες δεν τις πληρώνουν.
Η κλιματική αλλαγή οδηγεί τη γυναίκα στο περιθώριο. Στη Νιγηρία, μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης Boko Haram στοχοποίησαν και βίασαν μετανάστριες που αναγκάστηκαν να αφήσουν τον τόπο τους λόγω ξηρασίας. Και κανείς δεν ήταν εκεί για να τους σταματήσει, κανείς δεν είχε τη δύναμη.
Στο Μπανγκλαντές, πολλές πουλούν το σώμα τους με αντάλλαγμα τα ψάρια, καθώς η αύξηση στη θερμοκρασία της θάλασσας περιόρισε σημαντικά τον πληθυσμό τους και κατέστησε το ψάρεμα σχεδόν αδύνατο. Στο Μαλάουι, οι παιδικοί γάμοι αυξήθηκαν κατά 1,5 εκατομμύριο. Στην Αυστραλία, μετά τις πυρκαγιές, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Μετά το κομμάτι της καταπίεσης, έρχεται αυτό της σωματικής υγείας.
Οι γυναίκες που μετακομίζουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, απειλούνται με πολλούς τρόπους. Οι έγκυοι λαμβάνουν ανεπαρκή φροντίδα πριν και μετά τη γέννα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τα μωρά τους. Σύμφωνα με το Global Citizen, χωρίς πρόσβαση σε νοσοκομεία και επαγγελματίες υγείας, ο τοκετός γίνεται επικίνδυνος.
Παράλληλα, η διατροφή τους δεν είναι αυτή που χρειάζονται τόσο εκείνες, όσο και τα έμβρυα. Περπατούν μεγάλες αποστάσεις ενώ έχει καύσωνα, επειδή απλώς πρέπει να πιούν νερό. Παράλληλα, επειδή ακριβώς ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, δυσκολεύονται να βρουν γιατρούς – οι περισσότεροι συντοπίτες τους έχουν τις βασικές γνώσεις Δημοτικού.
Δεν μπορούμε να μιλάμε για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αγνοώντας την ισότητα των φύλων. Και είναι αδύνατο να πιστεύουμε στο φεμινισμό, αντιμετωπίζοντας την κλιματική κρίση σαν μία πελώρια θεωρία συνωμοσίας. Χωρίς το ένα, είναι αδύνατο να διορθώσουμε το άλλο. Όσο νωρίτερα το αποδεχθούμε, όσο πιο άμεσα δράσουμε, τόσο πιθανότερο είναι να βγούμε, επιτέλους, από την κατάσταση «κόκκινου συναγερμού».
Δείτε ακόμη: 8 + 1 φωτογραφίες δείχνουν εκπληκτικά το δράμα της φύσης
