Sexism Project: Η Σοφία Τρυπιδάκη έφτιαξε ένα Instagram account για ιστορίες καθημερινού ελληνικού σεξισμού

Ο σεξισμός έχει αμέτρητα πρόσωπα. Από τον casual της ημέρας, για το κραγιόν που φοράς ή η προτροπή να επιστρέψεις στην κουζίνα σου όταν οδηγείς, μέχρι τον μεσαίο, που δεν σου επιτρέπει να παίρνεις τα ίδια λεφτά με τον άνδρα συνάδελφό σου, έως τον ακραίο, με το victim blaming και «τι έκανες στο δωμάτιό του».

Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα και αν είσαι θηλυκότητα, τα ξέρεις από πρώτο χέρι. Αυτό ακριβώς ήθελε να καταγράψει η Σοφία Τρυπιδάκη, κοινωνική λειτουργός και ψυχοθεραπεύτρια. Είναι πολύ πιθανό να έχεις πέσει πάνω στο Instagram account της, Sexism Project, που καταγράφει τις στιγμές σεξισμού στην Ελλάδα και να έχεις ακούσει τον εαυτό σου να λέει «εγώ» σε κάθε post της.

TRUE STORIES

«Δεν είμαι σεξιστής, αλλά…»: Πώς να απαντήσετε σε σεξιστικά «αστεία» στο χώρο εργασίας

Η Σοφία μίλησε στο Jenny.gr για τον σεξισμό σε όλες τις μορφές του, την πατριαρχία, αν θα αλλάξουν τα πράγματα, και ειδικά στο σχολείο.

Τι σε ώθησε στο να φτιάξεις τον συγκεκριμένο λογαριασμό;

Αυτό που παρατηρώ είναι ότι όσο πιο καλυμμένη είναι μια σεξιστική συμπεριφορά, τόσο λιγότερη αντιληπτή γίνεται. Βλέπουμε, δηλαδή, ότι υπάρχει μεγάλη κοινωνική ευαισθητοποίηση απέναντι στην έμφυλη βία, όμως όταν συναντάμε καθημερινές σεξιστικές διακρίσεις τις αντιμετωπίζουμε σαν κανονικότητα. Ήθελα, λοιπόν, να γράψω κυρίως για το σεξισμό που έχουμε συνηθίσει, που έχουμε εκπαιδευτεί να τον αποδεχόμαστε και πώς καθορίζει τη ζωή μας.

Πώς αντιδράς στην καθημερινότητά σου (εκτός account) όταν συναντάς σεξιστικό περιεχόμενο;

Χρειάζεται να αναγνωρίζουμε τον σεξισμό, να τον κατονομάζουμε και τουλάχιστον να μη σιωπούμε. Ίσως αυτό να μη φέρνει άμεση αλλαγή, αλλά σίγουρα φαίνεται ότι δεν υπάρχει πλέον ανοχή.

Όταν αντιδρούμε, όμως, στον σεξισμό που συναντάμε, πρέπει να έχουμε προετοιμαστεί, διότι όσο απαλά και νηφάλια κι αν προσπαθήσουμε να αναδείξουμε μια σεξιστική συμπεριφορά που βλέπουμε, κατά πάσα πιθανότητα θα αντιμετωπιστούμε με δυσπιστία, ίσως και με επιθετικότητα ή εχθρικότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλές φορές θέλουμε να μιλήσουμε, αλλά δεν το κάνουμε.

Η αλήθεια είναι ότι δε μπορούμε πάντα να αντιδρούμε όπως θέλουμε και όπως θα έπρεπε, διότι δεν είναι ασφαλές. Πόσο εύκολο είναι να αντιδράσουμε σε σεξιστικές αντιλήψεις που έχει ο εργοδότης μας; Τι συνέπειες θα έχουμε αν αντιδράσουμε στις σεξιστικές διακρίσεις των καθηγητών μας; Όσο περισσότερο θίγονται θέματα σεξιστικών διακρίσεων στο δημόσιο λόγο, τόσο μεγαλώνει η κοινωνική ευαισθητοποίηση και τα πράγματα γίνονται λίγο πιο εύκολα για να γίνουν αυτές οι δύσκολες συζητήσεις.

Ποια είναι η πιο ακραία μορφή σεξισμού που έχεις βιώσει και ποια πιστεύεις πως είναι αυτή που συγκαλύπτεται πιο εύκολα;

Η πιο ακραία μορφή σεξισμού είναι ο μισογυνισμός, όπου η γυναίκα αντιμετωπίζεται σαν κτήμα, σαν σεξουαλικό αντικείμενο ή σαν άτομο με λιγότερη αξία. Ο μισογυνισμός είναι πίσω από την ενδοοικογενειακή βία, τους βιασμούς και τις γυναικοκτονίες. Η γυναίκα όχι μόνο υποτιμάται λόγω του φύλου της, αλλά φταίει και για τη βία που υφίσταται. Αυτό το victim blaming δε το συναντάμε μόνο κοινωνικά, αλλά ακόμα και σε αίθουσες δικαστηρίων.

Οι μορφές σεξισμού που συγκαλύπτονται πιο εύκολα είναι αυτές που είναι περιχυμένες με αγάπη, ευγένεια και ενδιαφέρον. Για παράδειγμα η προτροπή στα κορίτσια “Πρόσεχε, μη ντύνεσαι προκλητικά” δείχνει ένα ειλικρινές ενδιαφέρον: Λέω σε μια κοπέλα να ελέγξει το ντύσιμό της, γιατί θεωρώ ότι περιορίζοντάς την, θα τη φροντίσω. Αυτός ο τρόπος φροντίδας που αιώνες αναπαράγεται έχει τελικά κάνει τις γυναίκες να φοβούνται όλο και περισσότερο, να στερούνται ελευθερίες και εκείνους που είναι παρενοχλητές ή βιαστές να θεωρούν πως έχουν το δικαίωμα να παραβιάζουν γυναικεία σώματα, εφόσον στα μάτια τους, (αλλά και στην κοινή γνώμη), αυτά τα σώματα είναι διαθέσιμα για αυτούς.

Στον εργασιακό τομέα, επίσης, συναντάμε συχνά καλυμμένες σεξιστικές διακρίσεις όταν για παράδειγμα μια γυναίκα γιατρός αποκαλείται “κοπελιά” από τους ασθενείς της, όταν υπάρχουν αγγελίες μόνο για “εμφανίσιμες κοπέλες”, όταν υπάρχουν ακόμα μισθολογικές διαφορές μεταξύ των φύλων.

Γενικότερα υπάρχουν σεξιστικές στερεοτυπικές αντιλήψεις απέναντι στη γυναίκα, όπως ότι είναι πιο συναισθηματική, πιο ευαίσθητη, λιγότερο λογική, πιο αδύναμη ή ευάλωτη. Ακόμα και η καθημερινή σεξουαλική παρενόχληση στο δρόμο θεωρείται νορμάλ και αναμενόμενο αν είσαι γυναίκα.

Δώσε μου ένα top3 των πιο σεξιστικών φράσεων που έχει συνηθίσει να ακούει μία γυναίκα:

Οι γυναίκες δεν είναι καλές στην οδήγηση.

Όλες οι γυναίκες θέλουν οπωσδήποτε να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά.

Δεν υπάρχει φιλία μεταξύ άντρα και γυναίκας.

Πως έχει στηρίξει ο κόσμος το Project;

Η ανταπόκριση είναι αρκετά θετική. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει γιατί όλες και όλοι έχουμε κοινά βιώματα και εμπειρίες πάνω σε σεξιστικές διακρίσεις. Όλα όσα γράφω είναι πράγματα που είτε τα έχουμε νιώσει πάνω μας, είτε τα έχουμε δει να συμβαίνουν γύρω μας και πλέον μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε ευκολότερα.

Υπάρχουν σχέδια - επόμενα βήματα για αυτό;

Τα επόμενα βήματα για το λογαριασμό είναι η διοργάνωση ομάδων και η φιλοξενία σεμιναρίων και εργαστηρίων γύρω από θέματα σεξιστικών διακρίσεων, μισογυνισμού, έμφυλης κακοποίησης και τη θεραπεία του ατόμου μέσα από τη φεμινιστική σκοπιά. Ήδη η πρώτη ομάδα έχει ξεκινήσει και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτό!

Πιστεύεις ότι η πατριαρχική κοινωνία μπορεί να αλλάξει; Ποιοι ή τι θα βοηθήσει σε αυτό;

Πιστεύω ότι η αλλαγή ήδη συμβαίνει και θα εξακολουθεί να συμβαίνει. Αν συγκρίνουμε τις καταστάσεις και το σημερινό κοινωνικό πλαίσιο με εκείνο που υπήρχε μερικά χρόνια πριν, θα δούμε ένα προχώρημα. Το δυστύχημα σε αυτή την ελπιδοφόρα αλλαγή είναι ότι παίρνει πολλή από την ενέργειά μας, το χρόνο μας και μας αφήνει πολλές φορές εξαντλημένες. Και μερικές, ακόμα χειρότερα, νεκρές.

Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μη σιωπούμε μπροστά στις διακρίσεις και όσο μπορούμε να αναγνωρίζουμε και τις δικές μας σεξιστικές συμπεριφορές, να εκπαιδεύουμε τους εαυτούς μας, να μην ντρεπόμαστε να πούμε έκανα λάθος· δεν είχα καταλάβει, αλλά τώρα ξέρω καλύτερα.

Είχες ποτέ πρόβλημα στην ίδια την πλατφόρμα π.χ. το Instagram να σου «ρίξει» περιεχόμενο αν και αναρτήθηκε για θετικό αποτύπωμα;

Δεν έχει ποτέ «πέσει»κάποιο ποστ μου, αλλά γενικότερα το Instagram και άλλες πλατφόρμες δεν είναι πάντα ένας ασφαλής τόπος έκφρασης και συζήτησης. Μπορεί να γίνουν στοχευμένες “επιθέσεις” από μισογύνικες σελίδες με σκοπό ο λογαριασμός να μπει σε κίνδυνο και αρκετές φορές αυτό έχει επιτευχθεί. Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποιος τρόπος προστασίας από αυτό, οι πλατφόρμες αυτές δεν είναι φτιαγμένες για να μας προστατεύουν.

Πώς μπορεί μια γυναίκα να σταθεί απέναντι στο mansplaining;

Το πιο απλό που θα μπορούσε να πει είναι ότι δεν χρειάζεται πληροφορίες που δεν ζήτησε, όμως, δυστυχώς ταυτόχρονα πρέπει να υπολογίζει και να μετρά τα λόγια της, γιατί η υπεράσπιση του εαυτού μας δεν έρχεται πάντα χωρίς κόστος. Όταν στεκόμαστε απέναντι στο σεξισμό και τον αντιμετωπίζουμε ευθέως, είναι βέβαιο ότι θα χαρακτηριστούμε δύσκολες, παράξενες, απότομες, εύθικτες.

Είναι εξαντλητικό να στεκόμαστε συνεχώς απέναντι σε σεξιστικές συμπεριφορές. Το ερώτημα είναι πότε επιτέλους θα σταματήσουμε να είμαστε αντιμέτωπες με αυτή την εξαντλητική σεξιστική κουλτούρα.

Τα σχολεία θα μπορούσαν να σταθούν αρωγοί στην εκπαίδευση των νέων στο κομμάτι της καταπολέμησης του σεξισμού;

Η σημαντικότερη παρέμβαση που μπορεί να γίνει είναι στην εκπαίδευση των νέων ατόμων, όπου χρειάζονται στοχευμένα προγράμματα που δυστυχώς δεν υπάρχουν. Προγράμματα όπου θα μαθαίνουμε το σώμα μας, την έννοια της συναίνεσης, το φάσμα του φύλου κ.α. Οι παρεμβάσεις του σχολείου εξαρτώνται αποκλειστικά από την προσωπική ευαισθητοποίηση των δασκάλων και τη διάθεση/ όρεξη/ αντοχή που έχουν να βάλουν στο τραπέζι θέματα σεξισμού και διακρίσεων. Προσωπικά θλίβομαι όταν βλέπω νέα άτομα να επικροτούν και να διαιωνίζουν το σεξισμό ή τον μισογυνισμό, αγνοώντας τις συνέπειες για τα ίδια και για όλες και όλους μας.