Για λίγα λεπτά δημοσιότητας: Η σοφή θεωρία του Warhol στην εποχή του Instagram και των παιδιών influencers

Όταν ο Andy Warhol το 1968, διατύπωνε την άποψη πως, «Στο μέλλον όλοι θα είναι διάσημοι για δεκαπέντε λεπτά», προφανώς δεν μπορούσε να προβλέψει τη συσσωρευμένη δημοσιότητα από τον καταιγισμό των χιλιάδων likes της σημερινής ψηφιακής εποχής και των social media. Κάνοντας μια περιήγηση στο Διαδίκτυο τις προάλλες, η προσοχή μου αποσπάστηκε από την είδηση πως η Αμερικανίδα τραγουδίστρια, Cardi B, άνοιξε προσωπικό λογαριασμό στο Instagram στη δίχρονη κόρη της με το όνομα kulturekiari. Η νέα influencer του Instagram, Kulture μετράει ήδη 758.000 followers, μεταφράζοντας σε likes τη 15λεπτη δημοσιότητα του Warhol στην ηλικία μόλις των δύο ετών!

Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς, τα πέντε πρώτα posts του παιδικού ινσταγκραμικού λογαριασμού, είναι αφιερωμένα στο ίδιο σύνολο, με το οποίο η μικρή ποζάρει σαν πεπειραμένο μοντέλο με τα ρούχα, που επιλέγει η μαμά της για εκείνη. Πειραματιζόμενα με τον φακό και τις διάφορες λήψεις, τα παιδιά μαθαίνουν να εξοικειώνονται με την κάμερα και την τεχνολογία, μεταφερόμενα, σχεδόν υποσυνείδητα σε μια μεταβατική περίοδο, εκείνη της ενηλικίωσης.

Είναι πολύ διαφορετικό όταν ένα παιδί «φιλοξενείται» στον προσωπικό λογαριασμό της μαμάς του απ' ότι όταν ανοίγει η ίδια για εκείνο έναν λογαριασμό με απώτερο σκοπό το κέρδος και κυρίως, όταν το μαθαίνει να περπατά και να κινείται σαν να είναι ενήλικας. Τότε, το παιδί αρχίζει να υιοθετεί συμπεριφορές, που δεν αναλογούν στην ηλικία του, και κάπου εκεί συνειδητοποιεί πως όλη η καθημερινότητα και η ζωή του, βρίσκεται εκτεθειμένη σε ένα διαφορετικό online περιβάλλον, που αναμφίβολα δεν θυμίζει «παιχνίδι».

Άλλωστε, όταν οι γονείς πληρώνονται για να δημοσιεύουν φωτογραφίες των παιδιών τους, η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο παιχνίδι και τη δουλειά είναι αρκετά ευδιάκριτη. Στην ουσία, οι γονείς γίνονται οι managers των πλασμάτων που έχουν φέρει στον κόσμο, και δεν υπάρχει καμία νομοθεσία που να κατοχυρώνει ότι οι γονείς δεν θα επωφεληθούν οικονομικά από την προβολή των ίδιων. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες που το mommy blogging άρχισε να κυριαρχεί στο Internet, η ζωή των παιδιών και η καθημερινότητά τους έγινε η βασική «τροφή» του Instagram feed.

Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο, Crystal Abidin, που ασχολείται με την ψηφιακή εποχή στο Deakin University της Αυστραλίας, «Είναι πιο εύκολο για τους γονείς να βγάλουν χρήματα με το να δημοσιεύουν απλά φωτογραφίες των παιδιών τους και ενός προϊόντος από το να αφηγούνται μικρές καθημερινές ιστορίες του να είσαι γονιός». Μια απλή φωτογραφία μπορεί να αποφέρει περισσότερα κέρδη σε σχέση με ένα εκτενές, αφηγηματικό post, που μπορεί στο τέλος να γίνει ανιαρό για το κοινό. Πρόκειται με λίγα λόγια, για έναν «καλά μελετημένο ερασιτεχνισμό», που κάνει πρωταγωνιστή το παιδί και όλες τις καθημερινές του ρουτίνες.

Το παράδειγμα της Cardi B ήταν το πιο πρόσφατο, το ίδιο ισχύει και με τα παιδιά πολλών άλλων διασήμων, όπως στην περίπτωση της Coco Rocha, όπου τα παιδιά της σήμερα είναι σίγουρα πιο δημοφιλή συγκριτικά με μεγαλύτερους celebrities. Η μικρή Ioni James Conran οικειοποιείται τον τίτλο της Tiny Fashionista στο Instagram στην ηλικία των πέντε, ενώ έχει Instagram σχεδόν, από την κούνια.

Τους λογαριασμούς αυτούς προφανώς, διαχειρίζονται οι διάσημες μαμάδες αλλά αυτό δεν αναιρεί την ενέργεια, που αλλοιώνει αυτομάτως τα στάδια της παιδικής ηλικίας και τα ωθεί σε μια μεταλλαγμένη και πρόωρη ενηλικίωση. Η Cardi B, η Coco Rocha, η Serena Williams είναι ανάμεσα στις celebrities, που έχουν δημιουργήσει προσωπικούς λογαριασμούς στα παιδιά τους από πολύ νωρίς, πριν τη διαμόρφωση της δικής τους προσωπικότητας και αντίληψης. Η κόρη της Serena Williams, Olympia Ohanian είναι μόλις τριών χρονών αλλά μετράει ήδη 607.000 followers στο Instagram.

Ομολογουμένως, είναι τρομακτική η διαπίστωση πως σε λίγο καιρό μπορεί να μιλάμε και να αναλύουμε περισσότερα προφίλ παιδιών, που μόλις έχουν αρχίσει κυριολεκτικά, να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στη ζωή, ή που μόλις έχουν μάθει να πλάθουν λίγες λέξεις για τις βασικές ανάγκες της επικοινωνίας. Το να προσπαθείς να μάθεις στο παιδί σου πώς να στήνεται σωστά στον φακό, να περπατάει και να φιγουράρει σαν μοντέλο, είναι σίγουρα μια μικρή διαστρέβλωση της παιδικής και ανυποψίαστης αθωότητας.

Τα 15 λεπτά δημοσιότητας κάποτε είχαν μεγαλύτερη αξία καθώς ήταν πιο σπάνιο να τα αγγίξει κανείς. Σήμερα, κατακτώνται από τα κλικς, πηγαίνοντας μπροστά τις φιλοδοξίες των γονιών και πίσω τα όνειρα των παιδιών, που μπορεί να έχουν φανταστεί μια ολότερα διαφορετική ζωή, εντελώς αποτραβηγμένη από τα φλας της δημοσιότητας. Όλοι έχουμε τη δυνατότητα να γίνουμε για λίγα λεπτά διάσημοι, αλλά το ερώτημα είναι κατά πόσο η πολυπόθητη δόξα συμβαδίζει με την πραγματική ανάγκη για εκείνα τα περιβόητα δεκαπέντε λεπτά του να βρεθεί κανείς στο επίκεντρο μίας αχαρτογράφητης, και κάπως άβολης δημόσιας έκθεσης.