Ο Νικήτας Κανάκης δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο από "Γιατρός του Κόσμου"

Μία ασθενής μας, καθαρίστρια, η οποία φρόντιζε και τα παιδιά της κόρης της αλλά και τον άρρωστο άντρα της ερχόταν στα πολυιατρεία των Γιατρών του Κόσμου γιατί υπέφερε από ρευματισμούς. Επισκέφτηκε τον ορθοπεδικό και την δεύτερη εβδομάδα που την ρώτησα πώς είναι, μου απάντησε: «Είμαι μια χαρά!». Απόρησα πώς έγινε τόσο σύντομα τόσο καλά και την ρώτησα τι της έκανε ο ορθοπεδικός… Μου απάντησε: «Μπήκα μέσα και μου μίλησε στον πληθυντικό. Μου είπε περάστε κυρία Παπαδοπούλου, καθίστε. Όταν μάλιστα έπρεπε να φύγω, ο γιατρός σηκώθηκε και με χαιρέτησε μιλώντας μου πάλι στον πληθυντικό. Πήγα λοιπόν στο σπίτι και τα είπα όλα στον άντρα μου. Εκείνος μου είπε, δεν μπορεί θα σε πέρασε για κάποια άλλη. Όμως εγώ πήγα και ξαναπήγα και γινόταν το ίδιο. Ξέρετε ήταν υπέροχο. Εγώ που σφουγγαρίζω σκάλες, έχω μάθει να με προσπερνάνε και το πολύ πολύ να μου πουν μάζεψε αυτό και μάζεψε το άλλο. Βρέθηκε αυτός ο γιατρός και μου έδωσε αξία, μου μίλησε στον πληθυντικό! Εδώ έχω όνομα και επίθετο, άκουσα έναν καλό λόγο».

Ο Νικήτας Κανάκης έχει πολλές τέτοιες ιστορίες να αφηγηθεί. Χρόνια εθελοντής στους «Γιατρούς του κόσμου» ξεδιπλώνει μνήμες από την φρίκη και την βαρβαρότητα του πολέμου και της συμφοράς και καταφέρνει να κάνει να αναδυθεί η ανθρωπιά, το συναίσθημα, η αξία της ζωής και της προσφοράς. Μιλάει σπάνια ως και καθόλου για τον εαυτό του και εξηγεί το γιατί. Στην περίπτωσή του, ο πρόλογος απλώς καθυστερεί το ταξίδι σε μία συναρπαστική και συγκινητική συνομιλία…

Ποιος είστε τελικά πίσω από τον γιατρό που βλέπω;

«Όποιος ασχολείται με την ανθρωπιστική δράση δεν πρέπει να μιλάει για τον εαυτό του αλλά για τους άλλους. Δεν είμαι ο πιο σημαντικός από τους Γιατρούς του Κόσμου. Υπάρχουν πολύ σημαντικοί οι οποίοι έχουν επιλέξει την σιωπή. Το τρίτο και σημαντικότερο είναι ότι είμαι πολύ συνηθισμένος και βαρετός άνθρωπος για να δίνω συνεντεύξεις για μένα. Τα απλά στοιχεία του βιογραφικού μου λένε πως σπούδασα Οδοντιατρική, Τροπική Ιατρική και Διαχείριση κρίσεων Υγείας. Ήμουν από τα παιδάκια που έλεγαν «θέλω να γίνω γιατρός για να βοηθήσω». Μπήκα σε πολύ μικρή ηλικία στους Γιατρούς του Κόσμου, σε ηλικία 24 ετών».

Πώς προέκυψε αυτό;

«Ψαχνόμουν πάντα. Είχα συναντήσει σαν φοιτητής τον Αντώνη Σαμαράκη μέσα από ένα περιοδικό που βγάζαμε τότε στην Οδοντιατρική. Κράτησα μία σχέση μαζί του και αργότερα όταν του εκμυστηρεύτηκα ότι ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό μου σύστησε τους «Γιατρούς του κόσμου» και μάλιστα όταν πήγα και γράφτηκα είπα ήλθα και θέλω να βοηθήσω. Θυμάμαι αυτό που μου έγραψε ο Σαμαράκης κάποια στιγμή που ήμουν στην Αγγλία: «Αν αυτό το θες πραγματικά, δεν δικαιούσαι να μην το κάνεις». Μπήκα στα βαθιά, πάντα ως εθελοντής. Μπήκα στα ηρωικά χρόνια».

Η πρώτη εμπειρία;

«Στα βαθιά. Στο Λίβανο στους Παλαιστινιακούς καταυλισμούς υπό Συριακή κατοχή και μετά στην Αφρική. Εκεί όταν βρέθηκα σε ένα επισιτιστικό κέντρο αναλάβαμε να βοηθήσουμε παιδιά που ήταν στα όρια του υποσιτισμού. Εγώ έπρεπε να διαλέξω ποιοι μπαίνουν στο πρόγραμμα και ποιοι όχι. Έπρεπε να επιλέξω και να αποκλείσω αυτούς οι οποίοι θα άντεχαν παραπάνω αλλά και αυτούς οι οποίοι δεν είχαν καμία ελπίδα να επιβιώσουν. Ήμουν πολύ νέος και ήλθε ένας βετεράνος Γάλλος με πήρε παραπέρα μου έδωσε ένα χαστούκι που το θυμάμαι ακόμη και μου είπε: «Άκου να δεις δεν δικαιούσαι να αντιδράς, δεν χρειάζονται την συμπάθειά σου, χρειάζονται την ψυχραιμία και την φροντίδα σου. Κλάψε όσο θες τη νύχτα, που θα πας στη σκηνή σου». Από τότε το θυμάμαι κάθε φορά που χρειάζεται σαν τρικ. Όταν έζησα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα».

Δεν φοβάστε;

«Κάποιος πρέπει να το κάνει. Αλλά πάντα έχεις την αίσθηση ότι δεν θα σου συμβεί. Δεν έχω οικογένεια άρα είναι μικρό το κόστος οπότε εγώ το έκανα πιο εύκολα. Ένιωθα ότι έπρεπε να είμαι χρήσιμος. Η ζωή και ο θάνατος είναι ένα κλικ μακριά. Όταν ζοριζόμουν θυμόμουν πάντα το χαστούκι, εκπαιδεύεσαι σαν να βλέπεις πίσω από βιτρίνα. Μαθήτευσα δίπλα σε σπουδαίους ανθρώπους και απέκτησα εμπειρία. Οφείλεις να βρεις λύσεις λοιπόν, να δεις τι μπορείς να κάνεις πίσω από την φρίκη και την δυστυχία. Καμιά φορά οι φίλοι μου μου λένε ότι γίνομαι λίγο κυνικός.. Είμαι η άμυνά μου αυτή. Εχω συναισθήματα αλλά πρέπει να πηγαίνεις ένα βήμα πιο πέρα. Αν είσαι σε ένα σεισμό και οι οικογένειες θρηνούν, όταν θα συναντήσεις μία μάνα που έχει χάσει έξι παιδιά εσύ οφείλεις να ψάξεις για το έβδομο. Δεν έχεις δικαίωμα να κλάψεις».

Τα βράδια κλαίγατε;

«Έχω πολύ έντονα συναισθήματα. Ειδικά όταν ξανασυναντάς τις ίδιες καταστάσεις γιατί όπως έλεγε και ο Χατζιδάκις «αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ». Βλέπεις τα ίδια μάτια, συγκινείσαι με απλά και μικρά πράγματα αλλά όσο περνά ο καιρός αρχίζεις και το μαθαίνεις, γίνεσαι πιο σκληρός, αντέχεις λίγο περισσότερο».

Ξεχωρίζετε κάποια εμπειρία;

«Εκεί μακριά, γιατί υπάρχει και το κομμάτι της Ελλάδας, η πιο δυνατή αποστολή που έχει γρατζουνίσει την ψυχή μου ήταν η Ουγκάντα. Ήρθε μια εποχή που είχα αποφασίσει ότι δεν είχα να δώσει κάτι άλλο. Υπήρχε ένα χωριό από τον Ελλήνιο, έναν ιερέα. Έφτασα και είδα ένα σοκ. 800 παιδιά στην σειρά για να πάρουν έναν χυλό. Παιδιά εγκαταλελειμμένα, θύματα πολέμου, Aids σε μία μεγάλη ουρά. Μου ξαναήλθε το χαστούκι στο μυαλό. Αποφασίσαμε ότι θα βάλουμε πλάτη να το φτιάξουμε και το πετύχαμε. Είναι ένα υπέροχο χωριό με κόσμο που βοηθάει, με σχολείο, με παιδιά του Ειρηναίου από την Κρήτη που πήγαν να βοηθήσουν. Μιλούν και κρητικά τα παιδιά! Έχει πλέον πάνω από 2 χιλιάδες παιδιά και για μένα έχει πολύ μεγάλη σημασία. Ήταν το σημείο που αποφάσισα ότι δεν δικαιούμαι να πάω σπίτι μου».

Θέλουν να ακουμπήσουν πάνω σας όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Τι σας ζητούν εκτός από γιατρειά;

«Είναι το σύνδρομο της άσπρης μπλούζας. Η ιατρική έχει παρηγορητική φύση. Ο γιατρός γίνεται το τελευταίο καταφύγιο. Στην Ελλάδα περισσότερο έχουν ανάγκη να σου μιλήσουν και λιγότερο να τους γιατρέψεις. Αρχίζεις να έχεις ένα μεγαλύτερο συναισθηματικό δέσιμο και ευθύνη. Αυτό το ζήσαμε στην Ελλάδα μετά το 2010 όπου άρχισε η μεγάλη κρίση στην Ελλάδα. Τον πρώτο καιρό βλέπαμε πρόσφυγες, μετανάστες και όσο βάθαινε η κρίση άρχιζαν να έρχονται οι Έλληνες. Έβλεπα την κοινωνία από κάτω προς τα πάνω. Σου εκμυστηρεύονται ο πολλά πράγματα. Έχω συναντήσει παιδί το οποίο πονάει στα δόντια αλλά δεν το λέει. Έλεγε δικαιολογίες ότι φοβόταν τον οδοντίατρο ή ότι ο μπαμπάς του είχε δουλειά και δεν προλάβαινε. Όταν του είπα πως ξέρω ότι δεν έχουν λεφτά μου εξομολογήθηκε πόσο πολύ πονούσε… Μια ολόκληρη γενιά παιδιών φορτωμένη με προβλήματα που δεν τους αξίζουν και κυρίως με ενοχές».

Οι γυναίκες που ζουν στον πόλεμο; Τι σας έκανε εντύπωση;

«Στο Κομπάνι οι γυναίκες πολεμίστριες σου μαθαίνουν πολλά περισσότερα για τον φεμινισμό από όσα σου μαθαίνει η Δύση σε δεκάδες διδακτορικά. Πρέπει να δείτε πώς υπερασπίζονται τα σπίτια και τις οικογένειές τους. Δεν χρειάζονται πολλά… Η δύναμη της επιβίωσης είναι η ισχυρότερη. Έχω βρεθεί μπροστά σε μανάδες όπου έπρεπε να τις ενημερώσουμε ότι πνίγηκαν τα παιδιά τους, σε μανάδες που έπρεπε να διαλέξουν ποιο παιδί θα κρατήσουν να μην πνιγεί».

Θα ξεχάσουν ποτέ αυτά τα παιδιά όλα αυτά που ζουν;

«Όπως μου είχε πει ο παπα Στρατής, δεν θα ξεχάσουν, αλλά θα είμαστε πολύ τυχεροί αν μας συγχωρήσουν».

Η δική σας ζωή που χωράει σε όλο αυτό;

«Η μαμά μου πάντα θυμωμένη μου λέει: κάθε οικογένεια έχει το δράμα της. Είναι επιλογή. Όταν βλέπεις κάτι δεν μπορείς να κλείνεις τα μάτια και να το προσπερνάς. Οι δικοί μου που με ξέρουν με δέχονται όπως είμαι. Δεν είναι εύκολο αλλά δεν θα μπορούσα να είμαι κάτι άλλο, θα ήταν πολύ βαρετό».