Είναι ΟΚ να πενθείς την απώλεια μιας εγκυμοσύνης, όπως και όσο θέλεις - Να ξέρεις, δεν είσαι (η) μόνη

​Στις 25 Μαρτίου, εκτός από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, τιμάται και η Διεθνής Ημέρα του Αγέννητου Παιδιού, η οποία καθιερώθηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β' το 1993, με στόχο την προώθηση μιας κουλτούρας σεβασμού προς τη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Στο JennyGr επιλέγουμε να τιμήσουμε αυτή την ημέρα εστιάζοντας σε μια διαφορετική πτυχή της. Μιλώντας για την εμπειρία των γυναικών που έχουν βιώσει την απώλεια μιας εγκυμοσύνης, είτε μέσω αποβολής είτε γιατί τερματίστηκε εξαιτίας ιατρικών λόγων. Η απώλεια ενός αγέννητου παιδιού είναι μια βαθιά προσωπική και συχνά επώδυνη εμπειρία, που συνοδεύεται από ένα φάσμα συναισθημάτων, όπως θλίψη, ενοχή και μοναξιά.​

WELL BEING

Η συμβουλή που θα κάνει το παιδί σου να σε ακούει περισσότερο - Και θα δώσει τέλος στους καθημερινούς καυγάδες

Μιλήσαμε με την Εύη Κυριακίδου, MSc, ψυχολόγος - γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτιδα του Κέντρου Ψυχοθεραπείας «Φρόσω Φωτεινάκη & Συνεργάτες», η οποία μας εξήγησε ότι η διαδικασία του πένθους για την απώλεια μιας εγκυμοσύνης είναι μοναδική για κάθε γυναίκα και δεν υπάρχει "σωστός" ή "λάθος" τρόπος να θρηνήσει κανείς. Τόνισε τη σημασία της αναγνώρισης των συναισθημάτων και της αναζήτησης υποστήριξης από το περιβάλλον ή από επαγγελματίες ψυχικής υγείας.​

Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε έναν χώρο κατανόησης και συμπαράστασης για όσες γυναίκες έχουν βιώσει τέτοιες απώλειες. Μέσα από αληθινές ιστορίες και συμβουλές ειδικών, ελπίζουμε να προσφέρουμε ένα είδος ανακούφισης και να ενισχύσουμε την αίσθηση κοινότητας.​ Αφιερώνουμε αυτή την ημέρα στη μνήμη των αγέννητων παιδιών και στη δύναμη και την ανθεκτικότητα των γυναικών που αντιμετώπισαν αυτού του είδους την απώλεια.

Η απώλεια μιας εγκυμοσύνης είναι μια βαθιά συναισθηματική εμπειρία. Ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις και συναισθήματα που μπορεί να βιώσει μια γυναίκα και πώς μπορεί να τα διαχειριστεί; Υπάρχουν στάδια θλίψης που μπορεί να περάσει;

Αρχικά αξίζει να τονιστεί ότι η αποβολή είναι μια τραυματική εμπειρία που μπορεί να βιώσει μια γυναίκα ανεξάρτητα από το μήνα της εγκυμοσύνης που βρίσκεται. Μια γυναίκα μπορεί να νιώσει μητέρα από τη στιγμή που θα μάθει για την ύπαρξη της εγκυμοσύνης της. Αρχίζει και ονειρεύεται το μωρό της, φαντάζεται πράγματα που θα κάνουνε μαζί και χτίζει ένα κοινό μέλλον. Επομένως, η αποβολή είναι ένα πένθος όχι μόνο για το μωρό που έχασε αλλά και για ένα κομμάτι του ίδιου της του εαυτού που χάνει. Τα συναισθήματα που κατακλύζουν συνήθως τις γυναίκες είναι μούδιασμα και πάγωμα, άρνηση για αυτό που τους έχει συμβεί, αδικία, θυμός, θλίψη, απελπισία αλλά και φόβος και αγωνία για το μέλλον. Κάποιες φορές είναι και συναισθήματα ενοχών και τύψεων γιατί πιστεύουν ότι οι ίδιες είχαν κάποια ευθύνη. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να είναι μπερδεμένα μεταξύ τους, να μην είναι σαφή και σταθερά. Μπορεί δηλαδή κάποιες φορές να ακολουθεί το ένα το άλλο γρήγορα, κάποιες φορές μπορεί να βιώνονται σταδιακά ή κάποιες άλλες φορές ταυτόχρονα. Μπορεί να επανέρχονται συνεχώς και επαναλαμβανόμενα. Όλη αυτή είναι μια απολύτως φυσιολογική διαδικασία καθώς είναι μέρος της διαδικασίας της επεξεργασίας του πένθους τους.

Πολλές γυναίκες νιώθουν ότι “δεν πρέπει” να μιλούν για την απώλεια της εγκυμοσύνης τους. Γιατί εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού αυτό το θέμα; Πόσο σημαντικό είναι να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και να μοιράζονται την εμπειρία τους;

Παρόλο που η αποβολή είναι μια συχνή και κοινή εμπειρία πολλών γυναικών παρατηρούμε ότι οι γυναίκες δεν μιλάνε εύκολα για αυτό. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδηγούν τις γυναίκες να το κρατάνε σαν επτασφράγιστο μυστικό εσωτερικεύοντας έτσι όλα τα συναισθήματά τους. Ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους που δεν μιλάνε είναι το αίσθημα της προσωπικής αποτυχίας. Οι γυναίκες δηλαδή βιώνουν την αποβολή πολλές φορές σαν κάτι που οι ίδιες απέτυχαν, κάτι που οι ίδιες ήταν ανεπαρκείς, κάτι για το οποίο ντρέπονται να μιλήσουν και κάτι που πιστεύουν ότι μόνο στις ίδιες έχει συμβεί. Ένας άλλος λόγος είναι η κοινωνική κριτική. Άστοχα σχόλια, αδιάκριτες ερωτήσεις, προτροπές για το «τι πρέπει να κάνει», παρηγορία με ακατάλληλο τρόπο, κάνουν τις γυναίκες να νιώθουν ακόμα πιο αγχωμένες, ακόμα πιο ένοχες και ακόμη πιο μόνες. Άρα έτσι κλείνονται ακόμη περισσότερο στον εαυτό τους αποφεύγοντας να μιλήσουν για αυτό που τους συνέβη. Επίσης, η εγκυμοσύνη παρουσιάζεται συνήθως ως μια ανέμελη, χαρούμενη και ιδανική περίοδος όπου η γυναίκα φυσικά και χωρίς δυσκολίες θα μεταβεί στον ρόλο της μητέρας. Η απώλεια λοιπόν της εγκυμοσύνης έρχεται σε σύγκρουση με αυτό το αφήγημα, δημιουργώντας αμηχανία και σιωπή γύρω από το θέμα.

Όσο κρατάνε μέσα τους, για όλους αυτούς τους λόγους, τα συναισθήματά τους και τις επώδυνες σκέψεις τους αυτά γιγαντώνονται, γίνονται ακόμη πιο καταστροφικά και οι ίδιες νιώθουν ακόμη πιο ευάλωτες, μόνες και αφρόντιστες. Άρα, το μοίρασμα βοηθάει στην ανακούφιση και στην εξισορρόπηση των βιωμένων συναισθημάτων τους καθώς μεταφέρει στις γυναίκες το μήνυμα ότι δεν είναι μόνες τους σε αυτό και ότι έχουν συμμάχους στη ζωή τους. Σπάζοντας, λοιπόν, τον φαύλο κύκλο της σιωπής και μιλώντας ανοιχτά για τις αποβολές, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, όπου οι γυναίκες θα νιώθουν ασφαλείς να εκφράσουν τον πόνο τους, χωρίς ντροπή και ενοχές.

Πολλές γυναίκες βιώνουν ενοχές ή αυτοκατηγορούνται μετά από μια αποβολή ή διακοπή κύησης για ιατρικούς λόγους. Πώς μπορούν να διαχειριστούν αυτά τα συναισθήματα;

Όντως, πολύ συχνά οι γυναίκες που πενθούν βιώνουν συναισθήματα ενοχής που προκύπτουν από σκέψεις που κάνουν, όπως «αν είχα κάνει κάτι διαφορετικά», «εγώ ευθύνομαι που έχασα το μωρό μου», «εγώ δεν το προστάτεψα». Όπως είπαμε, αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά συναισθήματα που θα βιώσουν οι γυναίκες. Επομένως, το να αποδεχτούν την ύπαρξή τους και να μοιραστούν αυτό που νιώθουν μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά προς το βιωμένο συναίσθημα. Εξίσου σημαντικό στον καθησυχασμό αυτών των συναισθημάτων είναι το να θυμίσουν στον εαυτό τους τις πραγματικές πληροφορίες που έχουν λάβει από τους ειδικούς για τους πραγματικούς παράγοντες που οδήγησαν σε αυτό το δυσάρεστο γεγονός. Το ότι νιώθω λοιπόν ότι έχω την ευθύνη δεν σημαίνει όντως ότι την έχω.

Ποιος είναι ο ρόλος του συντρόφου και του κοινωνικού περιβάλλοντος στη στήριξη μιας γυναίκας που πέρασε μια τέτοια απώλεια; Τι μπορούν να κάνουν οι κοντινοί της άνθρωποι για να τη βοηθήσουν πραγματικά;

Η στάση του συντρόφου και του κοινωνικού περιβάλλοντος της γυναίκας στη διαδικασία της επεξεργασίας του πένθους της είναι πάρα πολύ σημαντική, καθώς μπορεί να ενισχύσουν τα δυσφορικά της συναισθήματα ή αντίθετα να βοηθήσουν στην επούλωσή τους. Αυτό που χρειάζεται να κάνουν για να βοηθήσουν τη γυναίκα δεν είναι της δώσουν συμβουλές ή κατευθυντήριες για το πώς να διαχειριστεί το πένθος της. Ούτε να της πουν εκφράσεις, όπως «θα περάσει με το χρόνο»,«είσαι νέα ακόμα», «ήταν μια άτυχη στιγμή». Αντίθετα, αυτό που χρειάζεται είναι κατανόηση, συμπόνια και υποστήριξη. Είναι να μπορεί να έχει ένα χώρο στον οποίο θα νιώθει ασφάλεια να μιλήσει ελεύθερα για το πώς νιώθει χωρίς πίεση να ξεπεράσει γρήγορα αυτό που της συμβαίνει, χωρίς να φοβάται για την αντίδραση του άλλου και χωρίς να φοβάται ότι θα κριθεί ή θα υποτιμηθεί το συναίσθημά της. Άρα αυτό που χρειάζεται ουσιαστικά είναι συναισθηματική φροντίδα από τους σημαντικούς άλλους της ζωής της.

Υπάρχουν τεχνικές ή στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν μια γυναίκα να επεξεργαστεί την απώλειά της και να βρει ξανά ελπίδα;

Το πιο σημαντικό είναι να επιτρέψει στον εαυτό της να βιώσει τα συναισθήματά της, να πενθήσει για το μωρό που έχασε και για την απώλεια που είχε στη ζωή της. Χρειάζεται να βιώσει τα συναισθήματά της χωρίς να φοβάται να έρθει σε επαφή με αυτά. Εξίσου σημαντικό είναι να προσπαθήσει να μοιραστεί όλα αυτά που νιώθει με τους δικούς της ανθρώπους. Η κατανόηση, η συμπόνια, η υποστήριξη από τους άλλους θα την βοηθήσουν στην επεξεργασία του πένθους της. Το ίδιο αναγκαίο είναι να είναι συμπονετική η ίδια με τον δικό της εαυτό και όχι επικριτική. Άρα, όταν κάνει αρνητικές σκέψεις που της προκαλούν άγχος, ενοχές, φόβο χρειάζεται να τις αξιολογήσει, να τις αμφισβητήσει και να τις αντακαταστήσει με πιο συμπονετικές και υποστηρικτικές σκέψεις. Οι τεχνικές χαλάρωσης είναι ακόμα ένας τρόπος για να φροντίσει το συναίσθημα και το σώμα της όλο αυτό το διάστημα. Αυτό που χρειάζεται να κάνει είναι να κλείσει τα μάτια της και να παρατηρήσει την αναπνοή της παίρνοντας μια εισπνοή από τη μύτη και μια σιγανή εκπνοή από το στόμα. Αν παρόλα αυτά παρατηρήσει όμως ότι τα συναισθήματα της εμμένουν, ότι βυθίζεται όλο και πιο πολύ σε αυτά και ότι δυσκολεύεται να είναι λειτουργική στην καθημερινότητά της, είναι σημαντικό να απευθυνθεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για να τη βοηθήσει να επεξεργαστεί το πένθος της.

Πώς μπορεί μια γυναίκα να αντιμετωπίσει τον φόβο ή το άγχος για μια επόμενη εγκυμοσύνη μετά από μια τέτοια εμπειρία;

Είναι απολύτως φυσιολογικό μια γυναίκα που έχει βιώσει μια αποβολή να φοβάται, να αγωνιά και να υπάρχουν αρνητικές σκέψεις για το πώς θα κυλήσει η επόμενη εγκυμοσύνη. Η αποδοχή της ύπαρξης αυτών των συναισθημάτων της, το μοίρασμα αυτών των ανησυχιών της με τους σημαντικούς άλλους αλλά και η υπενθύμιση προς τον εαυτό της ότι αυτή είναι μια άλλη διαφορετική εγκυμοσύνη διαχωρίζοντας το παρελθόν από το παρόν της, είναι όλα αυτά πολύ σημαντικά για την φροντίδα των αναμενόμενων συναισθημάτων άγχους και φόβου που θα βιώσει. Το πιο σημαντικό όμως πριν μπει σε μια νέα προσπάθεια για εγκυμοσύνη είναι πρώτα να έχει πάρει όσο χρόνο χρειάζεται για να επεξεργαστεί το πένθος της. Είναι σημαντικό να έχει πενθήσει για το μωρό που έχασε όσο πιο ελεύθερα μπορεί, χωρίς πίεση, χωρίς κριτική και χωρίς βιασύνη για μια νέα επόμενη εγκυμοσύνη.