Η πραγματικότητα πίσω από το φόρεμα των 10 δολαρίων: Τι συμβαίνει στα εργοστάσια της Κίνας, που τροφοδοτούν την Shein
JTeam
13 Ιανουαρίου 2025
Από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ, ο μοναδικός ήχος που ακούγεται στο Panyu της Κίνας, της γειτονιάς που είναι περισσότερο γνωστή ως το «χωριό Shein», είναι αυτός των ραπτομηχανών. Τα εργοστάσια εκεί, τροφοδοτούν τη μεγαλύτερη εταιρεία λιανικής πώλησης fast fashion στον κόσμο, αυτή τη στιγμή. Μπλούζες, παντελόνια, σορτς, μαγιώ, φορέματα, όλα ετοιμάζονται για να γεμίσουν τις ντουλάπες σε περισσότερες από 150 χώρες.
Το BBC επισκέφθηκε δέκα εργοστάσια, μίλησε με τέσσερις ιδιοκτήτες και περισσότερους από είκοσι εργαζόμενους, προκειμένου να αποκαλύψει για ακόμη μια φορά, αυτό που ήδη είναι γνωστό: Τις αντίξοες συνθήκες και τις πολύωρες βάρδιες των εργαζομένων, που δεν ξεκουράζονται καθόλου προκειμένου να καλύψουν τον ταχύτατα αυξανόμενο καταναλωτισμό. «Αν υπάρχουν 31 ημέρες σε έναν μήνα, θα δουλέψω 31 ημέρες», ανέφερε χαρακτηριστικά ένας εργαζόμενος.
Όπως διαπιστώθηκε, το εργατικό δυναμικό της αυτοκρατορίας που λέγεται Shein, εργάζεται περίπου 75 ώρες την εβδομάδα, παρ’όλο που αποτελεί παράβαση της κινεζικής εργατικής νομοθεσίας. Οι ώρες αυτές, βέβαια, δεν θεωρούνται κάτι ασυνήθιστο στο Guangzhou, ένα βιομηχανικό κέντρο για τους εργάτες της υπαίθρου που αναζητούν υψηλότερο εισόδημα.
Η άνοδος της Shein
Μόλις πριν πέντε χρόνια, η Shein ήταν ελάχιστα γνωστή. Πλέον, έχει γίνει παγκόσμιο μεγαθήριο. Η αξία της εκτιμάται σε 66 δισεκατομμύρια δολάρια και το επόμενο βήμα είναι η είσοδός της στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Από την άλλη, η άνοδός της συνοδεύεται από επαναλαμβανόμενες διαμάχες σχετικά με την κακή μεταχείριση των εργαζομένων και τους ισχυρισμούς για καταναγκαστική εργασία. Αξίζει να αναφερθεί πως τον Σεπτέμβριο του 2024, η εταιρεία παραδέχθηκε πως στα εργοστάσιά της εργάζονται και παιδιά.
Η Shein αρνήθηκε να παραχωρήσει συνέντευξη στο BBC, αλλά σε δήλωσή της ανέφερε πως «η εταιρεία δεσμεύεται να διασφαλίσει τη δίκαιη και αξιοπρεπή μεταχείριση όλων των εργαζομένων». Πρόσθεσε, επίσης, πως επενδύει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για την ενίσχυση της διακυβέρνησης και της συμμόρφωσης».
Η επιτυχία της Shein οφείλεται στο online απόθεμα που φτάνει τις εκατοντάδες χιλιάδες, αλλά και στις μειωμένες τιμές. Οι καταναλωτές βρίσκουν φορέματα με 10 δολάρια ή πουλόβερ με 7 δολάρια. Τα προϊόντα είναι τόσο πολλά και τόσο οικονομικά, με αποτέλεσμα να μπαίνουν στο πειρασμό οι καταναλωτές. Μάλιστα, τα έσοδα της εταιρείας έχουν εκτοξευθεί, ξεπερνώντας ακόμα και τη Zara, την H&M και την βρετανική Primark.
Οι πωλήσεις πραγματοποιούνται σε μέρη, όπως το «χωριό Shein» που αναφέραμε παραπάνω, όπου βρίσκονται περίπου 5.000 εργοστάσια, τα περισσότερα από τα οποία είναι προμηθευτές της. Τα κτίρια, μάλιστα, έχουν υποστεί αναγκαστικές αλλαγές στις υποδομές, ούτως ώστε να δημιουργηθεί επιπλέον χώρος για τις ραπτομηχανές και τα ρολά υφασμάτων. Οι πόρτες στα υπόγεια είναι πάντα ανοιχτές για τον ατελείωτο κύκλο παραδόσεων και παραλαβών.
Όσο περνούν οι ώρες, τα ράφια γεμίζουν με διάφανες πλαστικές σακούλες στην αποθήκη και την ετικέτα της Shein πάνω τους. Όμως, ακόμα και μετά τις 10 το βράδυ, οι ραπτομηχανές δεν σταματούν. «Συνήθως εργαζόμαστε 10, 11 ή 12 ώρες την ημέρα», ανέφερε μια 49χρονη εργαζόμενος στο BBC. «Τις Κυριακές δουλεύουμε περίπου τρεις ώρες λιγότερες».
Σε άλλο σημείο, μια ντουζίνα άνθρωποι είναι μαζεμένοι γύρω μπροστά από πίνακες ανακοινώσεων. Διαβάζουν τις αγγελίες εργασίας, αφού τα εργοστάσια αναζητούν συνεχώς προσωρινούς εργάτες. Η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη, που το μόνιμο προσωπικό είναι αδύνατο να την καλύψει.
Το ωράριο εργασίας είναι από τις 08:00 έως τις 22:00, σύμφωνα με το BBC. Κάτι που επιβεβαιώνεται και από την έκθεση που δημοσίευσε η ελβετική ομάδα υπεράσπισης Public Eye, η οποία βασίστηκε σε συνεντεύξεις 13 εργατών κλωστοϋφαντουργίας σε εργοστάσια που παράγουν ρούχα για τη Shein. Ο βασικός μισθός χωρίς υπερωρίες 2.400 γιουάν (327 δολάρια), δηλαδή πολύ λιγότερα από τα 6.512 γιουάν που λέει η Asia Floor Wage Alliance ότι απαιτούνται για έναν «μισθό διαβίωσης». «Αυτές οι ώρες δεν είναι ασυνήθιστες, αλλά είναι σαφές ότι είναι παράνομο και παραβιάζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε ο Ντέιβιντ Χάτσφιλντ και συνέχισε: «Είναι μια ακραία μορφή εκμετάλλευσης και αυτό πρέπει να είναι ορατό».
Η μέση εβδομαδιαία εργασία δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 44 ώρες, σύμφωνα με την κινεζική εργατική νομοθεσία, η οποία ορίζει επίσης πως οι εργοδότες πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι έχουν τουλάχιστον μία ημέρα ανάπαυσης την εβδομάδα. Αν ένας εργοδότης θέλει να παρατείνει αυτές τις ώρες, θα πρέπει να είναι για ειδικούς λόγους. Οι εργαζόμενοι κάνουν διάλειμμα για μεσημεριανό, αλλά αν δεν υπάρχει χώρος στέκονται απλά στο δρόμο. «Δουλεύω σε αυτά τα εργοστάσια για περισσότερα από 40 χρόνια», είπε μία γυναίκα που τελείωσε το γεύμα της σε 20 λεπτά. Αυτή ήταν απλώς μια άλλη μέρα για εκείνη.
Όταν πια οι εργαζόμενοι τελειώνουν και φεύγουν για τα σπίτια τους, είναι σκοτεινά έξω. Ωστόσο, τα φώτα σε αρκετά εργοστάσια παραμένουν αναμμένα.
