Η Νάνσυ Κωστακοπούλου είναι σε ιατρογενή εμμηνόπαυση για να αντιμετωπίσει την ενδομητρίωση: «Μας έμαθαν πως ο πόνος είναι φυσιολογικός»

Τη δεύτερη μέρα των αυγουστιάτικων διακοπών μας στην Κάρπαθο, η Νάνσυ αδιαθέτησε. Ξέρω πως ταλαιπωρείται κάθε φορά, πως παίρνει παυσίπονα για να την παλέψει και πως δεν θα κανονίσουμε ποτέ κάτι την πρώτη μέρα της περιόδου της γιατί, απλά, δεν θα μπορεί να σηκωθεί από τον καναπέ. Απόλυτα φυσιολογικά και τα τρία. Εκείνο το πρωινό στο νησί, η Νάνσυ είχε διπλωθεί στα δύο, έπαιρνε βαθιές ανάσες για να ηρεμήσει κι εμείς της κάναμε μασάζ σε πλάτη και πόδια για να ανακουφιστεί. Ήταν στενάχωρο να βλέπεις τη φίλη σου έτσι, πόσο μάλλον στις διακοπές που είχε τόσο ανάγκη, αλλά ήταν πρώτη μέρα περιόδου και ήξερε/ξέραμε πως ήταν αναμενόμενο. Και φυσιολογικό.

Δύο μήνες αργότερα, η Νάνσυ μπήκε σε ιατρογενή εμμηνόπαυση για να αντιμετωπίσει την ενδομητρίωση που μόλις της είχαν διαγνώσει. Μια νέα γυναίκα 35 ετών που δεν είχε ιδέα μέχρι εκείνη τη στιγμή για το τι συνέβαινε στο σώμα της, μιας και οι εξετάσεις της ήταν πάντα φυσιολογικές, όσο φυσιολογικά ήταν και τα συμπτώματα της περιόδου της. Όπως μάθαμε, η ιατρογενής εμμηνόπαυση είναι κι αυτή μια φυσιολογική θεραπεία για τη νόσο, κι έτσι είναι φυσιολογικό να ξυπνά δέκα φορές μέσα στη νύχτα από εφιδρώσεις και κάψες. Και για κάποιον λόγο, όμως, τίποτα από όλα αυτά δεν μας φαίνεται φυσιολογικό.

WELL BEING

Ενδομητρίωση: Το μεγάλο αφιέρωμα του JennyGr στη γυναικολογική πάθηση που αφορά όλη την κοινωνία

Από τον Οκτώβριο της περασμένης χρονιάς, με αφορμή την ενδομητρίωση και κάποια άλλα γυναικολογικά θέματα που αντιμετωπίζαμε στην παρέα, έχουμε συζητήσει πολλές φορές για το σώμα μας, το πώς του φερόμαστε, πώς του φέρονται οι άλλοι, τη δύναμη, τη μαγεία αλλά και την ευθραυστότητά του. Μερικές φορές ξεχνάμε πως η Νάνσυ είναι σε θεραπεία για ενδομητρίωση, μέχρι να αρχίσει να βγάζει το πουλόβερ και να σηκώνει τα μπατζάκια του παντελονιού της για να βρει δροσιά, ακόμη κι αν η θερμοκρασία είναι στους 8C. Έχει γίνει κι αυτό ένα φυσιολογικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας πια, μόνο που πλέον είμαστε αρκετά θυμωμένες και κουρασμένες με τη φυσιολογικότητα σε οτιδήποτε έχει να κάνει με το γυναικείο σώμα.

Η Νάνσυ μου αφηγήθηκε την ιστορία της για το αφιέρωμα του JennyGr, με την ελπίδα γυναίκες στην ηλικία μας, μικρότερες και μεγαλύτερες να ακούσουν το σώμα τους, να το φροντίσουν και να το αγαπήσουν όπως του αξίζει, κλείνοντας τα αυτιά τους σε οτιδήποτε τους λένε πως είναι “φυσιολογικό”, ιδίως όταν τα πάντα μέσα τους φωνάζουν για το αντίθετο.

Έκανα τον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο τον Οκτώβριο και για πρώτη φορά στα 35 μου χρόνια, ο κολπικός υπέρηχος έδειξε πως έχω κύστες. Συγκεκριμένα, η αριστερή ωοθήκη ήταν εντάξει, η δεξιά όμως είχε μια μεγάλη κύστη, περίπου 4εκ, που με έβαλε σε μια διαδικασία εξετάσεων που απέδειξαν ότι δεν ήταν απλές κύστες, ό,τι και αν σημαίνει αυτό, αλλά ότι είναι εστίες ενδομητρίωσης.

Είχα πάντα πολύ σταθερό κύκλο, δεν είχα αντιμετωπίσει ποτέ κανένα γυναικολογικό ζήτημα. Το μόνο που θυμάμαι όμως, όσα χρόνια έχω περίοδο στη ζωή μου, είναι οι φρικτοί πόνοι. Σε σημείο που, ειδικά τις δύο πρώτες μέρες, δεν μπορούσα να λειτουργήσω αν δεν έπαιρνα κάποιο παυσίπονο. Μέχρι σήμερα δεν έχω σταματήσει τα χάπια, διαφορετικά δεν μπορώ να κάνω τίποτα.

Αυτό μου φαινόταν φυσιολογικό μέχρι και πρόσφατα, γιατί έτσι είχα μάθει από μικρή: περίοδος σημαίνει πόνος. Για την ακρίβεια όλοι οι γυναικολόγοι που είχα επισκεφτεί κατά καιρούς, μου είχαν πει πως είναι φυσιολογικό.

Ο πρώτος μάλιστα μου είχε πει πως πονάω λόγω της θέσης του τραχήλου μου. Το ίδιο μου είπε και ο γυναικολόγος που είχα τα τελευταία χρόνια. Όλοι οι γιατροί ανεξαιρέτως όμως, συμφωνούσαν πως μία είναι η λύση. “Θα κάνεις παιδί και θα περάσουν όλα”.

Δεδομένου λοιπόν πως πάντα όλες μου οι εξετάσεις ήταν πεντακάθαρες και είχα μία, ας πούμε, επιστημονική εξήγηση για τον πόνο, όταν ο γιατρός είδε την κύστη δεν ανησύχησε. Αντιθέτως μου είπε πως συνηθίζονται αυτά, πως μπορεί να απορροφηθεί από τον οργανισμό ή και όχι και πως, σε κάθε περίπτωση, θα κάνουμε εξετάσεις για να δούμε αν απλά θα την παρακολουθούμε ή αν θα χρειαστεί κάποια αγωγή για να συρρικνωθεί. Η ενδομητρίωση δεν αναφέρθηκε ποτέ ως πιθανότητα.

Έκανα αιματολογικές εξετάσεις οι οποίες ήταν καλές γενικά, εκτός από τους νεοπλασματικούς δείκτες -κατεξοχήν καρκινικοί δείκτες- που ήταν λίγο αυξημένοι. Έχοντας ιστορικό καρκίνου στην οικογένειά μου, αγχώθηκα καθώς ο γιατρός δεν μου είχε εξηγήσει ότι οι συγκεκριμένοι δείκτες, όταν είναι αυξημένοι -εντός συγκεκριμένου πλαισίου- λαμβάνονται ως ένδειξη ενδομητρίωσης. Όταν σε συνέχεια των αιματολογικών, μου έγραψε να κάνω μαγνητική κάτω κοιλίας, φρίκαρα τελείως. Όταν την έκανα αυτό που έδειξαν τα ευρήματα, ευτυχώς δεν ήταν καρκίνος, αλλά ενδομητρίωση.

Θυμάμαι όταν -μετά τις συμπληρωματικές εξετάσεις για να βεβαιωθούμε πως δεν υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα- τον ρώτησα από τι μπορεί να προκλήθηκε η ενδομητρίωση, και ακόμη και τώρα με πιάνει ταχυκαρδία με την απάντηση που πήρα. Μπορεί να το είχα όλη μου τη ζωή, είπε, δεν ξέρουν ακόμα από τι προκαλείται η ενδομητρίωση και γιατί ή αν είναι κληρονομική. Απλά, δεν υπάρχει αρκετή έρευνα για το θέμα, είπε.

Έπρεπε, δηλαδή, να φτάσω 35 ετών για να ανακαλύψω εντελώς τυχαία μέσω μιας κύστης -η οποία, όπως τελικά φάνηκε στη μαγνητική, ήταν το ωοθυλάκιο που είχε σπάσει, μαζί με άλλες μικρές κύστες γύρω γύρω που έδιναν την εντύπωση μιας τεράστιας κύστης- πως έχω ενδομητρίωση. Για να καταλάβω έτσι την αιτία του πόνου που βίωνα όλα αυτά τα χρόνια σε κάθε περίοδο, τα μουδιάσματα στη μέση, τα πρηξίματα, την καθηλωτική ακινησία.

Ο γυναικολόγος μου είπε ότι για την αντιμετώπιση πλέον της ενδομητρίωσης η βιβλιογραφία προτείνει την ιατρογενή εμμηνόπαυση, την οποία μπορεί να ακολουθήσει μια γυναίκα που δεν θέλει να κάνει στο άμεσο διάστημα παιδιά και αυτό γιατί αν μείνεις έγκυος το σώμα σου μπαίνει αυτόματα σε εμμηνόπαυση. Η εν λόγω θεραπεία μπορεί να γίνει είτε με μία ένεση είτε με πολλές. Προκαλώντας ιατρογενή εμμηνόπαυση, στην ουσία το ενδομήτριο σταματά να λειτουργεί και να παράγει ενδομητρικά κύτταρα. Έτσι προλαβαίνεις άλλες μεταναστεύσεις κυττάρων και σταματάς όλες τις εστίες που υπάρχουν -και οι οποίες, όταν έχεις περίοδο, λειτουργούν σαν το ενδομήτριο, γι’ αυτό και σακατεύεσαι στον πόνο. Ο γιατρός μου πρότεινε να ακολουθήσουμε τη θεραπεία με τη μία ένεση, την οποία κι έκανα τον Νοέμβριο. Έκτοτε είμαι σε εμμηνόπαυση.

Αξίζει να σημειωθεί πως, πριν προχωρήσω στη θεραπεία, πήρα μια δεύτερη γνώμη από μία γυναικολόγο. Ήταν η πρώτη γυναίκα γυναικολόγος που επισκεπτόμουν στη ζωή μου, και μόνο αυτή μου εξήγησε με κάθε λεπτομέρεια τι ακριβώς είναι η ενδομητρίωση. Μου περιέγραψε αναλυτικά πώς είναι η μήτρα, τι είναι το ενδομήτριο, και ότι για κάποιον ανεξήγητο λόγο τα κύτταρά του μεταναστεύουν στα υπόλοιπα αναπαραγωγικά όργανα (σάλπιγγα, ωοθήκες). Μου είπε πως σε μία ασθενή της, είχε βρει κύτταρά του μέχρι και στο συκώτι.

Προβλεπόμενος χρόνος διάρκειας της θεραπείας είναι 3-6 μήνες, μετά το πέρας των οποίων η εμμηνόπαυση σταματά, και επανέρχεται η περίοδος. Τότε κάνεις μια διερευνητική λαπαροσκόπηση και καθαρίζεις ό,τι πρέπει να καθαριστεί. Εδώ και 3μιση περίπου μήνες, λοιπόν, ζω με εμμηνόπαυση και βιώνω σε καθημερινή βάση το πιο χαρακτηριστικό της σύμπτωμα: τα φουντώματα. Η προσωπική μου θεωρία πλέον είναι πως το τραγούδι της Άννας Βίσση, “τρελαίνομαι, μια παγώνω, μια ζεσταίνομαι, εεεεε, τρελαίνομαι”, είναι γραμμένο αποκλειστικά για τη νόσο. Δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια πώς είναι να περνάς εμμηνόπαυση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τις μέρες που χιόνισε φέτος στην Αθήνα, εγώ ήμουν με τη βεντάλια και έκανα αέρα.

Στο χαρτί με τις πληροφορίες για την ένεση που έκανα, αναγράφονται και οι παρενέργειες. Είναι μια μικρή, συμπαγής παράγραφος με κάμποσα συμπτώματα, που καταλήγει στο εξής γενικό και απροσδιόριστο, αλλά και τόσο συνοπτικό: “κακουχίες”. Το προσυπογράφω.

Ωστόσο, παρά τα αρκετά και τρομακτικά συμπτώματα που με προειδοποίησαν πως μπορεί να εμφανίσω ως αποτέλεσμα της εμμηνόπαυσης, δεν έχω παρατηρήσει κάποια τρομερή αλλαγή. Είμαι στη μέση της θεραπείας και με εξαίρεση το ανεβοκατέβασμα του εσωτερικού μου θερμοστάτη, είμαι όπως πριν. Και αυτό είναι κάτι που θα ήθελα να ξέρει όποια γυναίκα σκέφτεται να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο.

Έχω μπει στον τέταρτο μήνα της θεραπείας, και στο πρόσφατο τσεκ απ που έκανα, ο υπέρηχος έδειξε πως έχει γίνει σημαντική πρόοδος. Δεν εφησυχάζομαι εντελώς, καθώς ξέρω πλέον πως η ενδομητρίωση δεν γίνεται ορατή από έναν απλό κολπικό υπέρηχο. Αν η θεραπεία συνεχίσει να λειτουργεί με αυτόν τον ρυθμό, όμως, και αν το επιβεβαιώσουν οι επαναληπτικές εξετάσεις, ίσως να γλιτώσω το χειρουργείο.

Το μόνο που ήξερα μέχρι πριν λίγους μήνες για την ενδομητρίωση, ήταν πως την είχε περάσει η Lena Dunham, η οποία τελικά έκανε υστερεκτομή. Δεν ήξερα ούτε τι σημαίνει ενδομητρίωση, ούτε τι την προκαλεί. Και αυτό είναι κάτι που με στεναχωρεί βαθιά, γιατί συνειδητοποίησα πως δεν ήξερα τι συμβαίνει στο σώμα μου, πως ολόκληρες γενιές γυναικών δεν γνωρίζουμε τη λειτουργία του σώματός μας και τους δεκάδες τρόπους με τους οποίους ρυθμίζει όλη μας την ύπαρξη.

Δεν το χωράει το κεφάλι μου πως μπορείς να έχεις όλα αυτά τα συμπτώματα και ο κόσμος, γιατρών συμπεριλαμβανομένων, να τα αποδίδει στο “ε, περίοδο έχει”. Κι εμείς το αποδεχόμαστε χωρίς να προβληματιστούμε, χωρίς να ψαχτούμε, γιατί έτσι μας έχουν μάθει. Πως ο πόνος είναι φυσιολογικός.

Η μαμά μου είναι 60 χρονών. Όταν της είπα τι έχω, θυμήθηκε πως κι εκείνη είχε πολύ έντονους πόνους κατά την περίοδο. Κάποια στιγμή είχε λιποθυμήσει από τον πόνο και είχαν φέρει γιατρό στο σπίτι. Ποιος μπορεί να μου πει ότι η μαμά μου, πριν κάνει παιδιά, δεν είχε ενδομητρίωση -και απλά δεν της τη διέγνωσαν ποτέ;
Πολλές φίλες μου, κάθε μήνα στην περίοδό τους γίνονται ένα με τον καναπέ και δεν μπορούν να κάνουν βασικές κινήσεις χωρίς να σφαδάζουν από τον πόνο. Εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως δεν έχουν ιδέα πως νοσούν με ενδομητρίωση, δεν γνωρίζουν καν ποια είναι τα συμπτώματα. Δεν υπάρχει ενημέρωση, δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες, μαθαίνεις για αυτό είτε από τύχη, είτε όταν το παθαίνεις, είτε από στόμα σε στόμα, από ιστορίες γυναικών που το έζησαν και θέλησαν να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο γύρω από τη νόσο. Ένας στους δύο ανθρώπους σε αυτόν τον κόσμο έχει μήτρα, και ακόμη δεν ξέρουμε τι συμβαίνει σε αυτήν, είναι αχαρτογράφητα νερά.

Δεν είναι δυνατόν να έχω μάθει περισσότερα πράγματα για την ενδομητρίωση από βίντεο γυναικών στο TikTok παρά από την ιατρική κοινότητα. Δεν γίνεται η λύση για όλα να είναι “κάνε παιδί”. Δεν θέλω να κάνω παιδί, θέλω να ξέρω τι γίνεται μέσα μου, θέλω να μην πονάω.

Πριν μόλις 2 χρόνια έμαθα πως, όταν σε πιάνει λιγούρα λίγο πριν την περίοδο και θες να φας δρακουλίνια βουτηγμένα σε κέτσαπ και καπάκι μους σοκολάτας με φράουλες, δεν είσαι τρελή. Είναι το σώμα σου που καίει σαν τρελό θερμίδες, γιατί ετοιμάζεται να ξεκολλήσει ολόκληρα κομμάτια από μέσα σου, να αιμορραγήσει. Και χρειάζεται ενέργεια. Επί 28 μέρες το σώμα μας είναι σε μάχη. Το γυναικείο σώμα λειτουργεί με έναν συγκλονιστικό τρόπο και μας έχουν μάθει να το μισούμε. Δεν μας αφήνουν να το μάθουμε, να το θεραπεύσουμε, να το εκτιμήσουμε.

Έχω την τύχη να έχω την οικονομική ευχέρεια για να αντιμετωπίσω την ενδομητρίωση, καθώς και ένα φανταστικό σύστημα υποστήριξης από οικογένεια, φίλους και επαγγελματικό περιβάλλον -το οποίο αποτελείται ως επί το πλείστον από γυναίκες, έτσι η κατανόηση είναι αμέριστη. Δεν με ενδιαφέρει επίσης να κάνω παιδιά, οπότε έχω ένα άγχος λιγότερο.

Δεν μπορώ να φανταστώ πώς είναι για μια γυναίκα χωρίς το δικό μου προνόμιο και με άλλες ανάγκες από εμένα, να πονάει και να μην μπορεί να κάνει τίποτα για αυτό. Υπάρχουν γυναίκες που δεν έχουν λεφτά για σερβιέτες και ταμπόν, όχι για να κάνουν μαγνητική.

Ένα πράγμα με νοιάζει να ξέρει κάθε γυναίκα: όταν νιώθεις πως κάτι δεν πάει καλά, κάτι δεν πάει καλά. Αγνόησε όσους λένε πως “οι γυναίκες υποτιμούν τον πόνο”, γιατί το άκουσα κι αυτό πρόσφατα σε πάνελ “σοβαρής” δημοσιογραφικής εκπομπής με καλεσμένο γυναικολόγο. Αν πονάς, ψάξτο. Ζήτα να κάνεις εξετάσεις για ενδομητρίωση και ό,τι άλλο χρειάζεται για να βρεις τη λύση που θα σε κάνει να νιώσεις καλά. Κανένας δεν ξέρει τι συμβαίνει στο σώμα σου όσο εσύ.