Γράφει ο Αντώνης Σαούλης
Εάν έχετε εύκολες και γρήγορες απαντήσεις (είτε υπερασπίζεστε την μία είτε την άλλη πλευρά) καλό θα ήταν να διαβάσετε το παρακάτω κείμενο. Και πριν το διαβάσετε να έχετε στο μυαλό σας τρία πράγματα:
1) Κρατήστε τα δεδομένα
2) Δεν υπάρχει victim blaming προς την Λία Τόμας
3) Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες για κανένα αχαρτογράφητο τοπίο
Η αθλητική παγκόσμια κοινότητα εδώ και μερικές μέρες έχει αρχίσει ένα ατελείωτο debate. Βλέπετε, στις 17 Μαρτίου η Λία Τόμας έγινε η πρώτη transgender αθλήτρια που κατέκτησε εθνικό τίτλο στο NCAA. Τερμάτισε πρώτη στις 500 γιάρδες στην ελεύθερη κολύμβηση. Η είδηση ότι η Λία Τόμας θ' αγωνιστεί κανονικά είχε προκαλέσει ντόρο. Από την στιγμή που νίκησε όμως η σπίθα έγινε πυρκαγιά. Απειλείται ο γυναικείος αθλητισμός; Κι αν ναι πόσο; Είναι άδικο για τις άλλες γυναίκες να αντιμετωπίζουν αθλήτριες οι οποίοι γεννήθηκαν άνδρες;
Για παράδειγμα η Σίνθια Μλίλεν, στέλεχος για 30+ χρόνια της κολυμβητικής ομοσπονδίας των ΗΠΑ, παραιτήθηκε λέγοντας μεταξύ άλλων ότι «δεν μπορώ πια να λαμβάνω μέρος σε ένα άθλημα που επιτρέπει σε βιολογικούς άνδρες να ανταγωνίζονται απέναντι σε γυναίκες. Οτιδήποτε δίκαιο σχετικά με την κολύμβηση καταστράφηκε».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο καλύτερος κολυμβητής όλων των εποχών. Τουλάχιστον ο Μάικλ Φέλπς σκέφτηκε και την Λία Τόμας. «Ολοι θα πρέπει να νιώθουμε άνετα με το ποιοι είμαστε, αλλά πιστεύω πως στα σπορ οι αγώνες πρέπει να διεξάγονται επί ίσοις όροις».
Ποιες προϋποθέσεις απαιτούνται για ν' αγωνιστεί ένας διεμφυλικός;
Καλό είναι να γνωρίζουμε (πριν κρίνουμε ή πριν αποκτήσουμε την γνώμη μας για το θέμα) πώς γίνεται η αλλαγή φύλου και ποιες προϋποθέσεις απαιτούνται για να αγωνιστεί κάποια στο NCAA ή ακόμα και στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η Λία Τόμας στις 3 Μαρτίου έκανε την μία και μοναδική της εξομολογήση στο Sports Illustrated και εξηγούσε την κολυμβητική της ζωή. Ως Γουίλ Τόμας και πως από πέντε χρονών θυμάται τον εαυτό της σε μία πισίνα.
Το 2018 άνηκε στην ομάδα αρρένων του Ivy College και οι θέσεις του στα τρία αθλήματα που αγωνίζοταν ήταν οι εξής (σε εθνικό επίπεδο):
- 554ος στις 200 γιάρδες
- 65ος στις 500 γιάρδες
- 32ος στις 1650 γιάρδες
Τέσσερα χρόνια μετά ως μέλος της γυναίκείας ομάδας οι θέσεις στα τρία αθλήματα που αγωνίζεται είναι οι εξής (πάλι σε εθνικό επίπεδο):
- 5η στις 200 γιάρδες
- 1η στις 500 γιάρδες
- 8η στις 1650 γιάρδες
Παρά το γεγονός ότι η Λία Τόμας έχει δεχτεί αρκετό «hate» εντούτοις η ίδια έκανε ό,τι ήθελε η καρδιά της. «Ενιωσα για πρώτη φορά απελευθερώμενη όταν αποφάσισα να γίνω η Λία-Καθρίν Τόμας και θέλω να κάνω αυτό που αγαπώ από μικρό παιδί. Να κολυμπάω», είπε στο SI και πρόσθεσε πως «θέλω να δείξω σε όλα τα trans παιδιά και στις νεότερες trans αθλήτριες ότι δεν είναι μόνοι. Δεν χρειάζεται να διαλέξουν ανάμεσα στο ποιοι είναι και ποιο άθλημα αγαπούν».
Προφανώς η μετάβαση από άνδρας σε γυναίκα (και από γυναίκα σε άνδρα) δεν είναι μία αλλαγή που μπορεί να γίνει από την μια μέρα στην άλλη. Θέλει διαδικασία, θέλει χρόνο και η μαγική λέξη και για τις δύο αλλαγές είναι μία. Τεστοστερόνη. Δεν θα σας μπλέξουμε γιατί θα σας κουράσουμε σε υπερεπιστημονικές αναλύσεις της διαδικασίας. Με απλά λόγια όμως σας εξηγούμε πως κάποιος που θέλει να γίνει γυναίκα πρέπει να κάνει μια μακροχρόνια θεραπεία μείωσης των επιπέδων της τεστοστερόνης του και για αυτόν ακριβώς τον λόγο χορηγούνται οιστρογόνα. Στην αντίθετη μετάβαση χρειάζεται φυσικά να χορηγούνται τεστοστερόνη.
Στην προκειμένη περίπτωση η Λία Τόμας από το 2019 λαμβάνει οιστρογόνα για να:
- Μειώσει την μυική της μάζα
- Καθυστερεί την τριχοφυΐα της
- Μειώσει την τεστοστερόνη της
- Αλλάξει την αναδιανομή του σωματικού λίπους της
Σύμφωνα με τους επιστήμονες η μετάβαση αυτή γίνεται πιο δύσκολα για άτομα που το αποφασίζουν μετά την εφηβεία τους. Κι αυτό γιατί ο έφηβος έχει αναπτύξει τους δείκτες της τεστοστερόνης του και είναι πιο δύσκολο να μειωθεί στα επίπεδα που χρειάζονται για να μη θεωρηθεί αθέμιτος ανταγωνισμός.
Ομως για να συμμετέχεις και στο NCAA αλλά και στους Ολυμπιακούς Αγώνες (το έχει κάνει ήδη η Λαουρέλ Χούμπαρντ στην Αρση Βαρών από τη Νέα Ζηλανδία) υπάρχουν κάποια κριτήρια. Στο NCAA για παράδειγμα πρέπει η αθλήτρια να έχει συμπληρώσει έναν χρόνο ορμονοθεραπείας και στους Ολυμπιακούς Αγώνες το επίπεδο τεστοστερόνης να μην ξεπερνά συγκεκριμένα όρια.
Η Λία Τόμας ήταν καθόλα νόμιμη και αγωνίστηκε σύμφωνα με τους όρους που είχε θέσει το NCAA. Το θέμα λοιπόν δεν θα έπρεπε να είναι η 22χρονη αθλήτρια. Δεν είδε φως και μπήκε. Δεν καταπάτησε κάποιον κανονισμό για να υπερισχύσει των άλλων αθλητριών. Το θέμα είναι λοιπόν οι διοργανώτριες αρχές που αποφασίζουν την ένταξη των trans στα σπορ και πώς μπορούν να διασφαλίσουν το «επί ίσοις όροις» που ανέφερε και ο Μάικλ Φελπς.
Τι λένε οι αριθμοί;
Δυο εβδομάδες πριν τους αγώνες, η Λία Τόμας φάνταζε φαβορί και για τις τρεις κούρσες που θα διαγωνιζόταν. Το Sports Illustrated την παρουσίαζε μάλιστα ως την αθλήτρια που θα έσπαγε τα ρεκόρ της Κέιτι Λεντέκι (πιθανότητα η πιο αγαπητή αμερικανίδα αθλήτρια) και της Μίσι Φράνκλιν με την ίδια την Τόμας μάλιστα να δηλώνει πως θέλει να είναι μέλος της Εθνικής ομάδας των ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι και να κυνηγήσει -και γιατί όχι- και να σπάσει τα ολυμπιακά ρεκόρ της Κεντέκι.
Τελικά δεν έσπασε κάποιο ρεκόρ η Λία Τόμας. Σύμφωνα μάλιστα με μία στατιστική της Independent οι χρόνοι της είναι χειρότεροι με βάση τους χρόνους που είχε ως άντρας (κάνοντας αναλογικά πάντα την διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες) και πως μόνο στο αγώνισμα που βγήκε πρώτη (στις 500 γιάρδες) ο χρόνος της (4.33.24) είναι λίγο πάνω από τον μέσο όρο.
Πολλοί υποστηρίζουν (χωρίς να μπορούν να το αποδείξουν ωστόσο) πως η Λία Τόμας ηθελημένα δεν τερμάτισε πρώτη και στα τρία αγωνίσματα και πως εάν ήθελε θα μπορούσε να σπάσει και τα ρεκόρ της Κεντέκι, γνωρίζοντας τον ντόρο που θα δημιουργούσε.
Το θέμα όμως δεν είναι οι επιδόσεις της Λία, αλλά το «επί ίσοις όροις»
Δεν είναι μόνο ο Μάικλ Φελπς που κάνει δεύτερες σκέψεις. Είναι και η Μαρτίνα Ναβρατίλοβα, η οποία μάλιστα είναι ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων της κοινότητας LBGTQ+, που τόνισε πως «σέβομαι 100% το δικαίωμά της να ζει τη ζωή της αυθευντικά, όμως δε νομίζω ότι συμπεριφέρεται υπεύθυνα στο συγκεκριμένο θέμα».
Είναι ακόμα ακόμα η Κέιτλιν Τζένερ, η οποία ως Μπρους Τζένερ είχε κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο στο δέκαθλο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976, που το 2015 είχε ανακοινώσει την απόφασή της να αλλάξει φύλο. «Η Λία αγωνίζεται εντός των κανόνων. Αυτό που έχω πει από την αρχή είναι πως οι κανόνες δεν είναι αρκετά σκληροί. Το να είσαι σε θεραπεία αφαίρεσης τεστοστερόνης για έναν χρόνο ή δύο δεν είναι αρκετό. Η Λία Τόμας κυριάρχησε στην πισίνα και είμαι σίγουρη πως χαλάρωσε γιατί δεν ήθελε να φανούν οι διαφορές. Ηξερε πως ο κόσμος την παρακολουθεί και πως αν θέλει μπορεί να κερδίσει κάθε κούρσα».
Ομως επαναλαμβάνω το θέμα δεν είναι η Λία Τόμας. Οπως η Independent έκανε τους υπολογισμούς με τους χρόνους, υπάρχουν κι αυτοί που κάνουν μια πιο εύκολη εξίσωση. Αν δηλαδή η Λία Τόμας που ήταν 554η στους άνδρες τερμάτισε 5η στις γυναίκες τι θα γίνει αν ο 4ος άνδρας που θέλει να κατακτήσει μετάλλιο αποφασίσει ν' αλλάξει φύλο; Που θα τερματίσει και πόσα ρεκόρ θα σπάσει ως γυναίκα;
Τα συγκεκριμένα ερωτήματα δεν μπορούν ν' απαντηθούν. Δεν μπορούν όμως και να αγνοηθούν...
Βεβαίως υπάρχει και το ερώτημα και οι «transgenders που θ' αγωνιστούν» εάν θεωρήσουμε ότι καταργείται το «επί ίσοις όροις».
Επίσης ένα ερώτημα που δεν μπορούμε ν' απαντήσουμε εμείς, αλλά θα πρέπει να το δουν οι διοργανώτριες αρχές. Από το NCAA μέχρι την Ολυμπιακή Επιτροπή.
