Στην «καρδιά» της Αθήνας βρίσκεται ένα μουσείο ειδικά σχεδιασμένο για να δημιουργεί εμπειρίες μέσα από το παιχνίδι και τη διαδραστική μάθηση. Ένα μουσείο, που δίνει την ευκαιρία στα παιδιά αλλά και στους γονείς να ανακαλύψουν τη γνώση και να κατανοήσουν τον κόσμο που τους περιβάλλει. Ένα μουσείο που δεν υπάρχει «σωστό και λάθος» και όπου οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να βρουν μία διαφορετική αλήθεια.
Ο λόγος για το Παιδικό Μουσείο της Αθήνας, το οποίο είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ πριν μερικές ημέρες. Εκεί, συνάντησα την Ζαμπέλ Μουρατιάν, Πρόεδρο του Δ.Σ. του μουσείου, αλλά και δασκάλα και μουσειολόγος. Το όραμά της να αλλάξει το εκπαιδευτικό και μουσειακό τοπίο στην Ελλάδα, ήταν και αυτό που την ώθησε στο να ασχοληθεί από νεαρή ηλικία με την ιδέα του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου. «Νομίζω ότι δεν θα ήμουν ο ίδιος άνθρωπος εάν δεν είχα εμπλακεί από τα φοιτητικά μου χρόνια στην ιδέα του Παιδικού Μουσείου. Μεγάλωσα μέσα από αυτό. Δυνάμωσα, είδα αλλιώς τον κόσμο. Κι όταν χρειάστηκε αργότερα να εργαστώ στο σχολείο, είμαι βέβαιη ότι είχα κάτι άλλο να προσφέρω. Γιατί κατάλαβα τι ανάγκες έχουν τα παιδιά», μου λέει κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας.
Πείτε μας λίγα περισσότερα για το πώς ακριβώς λειτουργεί το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο. Ποιο είναι το όραμά του για την εκπαιδευτική ανάπτυξη των παιδιών;
Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1987, με πρωτοβουλία της Σοφία Ρωκ-Μελά, μαζί με μία ομάδα νέων ανθρώπων που είχαν κοινό όραμα για την εκπαίδευση και το πώς θα μπορούσε η εκπαίδευση στα μουσεία να είναι πιο βιωματική στην Ελλάδα. Ένας από τους καταστατικούς σκοπού του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου, ήταν και παραμένει, να δημιουργεί παιδικά μουσεία, δηλαδή αυτό το είδος μουσείου που είναι σχεδιασμένο για τα παιδιά και ζωντανεύει με τη συμμετοχή του κοινού. Τι σημαίνει αυτό; Διάδραση, τέντωμα της φαντασίας, εξέλιξη ικανοτήτων, παίζω και μαθαίνω, μαθαίνω πώς να μαθαίνω. Πώς υλοποιείται αυτό; Αυτό υλοποιείται με τη συμβολή της διεπιστημονικής ομάδας του μουσείου και την αμέριστη συμπαράσταση των εθελοντών.
Το Παιδικό Μουσείο δεν είναι απλώς ένα μουσείο, είναι ένα μουσείο που εξελίσσει την παιδαγωγική επιστήμη.
Το Παιδικό Μουσείο της Αθήνας δημιουργήθηκε το 1994 στην Κυδαθηναίων, και είναι μία σύμπραξη με τον Δήμο Αθηναίων, μία καινοτόμος σύμπραξη, διότι ένας δημόσιος φορέας με έναν ιδιωτικό φορέα συνέπραξαν στο να υπάρχει ένα μουσείο ειδικά σχεδιασμένο για τα παιδιά. Από τότε μέχρι σήμερα, το μουσείο εξελίσσεται, βρίσκεται από το 2017 στο εμβληματικό κτίριο του Ωδείου Αθηνών και εδώ υποδέχεται σε καθημερινή βάση σχολεία, και Παρασκευή απόγευμα και Σαββατοκύριακα ελεύθερους επισκέπτες και οικογένειες.
Πώς σχεδιάζονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα για να είναι ενδιαφέροντα και διασκεδαστικά για τα παιδιά, αλλά και για τους γονείς – εκπαιδευτικούς;
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του μουσείου μας σχεδιάζονται με βάση ένα τρίγωνο. Λαμβάνουμε υπόψη μας τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα του κοινού. Τι μπορεί να θέλει το κοινό, και τι μπορεί να κάνει το κοινό. Τις δυνατότητες και τους περιορισμούς του χώρου, δηλαδή τι μπορούν να κάνουν οι επισκέπτες στα εκθέματα του μουσείου και τι μπορούν να κάνουν στα προγράμματα εκτός του Παιδικού Μουσείου, για παράδειγμα στον Εθνικό Κήπο ή στο Πολεμικό Μουσείο. Και τρίτον, προσπαθούμε πάρα πολύ να κουμπώσουμε τις δραστηριότητες και τα προγράμματα με το αναλυτικό πρόγραμμα, δηλαδή με τη θεσμοθετημένη εκπαίδευση, δηλαδή στο πώς έρχεται το Παιδικό Μουσείο να υποστηρίξει τα όσα κάνει το σχολείο, πώς θα συμβάλλει στο να μπορέσει ο κάθε δάσκαλος να έχει παραδείγματα βιωματικής μάθησης και στο πώς μπορούμε να προσφέρουμε ένα μοντέλο ιδανικού σχολείου.
Μπορείτε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα από δραστηριότητες που προσφέρει το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο; Έχετε συγκεκριμένα παραδείγματα δραστηριοτήτων που ενθουσιάζουν ιδιαίτερα τα παιδιά και τους γονείς -και γιατί;
Στο Παιδικό Μουσείο τα εκθέματα είναι παιδαγωγικά, τρισδιάστατα περιβάλλοντα που αναπτύσσονται γύρω από μία έννοια. Μέσα σε αυτά υπάρχουν αντικείμενα από τις συλλογές του μουσείου που γίνονται παιχνίδια στα χέρια των παιδιών. Θα δώσω ένα παράδειγμα: Έννοια «φυσαλίδες», τι μας έρχεται στο μυαλό; Σαπούνι, νερό, παιχνίδι. Αυτό είναι ένα πολύ δημοφιλές έκθεμα σε όλα τα Παιδικά Μουσεία του κόσμου, το οποίο ενθουσιάζει τα παιδιά, διότι μπορούν με πολύ απλά υλικά, να δημιουργήσουν συνθήκες επιστήμης και τέχνης. Να παίξουν, να γελάσουν, να πειραματιστούν, να συνεργαστούν, γύρω από ένα έκθεμα. Φυσικά, εκτός από το ελεύθερο παιχνίδι σε όλα τα εκθέματα υπάρχουν και τα εκπαιδευτικά προγράμματα με δράσεις που βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο που τα περιβάλλει.
Πώς επιτυγχάνετε την ενίσχυση της κριτικής σκέψης και της αυτο-έκφρασης στο ΕΠΜ;
Η ενίσχυση της κριτικής σκέψης και της αυτό-έκφρασης είναι ένας κεντρικός άξονας όλων των δράσεων του Παιδικού Μουσείου, δηλαδή το πώς εξελίσσει ο άνθρωπος τις ικανότητές του. Μια από τις βασικές του ικανότητες είναι η παρατήρηση και η κριτική σκέψη, η έκφραση των συναισθημάτων και το τέντωμα της φαντασίας. Στο μουσείο δεν υπάρχει η έννοια του σωστού και του λάθους. Όπως έλεγε και ο μεγάλος ψυχολόγος και παιδαγωγός Ζαν Πιαζέ, «τα λάθη είναι ευρηματικά», δηλαδή αυτό που ένας ενήλικας θεωρεί λάθος, μπορεί να είναι η αλήθεια.
Όποτε, δύο είναι οι βασικοί παιδαγωγικοί άξονες του Παιδικού Μουσείου: Ο ένας άξονας είναι ο άξονας του «μαθαίνω πώς να μαθαίνω», δίνοντας την ευκαιρία στον επισκέπτη σε όποια ηλικία κι αν είναι να ανακαλύψει τη γνώση, να ανακαλύψει τι συμβαίνει γύρω του, να κατανοήσει τον κόσμο που τον περιβάλλει. Ο δεύτερος άξονας είναι ο άξονας του ότι δεν υπάρχει σωστό και λάθος, γι’ αυτό και μια παιδαγωγική αξία που ακολουθούμε, είναι η μέθοδος των ερωτήσεων. Δηλαδή εάν ένα παιδί σε ρωτήσει «τι είναι αυτό», για παράδειγμα ένα μπουκαλάκι, εμείς δεν του λέμε «είναι ένα μπουκάλι», του λέμε «εσύ τι φαντάζεσαι ότι είναι; Τι νομίζεις ότι είναι;». Αυτή η ερώτηση είναι κλειδί, γιατί μπορεί μετά το παιδί να δώσει μια απάντηση, η οποία απάντηση θα οδηγήσει σε μια άλλη ερώτηση και τελικά το παιδί θα βρει ή θα φτάσει κοντά στο να βρει τι είναι αυτό το πράγμα. Είναι αυτό ακριβώς που έλεγαν οι αρχαίοι, η μαιευτική μέθοδος. Ουσιαστικά, η παιδαγωγική στηρίζεται σε αυτή τη μαιευτική μέθοδο του Σωκράτη.
Στο Παιδικό Μουσείο υπάρχει τεράστιος σεβασμός στον ρυθμό μάθησης του κάθε παιδιού. Μία μεγάλη διαφορά από το σχολείο. Και αυτό που μας λένε πολλές φορές και οι δάσκαλοι, είναι ότι τα παιδιά που είναι περισσότερο μαγκωμένα στο σχολείο, εδώ ανθίζουν. Το περιβάλλον εδώ δίνει πολλά ερεθίσματα στα παιδιά που δεν μπορούν να λειτουργήσουν στο σχολείο μόνο λογοκεντρικά.
Από τότε που ιδρύθηκε, μέχρι και σήμερα, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι μεγαλύτερες επιτυχίες του ΕΠΜ και ποιες είναι οι φιλοδοξίες σας για το μέλλον;
Ένα από τα επιτεύγματα του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου είναι πρώτα απ’ όλα ότι ξεκίνησε όλο αυτό από μία ομάδα πολύ νέων, 20άρηδων ανθρώπων, που είχαν όραμα για την εκπαίδευση. Δημιούργησαν μία κατάσταση, έναν θεσμό στην Ελλάδα που για εμένα είναι τεράστια επιτυχία, γιατί αυτός ο φορέας επιβιώνει, εξελίσσεται και επηρεάζει το μουσειακό πεδίο της χώρας, την εκπαίδευση στα μουσεία εδώ και 37 χρόνια, χωρίς να παρεκκλίνει καθόλου από τις αξίες του, χωρίς να υποχωρήσει σε διάφορα προβλήματα που μπορεί να παρουσιάζονται στη διαδρομή.
Επίτευγμα είναι ότι δημιουργήθηκε το Παιδικό Μουσείο το 1994 στην Πλάκα, επίτευγμα είναι αυτή η σύμπραξη που ανέφερα νωρίτερα, επίτευγμα είναι το ότι το αγαπάει ο κόσμος και το ότι το υποστηρίζει όλα αυτά τα χρόνια, επίτευγμα είναι ότι έχουμε επηρεάσει γενιές ανθρώπων, δηλαδή τα παιδιά που έρχονταν παλιά στην Κυδαθηναίων με τη μητέρα τους, τώρα αυτά τα παιδιά μπορεί να έρχονται ως εθελοντές. Και ένα ακόμα επίτευγμα είναι η εμπιστοσύνη της σχολικής κοινότητας, το ότι τα σχολεία όλα αυτά τα χρόνια εμπιστεύονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου.
Σε ό,τι αφορά τις φιλοδοξίες μας, πάντα στοχεύουμε το μουσείο μας να αποτελεί πρότυπο, να είναι ένα μουσείο το οποίο -με τις συνθήκες, τις χρηματοδοτήσεις και τα περιορισμένα τετραγωνικά- θα εμπνέει και θα δίνει τροφή για σκέψη. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα πολύ μεγαλύτερο μουσείο, με όλα αυτά που ονειρευόμαστε να υπάρχουν μέσα. Βασική φιλοδοξία μας είναι η ιδέα του μουσείου να μεταλαμπαδεύεται. Δηλαδή, αυτό που σημαίνει παιδικό μουσείο να μπορεί να το οικειοποιούνται άνθρωποι και συστήματα παντού προς όφελος των παιδιών και όσων ασχολούνται με την ανάπτυξή τους. Έχουν υπάρξει προσπάθειες να δημιουργηθούν παιδικά μουσεία στη Θεσσαλονίκη, στην Κύπρο, στην Κρήτη με σημείο αναφοράς το πρώτο Παιδικό Μουσείο της χώρας. Βασική μας αποστολή παραμένει να συμβάλλουμε ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν εφόδια για να είναι ενεργοί πολίτες.
Στην προσπάθειά σας να προάγετε την εκπαιδευτική αξία του ΕΠΜ, αντιμετωπίσατε προκλήσεις; Κι αν ναι, ποιες;
Φυσικά, θεωρώ ότι την πρώτη δεκαετία της παρουσίας του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου στον μουσειακό χώρο, αντιμετωπίσαμε πολλές αντιστάσεις από το ευρύτερο περιβάλλον, διότι δεν υπήρχε κατανόηση για το τι σημαίνει παιδικό μουσείο και εκπαίδευση στο μουσείο. Για να δώσω ένα παράδειγμα, όταν πηγαίναμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο να κάνουμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα -γιατί το μουσείο στην πρώτη του φάση έκανε εκπαιδευτικά προγράμματα εκτός μουσείου, διότι δεν υπήρχε ο φυσικός χώρος- αν μας έβλεπαν στο πάτωμα να καθόμαστε κύκλο με μια ομάδα παιδιών ήταν παρά πολύ περίεργο. Αυτό ήταν σίγουρα μια πρόκληση.
Επίσης, πρόκληση αποτέλεσε το κομμάτι της χρηματοδότησης. Ένας φορέας- ένα σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με εθελοντικό ΔΣ, διαμόρφωσε ένα πρόγραμμα αυτοχρηματοδότησης, ενέπνευσε χορηγούς, συνεργάστηκε με την τοπική αυτοδιοίκηση και κατάφερε να επιβιώσει και να αναπτυχθεί με υγιή τρόπο. Το γεγονός ότι στήσαμε ένα πρόγραμμα εθελοντών τη δεκαετία του ’90 στην Ελλάδα, το οποίο είναι πρωτοποριακό, θεωρώ ότι ήταν η τεράστια πρόκληση. Ήταν σαν να μιλούσαμε άλλη γλώσσα.
Οι γονείς, πώς μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην επίσκεψη των παιδιών τους στο ΕΠΜ;
Αυτό, κι αν είναι πρόκληση. Διότι, όλα αυτά τα χρόνια παρατηρούμε ότι η αλλαγή στην κοινωνία φαίνεται και μέσα στο μουσείο. Δηλαδή, το κατά πόσο οι γονείς ασχολούνται με τα παιδιά τους ή κατά πόσο έρχονται σε έναν χώρο που νομίζουν ότι το παιδί θα αυτενεργήσει, θα παίξει με κάποιο άλλο παιδί και εκείνοι θα είναι απλά παρατηρητές – που κι αυτό είναι θεμιτό. Παρατηρούμε συχνά γονείς που δεν συμμετέχουν ενεργά, αλλά αυτό που θέλουμε εμείς είναι να έρθουν στο Παιδικό Μουσείο και να έχουν ποιοτικό χώρο και χρόνο και να παίξουν με τα παιδιά τους, σε ένα περιβάλλον διαφορετικό από το σπίτι τους. Ό,τι παιχνίδι κι αν υπάρχει στο σπίτι, ακόμα και το να κάνουν στην κουζίνα μπισκότα, δεν είναι το ίδιο. Αυτό που θέλουμε εμείς είναι οι γονείς να έρθουν στο Παιδικό Μουσείο και να μοιραστούν με τα παιδιά τους μουσειακές εμπειρίες.
Μπορείτε να μας αφηγηθείτε μία συγκινητική ή ενδιαφέρουσα στιγμή που έχετε ζήσει στο ΕΠΜ; Ποιο είναι το πιο απρόβλεπτο και εκπληκτικό πράγμα που έχετε διδαχθεί εσείς από τα παιδιά;
Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά μέσα στο Παιδικό Μουσείο παίζουν ρόλους – σε όλα τα εκθέματα δίνεται αυτή η ευκαιρία, όπως για παράδειγμα να παίξουν τον τροχονόμο, να παίξουν τον συγκοινωνιολόγο, να παίξουν τον ταμία, τον μάγειρα ή να κάνουν ένα ταξίδι στον χρόνο, και αυτό είναι το ενδιαφέρον για εμένα, το ότι μαθαίνουμε πώς τα παιδιά αντιμετωπίζουν τον κόσμο. Εμείς, μπορεί να σχεδιάζουμε ένα έκθεμα θέλοντας να μάθουν μέσα από αυτό τις βασικές αρχές του καταναλωτισμού, ότι δηλαδή ανάλογα με τις ανάγκες και όχι μόνο τις επιθυμίες που έχουμε, αγοράζουμε κάποια πράγματα, παρατηρούμε όμως ότι στην πράξη ότι τους ενδιαφέρει περισσότερο η κίνηση. Ότι παίρνουν κάτι και το βάζουν μέσα στο καλάθι, για παράδειγμα.
Οπότε, εγώ μαθαίνω μέσα από τα παιδιά στο Παιδικό Μουσείο ότι πολλές φορές αυτό που οι μεγάλοι θεωρούν ότι είναι η γνώση, δεν είναι η γνώση. Πρέπει να ακούμε τα παιδιά, να τα παρατηρούμε και να μη δημιουργούμε ένα περιβάλλον που βρίσκεται εκτός των ενδιαφερόντων τους.
Και εμείς, αυτό μαθαίνουμε. Και το Παιδικό Μουσείο αυτό θέλει να δείξει στον κόσμο, το τι πραγματικά ενδιαφέρει ένα παιδί. Αυτό που μαθαίνω, λοιπόν, από τα παιδιά είναι ότι κατανοούν με έναν διαφορετικό τρόπο τον κόσμο. Και εμείς οι μεγάλοι, πρέπει να μαθαίνουμε από τα παιδιά.
Θεωρείτε ότι η σύγχρονη κοινωνία ενθαρρύνει και «αγκαλιάζει» πραγματικά τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών; Ποια βήματα πρέπει να γίνουν ακόμα προς αυτήν την κατεύθυνση;
Ο τρόπος που λειτουργεί σήμερα το σχολείο, η οικογένεια και η κοινωνία γενικότερα, με αυτή την εισβολή της τεχνολογίας, θεωρώ ότι περιορίζει -δε θα έλεγα δεν ενθαρρύνει, σε συγκεκριμένους χώρους τη φαντασία των παιδιών. Μέσα από τα videogames για παράδειγμα, δημιουργείται όντως ένα περιβάλλον φαντασίας, αλλά δεν είναι το πραγματικό περιβάλλον. Αυτό που επίσης συμβαίνει στην κοινωνία, είναι ότι αφαιρεί σιγά-σιγά σημαντικά εργαλεία. Το μολύβι, τον μαρκαδόρο, τα παιχνίδια. Και αυτό σίγουρα δεν εξελίσσει τη δημιουργικότητά των παιδιών. Εμείς πιστεύουμε πάρα πολύ ότι η χρήση αντικειμένων, η πράξη και η διάδραση με άλλους ανθρώπους είναι κάτι που ενθαρρύνει και εξελίσσει πραγματικά τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους.
Η εμπλοκή σας με το ΕΠΜ, με ποιον τρόπο έχει επηρεάσει την αντίληψή σας για την παιδεία και τον πολιτισμό;
Νομίζω ότι δεν θα ήμουν ο ίδιος άνθρωπος εάν δεν είχα εμπλακεί από τα φοιτητικά μου χρόνια στην ιδέα του Παιδικού Μουσείου. Μεγάλωσα μέσα από αυτό. Δυνάμωσα, είδα αλλιώς τον κόσμο. Κι όταν χρειάστηκε αργότερα να εργαστώ στο σχολείο, είμαι βέβαιη ότι είχα κάτι άλλο να προσφέρω. Γιατί κατάλαβα τι ανάγκες έχουν τα παιδιά.
Στη θητεία σας ως πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΠΜ ποια είναι η πιο σημαντική στιγμή ή επιτυχία που έχετε βιώσει; Και ποια η μεγαλύτερη πρόκληση;
Μία πολύ σημαντική περίοδος ήταν μία διετία, μία περίοδος που κάναμε ένα τεράστιο ταξίδι σε όλη την Ελλάδα με "Το Μουσείο Ταξιδεύει", το Κινητό Μουσείο. Πήγαμε σε 30 προορισμούς σε όλη την Ελλάδα. Ήταν σπουδαία εμπειρία, γιατί ουσιαστικά με συλλογές, με τη μεθοδολογία και τους ανθρώπους μας, τους ερμηνευτές, προσεγγίσαμε περιοχές από τις οποίες τα παιδιά δεν θα μπορούσαν να έρθουν στο Παιδικό Μουσείο.
Από την άλλη, η πιο μεγάλη πρόκληση ήταν η πανδημία. Ήταν τεράστια πρόκληση. Αντιμετωπίσαμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, που είτε σχετίζονταν με τη λειτουργία του μουσείου, είτε με τους εργαζόμενους. Το μουσείο, που βασίζεται αποκλειστικά στην αφή και την επαφή, έπρεπε να μπει σε μία άλλη λογική, να έρθουν τα παιδιά με μάσκες, να περιοριστεί πολύ ο αριθμός, αλλάξαμε ένα ολόκληρο σύστημα λειτουργίας και για εμένα αυτή ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση.
Σε τι βαθμό πιστεύετε ότι οι πολιτιστικοί χώροι της Αττικής είναι συμβατοί με τις ανάγκες των μικρών επισκεπτών;
Γίνεται μια τεράστια προσπάθεια ως προς αυτή την κατεύθυνση. Η δική μου ένσταση είναι ότι αν ονομάζεις κάτι «εκπαιδευτικό πρόγραμμα» ή «εκπαιδευτική δράση», πρέπει να σκύβεις πάρα πολύ στην παιδαγωγική. Πολλές φορές μπορεί να γίνει μια πολύ ωραία δράση, η οποία όμως δεν είναι ακριβώς σχεδιασμένη για τις ανάγκες των παιδιών. Αυτός είναι ο προβληματισμός μου, αλλά εκτιμώ πολύ το ότι σήμερα υπάρχουν πολλά πράγματα για τα παιδιά.
Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους νέους που επιθυμούν να εργαστούν στον τομέα της παιδείας και του πολιτισμού;
Να είναι όσο το δυνατόν πιο ανοιχτοί στο να ακούν, να αφουγκράζονται την κοινωνία και τα παιδιά. Να τολμούν, να πειραματίζονται, γιατί η παιδεία και ο πολιτισμός δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, στεγνές έννοιες. Οι νέοι πρέπει να έχουν ευελιξία και κυρίως να μη φοβούνται να δοκιμάζουν. Και επίσης, να μη το βλέπουν καθαρά σαν ένα βιοποριστικό επάγγελμα.
Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να μεταδώσετε στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς για τη σημασία της εκπαίδευσης των παιδιών;
Το θέμα είναι να σκεφτόμαστε τι υπάρχει πίσω από κάτι. Δηλαδή, να γνωρίζουμε τι σημαίνει «μαθαίνω», τι σημαίνει «μαθαίνω» σε οποιαδήποτε ηλικία, τι σημαίνει «μαθαίνω» αξιοποιώντας όσα μου δίνει το περιβάλλον μου ή «μαθαίνω» να παρατηρώ και να αισθάνομαι. Και ένα μήνυμα για τους γονείς είναι να παίζουν με τα παιδιά. Το παιχνίδι έχει δύναμη, έχει δύναμη συνεργασίας. Χτίζεις σχέσεις με το παιχνίδι. Οι γονείς πρέπει να παίζουν με τα παιδιά τους και να τα ακούν.
INFO
Είσοδοι: Βασιλέως Κωνσταντίνου & Ρηγίλλης
Ώρες λειτουργίας:
Παρασκευή 17:00 – 20:00
Σάββατο & Κυριακή 11:00 – 15:00
Απαιτείται τηλεφωνική επικοινωνία για τον προγραμματισμό της επίσκεψής σας
Τηλ. 2103312995 (Τρίτη έως Παρασκευή 9:00 – 15:00)
email: [email protected]
