Λευκός ή μαύρος καπνός; Όσα γνωρίζουμε για την ιδιαίτερη τελετουργία πίσω από την εκλογή του νέου Πάπα

Μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος πέθανε τη Δευτέρα του Πάσχα σε ηλικία 88 ετών και, με την κηδεία πλέον να έχει ολοκληρωθεί, η προσοχή του κόσμου και του Βατικανού έχει στραφεί στο κονκλάβιο – τη μυστική συνέλευση μέσω της οποίας θα εκλεγεί ο νέος Πάπας. Σήμερα, ακόμα μία ψηφοφορία για την ανάδειξη του νέου Πάπα, ολοκληρώθηκε χωρίς κάποιο αποτέλεσμα. Κι αυτό, το γνωρίζουμε από τον μαύρο καπνό που βγήκε από την Καπέλα Σιστίνα.

Γιατί όταν η Καθολική Εκκλησία εκλέγει νέο Πάπα, ο κόσμος δεν περιμένει συνέντευξη Τύπου, αλλά παρακολουθεί τον καπνό που βγαίνει από μια μικρή καμινάδα στην κορυφή της Καπέλα Σιστίνα. Αν ο καπνός είναι μαύρος, δεν έχει εκλεγεί νέος Πάπας. Αν είναι λευκός, έχει παρθεί απόφαση: Habemus Papam – έχουμε Πάπα. Εκείνο όμως που δεν βλέπουμε, είναι η κρυφή πολυπλοκότητα αυτής της τελετουργίας αιώνων: Ο τρόπος που έχει κατασκευαστεί η καμινάδα, η ειδικά σχεδιασμένη σόμπα και οι ακριβείς χημικές ενώσεις που χρησιμοποιούνται – κάθε στοιχείο έχει δημιουργηθεί με ακρίβεια ώστε μια ριπή καπνού να μεταφέρει ένα ξεκάθαρο μήνυμα.

#NOW

Πέθανε ο Πάπας Φραγκίσκος - Θρήνος για το Βατικανό και παγκόσμια συγκίνηση

Τι απαιτεί όλο αυτό;

«Δύο προσαρμοσμένα πυροτεχνήματα», όπως είπαν ειδικοί στο BBC, δοκιμές καπνού και πυροσβέστες του Βατικανού σε επιφυλακή. Είναι μια επιμελώς οργανωμένη διαδικασία από μια ομάδα μηχανικών και εκκλησιαστικών αξιωματούχων που συνεργάζονται στενά. Αρχικά, στο εσωτερικό της Καπέλα Σιστίνα, εγκαθίστανται προσωρινά δύο σόμπες ειδικά για το κονκλάβιο: Μία για την καύση των ψηφοδελτίων και μία για την παραγωγή των σημάτων καπνού. Και οι δύο σόμπες συνδέονται με έναν μικρό αγωγό που οδηγεί καπνό προς τα έξω. Και επειδή η Καπέλα Σιστίνα δεν είναι ακριβώς σχεδιασμένη για σημάδια καπνού, την Παρασκευή συνεργεία πυροσβεστών βρέθηκαν στην οροφή, ασφαλίζοντας προσεκτικά την καμινάδα, ενώ εργάτες έστηναν τις σκαλωσιές και κατασκεύαζαν τις σόμπες στο εσωτερικό.

Η δημιουργία της καμινάδας, όπως διαβάζουμε στο BBC, είναι μια πολύωρη διαδικασία. Οι τεχνικοί είτε χρησιμοποιούν ένα υπάρχον άνοιγμα είτε δημιουργούν μια προσωρινή θυρίδα μέσω της οποίας εισάγεται ο αγωγός – συνήθως κατασκευασμένος από μέταλλο όπως σίδηρος ή χάλυβας. Ο σωλήνας εκτείνεται από τις σόμπες μέχρι το εξωτερικό και καταλήγει πάνω από τη σκεπή με θέα την πλατεία του Αγίου Πέτρου. Κάθε σύνδεση σφραγίζεται ώστε να μην υπάρχουν διαρροές και κάθε εξάρτημα ελέγχεται σχολαστικά. Γίνονται δοκιμές καπνού τις ημέρες πριν από την έναρξη του κονκλαβίου, ώστε να διασφαλιστεί ότι το σύστημα λειτουργεί σωστά.

«Πρόκειται για τόσο ακριβή διαδικασία, γιατί αν κάτι πάει στραβά, δεν είναι απλώς ένα τεχνικό λάθος – είναι ένα διεθνές επεισόδιο», λέει ο μηχανικός Κέβιν Φάρλαμ, στο BBC. «Δεν είναι σαν να βάζεις σωλήνα σε φούρνο πίτσας. Κάθε μέρος του συστήματος πρέπει να εγκατασταθεί χωρίς να προκαλέσει ζημιά».

Μαύρος ή λευκός καπνός;

Στην επόμενη φάση, εκείνη του καπνού, για να είναι το σήμα ευδιάκριτο, οι τεχνικοί του Βατικανού χρησιμοποιούν συνδυασμό χημικών ενώσεων. «Ουσιαστικά, αυτό που φτιάχνουν είναι δύο προσαρμοσμένα πυροτεχνήματα», εξηγεί ο καθηγητής χημείας Μαρκ Λορτς από το Πανεπιστήμιο του Χαλ.

«Για τον μαύρο καπνό, καίγεται ένα μείγμα από υπερχλωρικό κάλιο, ανθρακένιο και θείο – το οποίο παράγει παχύ, σκούρο καπνό. Για τον λευκό καπνό, χρησιμοποιείται συνδυασμός χλωρικού καλίου, λακτόζης και ρητίνης πεύκου, που καίγεται καθαρά και ανοιχτόχρωμα», σημειώνει στο BBC. Μάλιστα, αυτά τα χημικά «τοποθετούνται εκ των προτέρων σε καψύλλια και ανάβονται ηλεκτρονικά» ώστε να μην υπάρχει καμία αμφιβολία.