Dog Therapy: Πώς μπορεί ένας ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος να σου αλλάξει τη ζωή;
Ερασμία Αρβανιτά
10 Φεβρουαρίου 2024
O Κώστας Κοίλιας και η Κωνσταντίνα Θανάσουλα εκπαιδεύουν σκύλους που μπορούν να βοηθήσουν ενήλικες ή παιδιά με αναπτυξιακές, μαθησιακές και ψυχικές δυσκολίες, καθώς και διάφορες αναπηρίες. O Κώστας, έχει περισσότερα από 20 χρόνια εμπειρίας στη βασική υπακοή και εξειδικευμένη εκπαίδευση, και εργάζεται ως εκπαιδευτής σκύλων και συμπεριφοριστής, με έμφαση στην επίλυση προβλημάτων. Έχοντας μαθητεύσει και εργαστεί για πολλά χρόνια στο εξωτερικό, όπως στις ΗΠΑ, όπου πιστοποιήθηκε ως επαγγελματίας εκπαιδευτής και χειριστής σκύλων ανίχνευσης, ανακάλυψε τις θεραπευτικές ικανότητες που μπορεί να προσφέρουν σε κάθε άνθρωπο.
Η Κωνσταντίνα, από την άλλη, αποφοίτησε από τη Σχολή Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει αφοσιωθεί στην εκπαίδευση σκύλων. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα και σεμινάρια στο εξωτερικό, καθώς και εξ αποστάσεως προγράμματα εκπαίδευσης, όπως ειδική θεραπεία και γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία και θεραπεία με τη βοήθεια ζώων.
Η αγάπη του Κώστα και της Κωνσταντίνας για τον σκύλο και τον άνθρωπο βρίσκονται πίσω από το Dog Therapy. Κι αν στην Ελλάδα, είμαστε ακόμα σε πρώιμο στάδιο σε ό,τι αφορά στη θεραπευτική παρέμβαση ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων σε άτομα με ψυχικά ή σωματικά προβλήματα, ο Κώστας και η Κωνσταντίνα έχουν ήδη αρχίσει να βλέπουν την αλλαγή, και καθημερινά έχουν θετικές ενδείξεις για το μέλλον.
Εμείς, μιλήσαμε μαζί τους και τους ρωτήσαμε περισσότερα για την πρωτοβουλία του Dog Therapy, καθώς και για τους τρόπους με τους οποίους οι σκύλοι θεραπείας βοηθούν ανθρώπους σε κάθε ηλικία με ψυχικές ή σωματικές παθήσεις.
Τo Dog Therapy αποτελεί μοναδική πρωτοβουλία για τα ελληνικά δεδομένα. Μπορείτε να μας πείτε τι σας ενέπνευσε να δημιουργήσετε αυτόν τον οργανισμό;
Είναι όντως μία νέα πρωτοβουλία για την Ελλάδα. Ωστόσο, σε παγκόσμιο επίπεδο, η προσθήκη σκύλων σε θεραπευτικό πλαίσιο είναι κάτι που συμβαίνει για πολλά χρόνια, σε ποικίλους οργανισμούς και προορίζεται για όλες τις ηλικίες. H δική μας επιθυμία να υπάρχει η θεραπεία με τη βοήθεια σκύλου και στη χώρα μας, στηρίχθηκε κυρίως σε τέσσερις παράγοντες. Ο πρώτος, είναι η αγάπη για τον σκύλο και τον άνθρωπο και η δύναμη του δεσμού που δημιουργείται μεταξύ τους. Ο δεύτερος, είναι η εμπειρία. Έχοντας μαθητεύσει και εργαστεί για πολλά χρόνια στο εξωτερικό, σε περιοχές όπως για παράδειγμα οι ΗΠΑ, όπου είναι πολύ οργανωμένο το συγκεκριμένο πεδίο, είχαμε την τύχη να βρεθούμε αντιμέτωποι με ανθρώπους, που ενώ έδειχναν στασιμότητα στην πρόοδο της θεραπείας τους, εξελίχθηκαν με εντυπωσιακά αποτελέσματα όταν μπήκε στη διαδικασία ο σκύλος. Ο τρίτος, είναι η ανάγκη που υπάρχει στην Ελλάδα για μια τέτοια πρωτοβουλία.
Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για το αντικείμενό σας στο Dog Therapy;
Στο Dogtherapy ασχολούμαστε με την ολοκληρωμένη εκπαίδευση, πιστοποίηση και διατήρηση σκύλων θεραπείας στον οργανισμό για την πραγματοποίηση θεραπευτικών παρεμβάσεων από εμάς. Παράλληλα, έχουμε ως επίκεντρο την ολοκληρωμένη εκπαίδευση και πιστοποίηση χειριστών σκύλου θεραπείας για θεραπευτικές ή εκπαιδευτικές παρεμβάσεις και την ολοκληρωμένη εκπαίδευση και παράδοση σκύλων υπηρεσίας.
Σκοπός μας είναι η παροχή βοήθειας μέσω της υποβοηθούμενης από σκύλο θεραπείας σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο, σε ενήλικες ή παιδιά με αναπτυξιακές, μαθησιακές, ψυχικές δυσκολίες και διάφορες αναπηρίες, ενώ έχουμε μεγάλη επιτυχία και στην αντιμετώπιση ειδικών φοβιών, όπως η ζωοφοβία. Έχουμε καταφέρει να συνθέσουμε μία άρτια επιστημονική ομάδα που αποτελείται από ειδικούς εκπαιδευτές και χειριστές σκύλων θεραπείας, ψυχολόγους, καθώς και κτηνίατρο που μας επιτρέπει να εφαρμόζουμε θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Υπάρχουν συγκεκριμένες ιδιότητες/ χαρακτηριστικά που απαιτούνται ώστε ένας σκύλος να είναι κατάλληλος για σκύλος θεραπείας; Θα μπορούσαν αδέσποτα σκυλάκια να βρουν μια νέα ζωή με το να γίνουν σκύλοι θεραπείας;
Τα χαρακτηριστικά που χρειάζεται να έχει ένας σκύλος, ώστε να είναι κατάλληλος για σκύλος θεραπείας, είναι αρκετά. Κάποια από αυτά είναι να έχει σε γενικές γραμμές μια ειρηνική ιδιοσυγκρασία, να του αρέσουν οι άνθρωποι, να είναι ευπροσάρμοστος και να έχει ευαισθησία ως προς την αντιληπτική του ικανότητα σε βασικά συναισθήματα του ανθρώπου. Συγκεκριμένα, ο σκύλος περνάει διεθνές test αξιολόγησης για να οριστεί αν πληροί τα κριτήρια για να εκπαιδευτεί στη θεραπευτική παρέμβαση, και εμείς έχουμε επιλεχθεί ως ομάδα αξιολόγησης για την Ελλάδα από τον διεθνή οργανισμό αξιολογήσεων προσωπικότητας ζώων συντροφιάς.
Ένας αδέσποτος σκύλος φυσικά και θα μπορούσε να γίνει σκύλος θεραπείας. Εξάλλου, είχαμε την τιμή ο πρώτος σκύλος θεραπείας της ομάδας μας να είναι η Κρίστυ. Ένας εκπληκτικός σκύλος θεραπείας, όπου παρά την κακοποίηση που είχε υποστεί όταν ήταν στον δρόμο, κατάφερε να διατηρήσει αλώβητο τον χαρακτήρα του μέχρι να τον γνωρίσουμε.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι σύνηθες, καθώς τα σκυλιά που ζουν έξω αντιμετωπίζουν καθημερινά πολλές προκλήσεις. Αυτές οι προκλήσεις, επηρεάζουν τον χαρακτήρα τους και τους αναπτύσσουν διάφορες φοβίες, άγχος αποχωρισμού ή ακόμα και επιθετικότητα. Χαρακτηριστικά που, δυστυχώς, είναι αντίθετα με τη θεραπευτική ιδιοσυγκρασία ενός σκύλου. Όμως, εμείς επιμένουμε και ήδη έχουμε επιλέξει σκύλους από καταφύγια ή από τον δρόμο για να συνεργαστούν μαζί μας και συνεχίζουμε να επισκεπτόμαστε καταφύγια γι' αυτόν τον σκοπό.
Ο Βαγγέλης είναι σκύλος θεραπείας. Έχει εργαστεί με παιδιά και ενήλικες με αυτισμό, με παιδιά με κατάθλιψη και προβλήματα ένταξης, σε σχολεία ειδικής αγωγής, κέντρα ημέρας, γηροκομεία.
Πόσες κατηγορίες σκύλων θεραπείας υπάρχουν και σε τι διαφέρουν;
Αρχικά, είναι πολύ σωστό να επεξηγήσουμε τους όρους σκύλος θεραπείας και σκύλος υπηρεσίας, που συχνά μπερδεύουν. Ο σκύλος θεραπείας είναι ένας ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος στην υποβοηθούμενη από ζώα θεραπεία και σε τεχνικές θεραπευτικής ή εκπαιδευτικής παρέμβασης για την παροχή βοήθειας σε ανθρώπους που βρίσκονται σε μονάδες θεραπείας ή εκπαίδευσης. Αυτές είναι τα νοσοκομεία, τα γηροκομεία, τα κέντρα ημέρας ειδικής αγωγής, τα κέντρα λογοθεραπείας και εργοθεραπείας, οι ψυχιατρικές/ψυχοθεραπευτικές μονάδες, τα κέντρα αποκατάστασης και τα σχολεία.
Από την άλλη, ο σκύλος υπηρεσίας ακολουθεί συγκεκριμένη εκπαίδευση ώστε να παρέχει βοήθεια σε ένα άτομο και ζει με αυτό το άτομο. Η σχέση, τότε, δεν είναι μόνο θεραπευτική αλλά και τεχνικής φύσεως, καθώς ο σκύλος υποστηρίζει/καθοδηγεί το άτομο σε συγκεκριμένες δυσκολίες. Για παράδειγμα, η δυσκολία στην όραση, η αντιμετώπιση κρίσης πανικού του ατόμου από τον σκύλο, το πάτημα κουμπιού ειδοποίησης ή η ειδοποίηση συγγενικού προσώπου σε περίπτωση υπογλυκαιμικού σοκ ενός ατόμου με σακχαρώδη διαβήτη, ή ακόμα και η συνύπαρξη με άτομο σε αναπηρική καρέκλα ή αναπηρικό αμαξίδιο.
Δύο μεγάλες διαφορές που έχουν οι σκύλοι θεραπείας και υπηρεσίας, είναι ότι ο ένας δρα θεραπευτικά για πολλά άτομα και καθοδηγείται διαρκώς από τον χειριστή του. Ο δεύτερος, από την άλλη, δρα θεραπευτικά, αλλά παρέχει κυρίως τεχνική υποστήριξη σε ένα μόνο άτομο, ο οποίος γίνεται και ο κηδεμόνας του.
Ποια είναι η διαδικασία εκπαίδευσης του σκύλου θεραπείας και του σκύλου υπηρεσίας;
Αρχικά, ο σκύλος θεραπείας πηγαίνει πάντα παρέα με τον κηδεμόνα/χειριστή του. Η σχέση και η επικοινωνία που αναπτύσσεται μεταξύ τους είναι από τα πιο σημαντικά στοιχεία για να καθοδηγηθεί σωστά ένας σκύλος, μέσα στη θεραπευτική παρέμβαση. Οπότε, η εκπαίδευση ενός σκύλου θεραπείας αφορά κυρίως σε επαγγελματίες υγείας, ψυχικής υγείας ή εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να εκπαιδευτούν μαζί με τον σκύλο τους ή με τον σκύλο που θα υιοθετήσουν για τον συγκεκριμένο σκοπό, για να ενσωματώσουν τις θεραπευτικές του ιδιότητες στην εργασία τους. Σε αυτήν την περίπτωση, εκπαιδεύουμε το άτομο και τον σκύλο ταυτόχρονα. Η εκπαίδευση του σκύλου ξεκινά εφόσον περάσει test αξιολόγησης, και πληροί τα κριτήρια και μόλις ολοκληρωθεί, περνάει δεύτερο test μαζί με τον κηδεμόνα/χειριστή του για την τελική του πιστοποίηση ως σκύλος θεραπείας. Η διάρκεια όλης της εκπαίδευσης είναι περίπου δύο έτη, και για τους δύο, ανάλογα με το ασκησιολόγιο που χρειάζεται ο σκύλος για κάθε επαγγελματία.
Η άλλη περίπτωση, είναι ένας σκύλος να εκπαιδευτεί για να εκτελεί συγκεκριμένες εργασίες που βοηθούν ένα και μόνο άτομο με κάποια δυσκολία στην καθημερινότητά του. Τότε, μιλάμε για έναν σκύλο υπηρεσίας και όχι θεραπείας. Εδώ, αρχικά χαρτογραφούμε τις ανάγκες του ατόμου, έπειτα επιλέγουμε εμείς τον σκύλο, περνάει test αξιολόγησης, τον εκπαιδεύουμε, τον πιστοποιούμε και τον παραδίδουμε μετά από διαδικασίες προσαρμογής στον κηδεμόνα του.
Μπορεί κάποιος να υιοθετήσει έναν σκύλο θεραπείας από το Dog Therapy;
Ο σκύλος θεραπείας αποκτάται, ζει, μεγαλώνει και εργάζεται με τον χειριστή του. Ωστόσο, εκείνοι που απέτυχαν στο test αξιολόγησης και προέρχονται από φιλοζωικές οργανώσεις ή καταφύγια παραμένουν στο Dog Therapy μέχρι να υιοθετηθούν.
Έχει τη δυνατότητα ένας ενδιαφερόμενος να εκπαιδεύσει τον δικό του σκύλο, με βάση τις ανάγκες του;
Βεβαίως, αν ο σκύλος πληροί τα κριτήρια μπορεί είτε να εκπαιδευτεί μαζί με τον κηδεμόνα του, αν πρόκειται για κάποιον που ενδιαφέρεται να εργαστεί με τον σκύλο του, είτε να εκπαιδεύσουμε τον σκύλο του με βάση τις ανάγκες του.
Πώς αξιολογείτε την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων μέσω των σκύλων θεραπείας στο Dog Therapy;
Όταν δημιουργείται και εξελίσσεται μια θεραπευτική παρέμβαση, θέτουμε πάντα συγκεκριμένους στόχους για να μπορούμε να αξιολογήσουμε σε τρεις ή σε έξι μήνες ποιοι από αυτούς έχουν πραγματοποιηθεί.
Η αξιολόγηση των στόχων γίνεται από την επιστημονική ομάδα του οργανισμού μας σε συνεργασία με την επιστημονική ομάδα του θεραπευόμενου, όταν πρόκειται για κάποια δομή/πλαίσιο.
Ανάλογα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, ο στόχος είτε παραμένει ο ίδιος για κάποιο χρονικό διάστημα ή αναπροσαρμόζεται, εφόσον έχουμε καινούργια δεδομένα μέσα στη θεραπεία.
Πόσα άτομα εξυπηρετούνται κάθε μήνα από το Dogtherapy;
Αυτή τη στιγμή, συνεργαζόμαστε και πραγματοποιούμε θεραπευτικές παρεμβάσεις σε 65 άτομα μηνιαίως. Συγκεκριμένα, σε κέντρα ειδικής αγωγής για παιδιά, εφήβους και ενήλικες που ανήκουν στο ΔΑΔ (Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές), σε κέντρα πρώιμης παρέμβασης για παιδιά ηλικίας 0-6 ετών με αναπτυξιακές δυσκολίες, σε δομές ηλικιωμένων οι οποίοι πάσχουν από άνοια, Alzheimer, ή αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα, σε κέντρα αποκατάστασης, δομές ατόμων με ψυχικές διαταραχές όπως αγχώδης διαταραχές, φοβίες, μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη κ.ά.
Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας μια αξιομνημόνευτη ιστορία που απεικονίζει τον βαθύ αντίκτυπο που είχε ένας σκύλος θεραπείας σε ένα παιδί ή ηλικιωμένο;
Οι ιστορίες είναι πολλές και είναι δύσκολο να επιλέξουμε, οπότε θα μοιραστούμε κάποιες που τα αποτελέσματα ξεκίνησαν να φαίνονται από την αρχή. Η μία περίπτωση αφορά σε ένα παιδί 10 ετών στο φάσμα, το οποίο δεν περπατούσε ποτέ χωρίς να τον κρατάει κάποιος με ισχυρή σωματική διάπλαση.
Από την πρώτη συνεδρία, περπάτησε μόνος του έναν ολόκληρο κύκλο σε αίθουσα θεάτρου, βγάζοντας βόλτα τον σκύλο, ενώ βγήκε και έξω από την αίθουσα που αρνούνταν, καθώς εμείς χρησιμοποιήσαμε την πρόφαση ότι ο σκύλος ήθελε να βγει βόλτα.
Άλλη περίπτωση, είναι ενός ενήλικα 73 ετών σε οίκο ευγηρίας με εξάρσεις θυμού (χωρίς βιαιοπραγία), χρόνια κατάθλιψη, μη συμμετοχή στις δράσεις του πλαισίου, αποστροφή στην επαφή με τους ανθρώπους και στην επαφή με τους σκύλους. Μετά την τέταρτη επίσκεψη, δέχτηκε να υπάρχει στον ίδιο χώρο με άλλους, με ηρεμία, χωρίς εκρήξεις θυμού και συμμετείχε σε ομαδική άσκηση με τον σκύλο θεραπείας.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της πορείας σας, ειδικά στο πλαίσιο της λειτουργίας σας στην Ελλάδα; Πώς ξεπεράσατε ή μάθατε από αυτές τις προκλήσεις;
Η πρώτη δυσκολία ήταν ότι η θεραπεία με τη βοήθεια σκύλου δεν είναι κάτι γνωστό. Οπότε, η πιο συνηθισμένη πρόκληση ήταν η αμφισβήτηση για την ίδια τη θεραπεία με σκύλο. Παράλληλα, πρόκληση ήταν και είναι η διστακτικότητα ως προς την επαφή με τον σκύλο. Όταν κάποιος δεν έχει εξοικείωση με τα ζώα ή οι πεποιθήσεις του για αυτά είναι πιο αποστασιοποιημένες, είναι λογικό να μην αφήσει το παιδί του/της να συμμετάσχει ή να συνεχίσει μια τέτοια προσέγγιση, παρά το ότι έχει δει αποτελέσματα. Ωστόσο, μας υποστήριξαν αρκετά επαγγελματίες του κλάδου της θεραπείας, τόσο ώστε να μπορούμε να είμαστε εδώ σήμερα με όλα αυτά τα αποτελέσματα και τους ευχαριστούμε πολύ για αυτό.
Στην Ελλάδα, θεωρείτε πως έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται η θετική επίδραση των εκπαιδευμένων σκύλων σε άτομα με ψυχικά ή σωματικά προβλήματα;
Είμαστε σε καλύτερα επίπεδα από όταν ξεκινήσαμε και δεχόμαστε καθημερινά θετικές ενδείξεις και για το μέλλον, παρόλο που έχουμε αρκετό δρόμο να διανύσουμε. Πλέον, υπάρχει περισσότερη κινητοποίηση σε ό,τι αφορά σε σε πρωτοβουλίες για τη γενικότερη ευαισθητοποίηση σε σχέση με τα ζώα, και σίγουρα θα βοηθούσε η μεγαλύτερη συμμετοχή της πολιτείας, όχι μόνο ως προς τις ευεργετικές ιδιότητες του σκύλου στη θεραπεία, αλλά και ως προς τη σημαντικότητα της υγιής συνύπαρξής μας με τα ζώα σε γενικό πλαίσιο.
INFO
Dogtherapy.gr
