Όταν παραγγέλνεις καφέ, ζητάς να είναι πολύ ζεστός; Είτε προτιμάς καφέ, τσάι ή άλλο ζεστό ρόφημα, πρόκειται για μια συνήθεια που προσφέρει απόλαυση – μια προσωπική τελετουργία για την ακρίβεια. Ωστόσο, υπάρχει ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που σπάνια λαμβάνουμε υπόψη: η υγεία μας.
Σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες, τα πολύ ζεστά ροφήματα μπορεί να είναι επικίνδυνα και να συνδέονται ακόμη και με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Βέβαια, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα ζεστά ροφήματα σχετίζονται με καρκίνο του λαιμού, ενώ η σχέση με καρκίνο του στομάχου παραμένει ασαφής. Ωστόσο, η σύνδεση ανάμεσα στην κατανάλωση πολύ ζεστών ροφημάτων και στον καρκίνο του οισοφάγου είναι τεκμηριωμένη.
Το 2016, η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) ταξινόμησε την κατανάλωση ροφημάτων σε θερμοκρασία άνω των 65°C ως «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο». Πρόκειται για την ίδια κατηγορία κινδύνου με την έκθεση σε καπνό από ξυλόσομπες ή την υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος.
Το βασικό εύρημα της έκθεσης ήταν πως η θερμοκρασία αποτελεί τον κύριο παράγοντα κινδύνου. Η εκτίμηση αυτή βασίστηκε κυρίως σε δεδομένα από χώρες της Νότιας Αμερικής, όπου η παραδοσιακή κατανάλωση του βοτανικού ροφήματος maté στους 70°C φάνηκε να συνδέεται με αυξημένα ποσοστά καρκίνου του οισοφάγου. Ανάλογες ενδείξεις προέκυψαν και από μελέτες στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία.
Μόλις πρόσφατα, όπως γράφει ο Independent, άρχισαν να προκύπτουν στοιχεία και για τον δυτικό πληθυσμό. Το 2024, μία μεγάλη βρετανική μελέτη με σχεδόν 500.000 συμμετέχοντες επιβεβαίωσε ότι η συστηματική κατανάλωση πολύ ζεστών ροφημάτων (τσάι και καφέ) σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, τα άτομα που κατανάλωναν οκτώ ή περισσότερα φλιτζάνια πολύ ζεστού καφέ ή τσαγιού ημερησίως είχαν έξι φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του οισοφάγου σε σχέση με εκείνους που δεν κατανάλωναν καθόλου ή έπιναν σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.
Πώς προκαλούν καρκίνο τα πολύ ζεστά ροφήματα;
Η βασική εξήγηση είναι ότι η επαναλαμβανόμενη κατανάλωση πολύ ζεστών υγρών προκαλεί θερμική βλάβη στα κύτταρα του οισοφάγου. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι βλάβες μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινογένεση. Οι περισσότερες πληροφορίες για το πώς η θερμότητα επηρεάζει τον οισοφάγο προέρχονται από πειράματα σε ζώα. Σε μία τέτοια μελέτη του 2016, ποντίκια με γενετική προδιάθεση για καρκίνο εμφάνισαν προκαρκινικές αλλοιώσεις νωρίτερα και συχνότερα όταν κατανάλωναν νερό στους 70°C, σε σύγκριση με ποντίκια που έπιναν νερό σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.
Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι η θερμική βλάβη αποδυναμώνει την προστατευτική επένδυση του οισοφάγου, καθιστώντας τον πιο ευάλωτο σε παλινδρόμηση γαστρικών οξέων, η οποία με τη σειρά της ενισχύει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων.
Μάλιστα, ο κίνδυνος αυξάνεται ανάλογα με το πόσο πολύ ζεστό ρόφημα πίνουμε σε μία δόση και πόσο γρήγορα το καταναλώνουμε. Σε μία μελέτη, οι ερευνητές μέτρησαν τη θερμοκρασία μέσα στον οισοφάγο ανθρώπων που έπιναν καφέ σε διαφορετικές θερμοκρασίες.
Το συμπέρασμα ήταν ότι το μέγεθος της γουλιάς είχε μεγαλύτερη επίδραση από την ίδια τη θερμοκρασία του ροφήματος. Συγκεκριμένα, μία μεγάλη γουλιά 20 ml καφέ στους 65°C αύξησε τη θερμοκρασία μέσα στον οισοφάγο κατά έως και 12°C. Έτσι, ενώ μία περιστασιακή μικρή γουλιά πολύ ζεστού καφέ δεν προκαλεί πρόβλημα, η συχνή και μακροχρόνια κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες βλάβες και τελικά σε καρκίνο.
Η παρασκευή ροφημάτων όπως ο καφές γίνεται συχνά σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, κοντά στο σημείο βρασμού του νερού (100°C). Σε πολλές περιπτώσεις, τα takeaway ροφήματα σερβίρονται στους 90°C, ώστε να παραμείνουν ζεστά όσο φτάνουν στο σπίτι ή το γραφείο. Μια μελέτη στις ΗΠΑ που υπολόγισε την ιδανική θερμοκρασία του καφέ, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη γεύση όσο και την προστασία από θερμική βλάβη, κατέληξε πως η βέλτιστη θερμοκρασία σερβιρίσματος είναι 57,8°C.
Φυσικά δεν σημαίνει πως πρέπει να σταματήσεις τελείως τα ζεστά ροφήματα, αλλά ίσως πρέπει να τα αφήνεις να κρυώσουν ελαφρώς - αυτή θα είναι μια μικρή αλλαγή με μεγάλη σημασία για την υγεία.
Έρευνες, συμβουλές και tips για σώμα, ψυχή και μυαλό σε ισορροπία - Ακολούθησε το JennyGr στο Google News.
