Τι θα γινόταν αν σας έλεγα ότι ξεκινάω την ημέρα μου με ένα ποτήρι νερό με λεμόνι; Ίσως θα σκεφτόσασταν: «Ποιος νοιάζεται; Γιατί έχει σημασία τι πίνει το πρωί;». Και δεν θα κάνατε λάθος.
Αλλά αν είστε ένας συγκεκριμένος τύπος ατόμου- το είδος που του αρέσει να ασχολείται με την επιστήμη της διατροφής- αυτή η πληροφορία μπορεί να πυροδοτήσει την περιέργειά σας.
Και ίσως θα ρωτούσατε: «Γιατί να προσθέσω λεμόνι; Για την πέψη; Ηπατική αποτοξίνωση; Αντιοξειδωτική προστασία;» Με άλλα λόγια: «Το λεμόνι περιέχει κάποιο είδος βιοχημικής υπερδύναμης που δεν έχω μάθει ακόμα; Και, αν ναι, πρέπει να το συμπεριλάβω και εγώ στην καθημερινότητά μου;»
Εάν είστε άλλος τύπος ατόμου—πιο δύσπιστος—μπορεί να είστε λιγότερο περίεργοι και πιο ενοχλημένοι. Και να σκεφτόσασταν: «Ουφ πάλι αυτή η αποτοξίνωση; Νόμιζα ότι δεν βασίζεται σε στοιχεία».
Και εάν είστε εξαιρετικά ενημερωμένοι σχετικά με την πιο πρόσφατη έρευνα, μπορεί ακόμη και να πείτε: «Λεμόνια, αλήθεια; Δεν έχεις κάνει την έρευνά σου;»
Σε περίπτωση που αναρωτιέστε, δεν πίνω νερό με λεμόνι το πρωί. Αλλά εάν έπινα θα το έκανα επειδή ξυπνάω διψασμένη και μου αρέσει η γεύση του λεμονιού στο νερό μου. Ναι, αυτό θα ήταν το μεγάλο μυστικό πίσω από την επιλογή μου.
Τώρα, αν αυτή η απάντηση σας απογοητεύσει-ή είχατε ήδη φτάσει στα μισά του δρόμου για να αγοράσετε μερικά λεμόνια- ίσως χρειαστεί να ακούσετε τι πρόκειται να σας πω. Γιατί νομίζω ότι είναι καιρός να σταματήσουμε να υπεραναλύουμε το φαγητό μας.
Πριν προχωρήσουμε περισσότερο, πρέπει να παραδεχτώ κάτι. Είμαι ένοχη για το ίδιο πράγμα που κριτικάρω σε αυτό το άρθρο. Στην πραγματικότητα, στις αρχές της καριέρας μου, έγραψα πολλά, ίσως πάρα πολλά, για τις βιοχημικές και φυσιολογικές ιδιότητες των τροφίμων. Ωστόσο, η οπτική μου άλλαξε. Η κατανόησή μου για το φαγητό διευρύνθηκε.
Έφτασα να πιστεύω (όπως πιστεύω ακόμα) ότι το φαγητό δεν είναι απλώς καύσιμο. Ότι καμία δίαιτα δεν είναι παγκοσμίως ανώτερη. Και ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες σκέψεις για το φαγητό από το «πώς το θρεπτικό συστατικό Χ επηρεάζει το Υ στο σώμα μου». Μην με παρεξηγήσετε, εξακολουθώ να πιστεύω οτι η κατανόηση των επιστημονικών ιδιοτήτων των τροφίμων είναι χρήσιμη, όμως έως ένα σημείο.
Γιατί από ό,τι έχω διαπιστώσει αυτές τις μέρες, βλέπω πολλούς ανθρώπους να επικεντρώνονται υπερβολικά στις βιοχημικές και φυσιολογικές πτυχές του φαγητού. Με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα σχεδόν εμμονικό ενδιαφέρον για τη διατροφή.
Μάλιστα πολλοί με ρωτούν, "Γιατί διάλεξες αυτό το φαγητό / συστατικό / συμπλήρωμα;" Προσπαθώ να απαντήσω στις ερωτήσεις, αλλά ειλικρινά, μερικές φορές είναι δύσκολο να συμβαδίσω. Όμως όσες εξηγήσεις κι αν δώσω, οι ερωτήσεις συνεχίζουν να έρχονται. «Γιατί προσθέτεις λεμόνι στο νερό σου;» «Γιατί δεν τρως καστανό ρύζι» «Γιατί δεν τρως ανανά;» «Σε βλέπω να τρως ξινολάχανο. Γιατί όχι kimchi;» «Παίρνεις βιταμίνη ή συμπλήρωμα πρωτεΐνης ή προβιοτικό; Ποια μάρκα; Ποιο στέλεχος; Για ποιο όφελος; Τι γίνεται με την έρευνα που λέει Χ ή Υ ή Ω;» Καταλαβαίνετε τι θέλω να σας πω.
Εξ ου και το παράδειγμά μου με το λεμονόνερο. Κάθε φορά που οι άνθρωποι βλέπουν κάποιον να πίνει νερό με λεμόνι, αναρωτιούνται «για τα οφέλη» του λεμονιού.
Επίσης πολλοί πιστεύουν ότι ό,τι τρώει ο διατροφολόγος πρέπει να έχει επιστημονικό λόγο για να το συμπεριλάβει στη διατροφή του.
Οι άνθρωποι φαίνονται απογοητευμένοι ή δυσαρεστημένοι όταν τους λέω ότι τρώω αυτό το τρόφιμο επειδή μου αρέσει η γεύση του. Ή είναι ένα από τα αγαπημένα μου φαγητά. Ή οτι ήταν το μόνο που είχα διαθέσιμο εκείνη την ημέρα.
Παρομοίως, αν δεν συμπεριλάβω ένα συγκεκριμένο φαγητό μια δεδομένη ημέρα, όπως καστανό ρύζι ή μάνγκο, πολλοί αναρωτιούνται αν αυτή η παράληψη θα μου κάνει κατά κάποιο τρόπο «κακό».
Έτσι πολλοί πιστεύουν οτι όλα όσα δεν τρώει ο διατροφολόγος πρέπει επίσης να έχουν επιστημονικό λόγο για τον αποκλεισμό τους.
Όμως η αλήθεια είναι ότι δεν βασίζεται κάθε απόφασή μου για το φαγητό στην επιστήμη. Μερικές φορές τρώω φαγητά επειδή μου αρέσουν. (Συγκλονιστικό, το ξέρω.) Ή επειδή με κάνουν να νιώθω καλά. Ομοίως, συχνά αποφεύγω άλλα φαγητά που δεν μου αρέσουν (Ναι, ακόμα και τα «υγιή».)
Λοιπόν, είναι λάθος να ασχολείσαι με τη διατροφή; Όχι και φυσικά δεν είναι λάθος, αλλά αυτή η υπερ-ανάλυση μπορεί να είναι προβληματική με διάφορους τρόπους:
Η «έρευνα» σας μπορεί να μην είναι τόσο καλή
Ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσετε κάτι: Η επιστήμη της διατροφής είναι περίπλοκη και σχετικά νωρίς στην εξέλιξή της. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει αρκετή έρευνα ακόμα που είναι ανοιχτή σε ερμηνεία. (Και δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες που να ισχύουν για όλους.) Όμως αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να είναι εύκολο να βρούμε έστω και μια έρευνα που να δικαιολογεί τις δικές μας προτιμήσεις.
Φανταστείτε αυτό…Ας υποθέσουμε ότι απολαμβάνω ένα ποτήρι λεμονόνερο το πρωί. Σκέφτομαι λοιπόν μέσα μου, «Χμμ, ίσως υπάρχει ένα όφελος σε αυτό που κάνω. Ας το ανακαλύψω.» Επισκέπτομαι λοιπόν το PubMed (τον μεγαλύτερο δίκτυο έρευνας στον κόσμο) και αναζητώ επιστημονικές μελέτες που υποστηρίζουν τα οφέλη του νερού με το λεμόνι. Ή βάζω στο Google κάτι σαν: «Τα οφέλη για την υγεία του λεμονιού το πρωί.» (Δοκιμάστε το. Θα βγουν πολλά αποτελέσματα .) Και αφού τα κάνω αυτά, μπορώ να αρχίσω να διαδίδω τα νέα για το ενάρετο λεμονόνερο - και να πείσω τον εαυτό μου ότι απολαμβάνω ένα ανώτερο ρόφημα.
Ποιο είναι όμως το πρόβλημα εδώ; Είμαστε προκατειλημμένοι. Αυτός ο τύπος «έρευνας» είναι συχνά μια επιθυμία να δικαιολογήσουμε τις προτιμήσεις μας μέσω «αποδεικτικών στοιχείων». Αυτή όμως η πρακτική είναι επικίνδυνη και μπορεί να οδηγήσει σε «απόκρυψη των αποδεικτικών στοιχείων», εφόσον δεν υποστηρίζονται οι προτιμήσεις μας.
Κι όμως όλο αυτο συμβαίνει συνέχεια, ακόμα και σε έξυπνους ανθρώπους, οι οποίοι αφήνουν τις προσωπικές τους προτιμήσεις να οδηγήσουν την αναζήτηση πληροφοριών. Και δεν προσπαθούν να μάθουν σε βάθος τι πραγματικά ισχύει για το συγκεκριμένο θέμα.
Στη συνέχεια, μόλις βρουν την έρευνα που υποστηρίζει αυτό που επρόκειτο να κάνουν ούτως ή άλλως, το αναδημοσιεύουν ως «αποδεδειγμένο» ή «βασισμένο σε στοιχεία».
Όμως η «γνώση» που αποκτήθηκε με αυτόν τον τρόπο είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ελλιπής. Και στη χειρότερη, δεν είναι καθόλου γνώση.
Το φαγητό είναι κάτι περισσότερο από τη βιοχημική του σύνθεση. (Και εμείς το ίδιο.)
Όταν εστιάζουμε υπερβολικά στην επιστήμη, χάνουμε άλλα οφέλη από το φαγητό, όπως:
- Πολιτιστικές πρακτικές/παραδόσεις
- Απόλαυση και ευχαρίστηση
- Χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σε ένα γεύμα
Ακριβώς όπως η «υγεία» είναι κάτι περισσότερο από το «να μην είσαι άρρωστος», έτσι και το φαγητό είναι κάτι περισσότερο από τα θρεπτικά συστατικά. Έχει να κάνει με τους στόχους μας, τις προτιμήσεις μας, τον τρόπο ζωής μας, τις μαγειρικές μας δεξιότητες, το πολιτιστικό μας υπόβαθρο, την κατάσταση διατροφής και διαβίωσής μας, την πρόσβασή μας σε ορισμένα τρόφιμα, τις γευστικές μας προτιμήσεις, τους κοινωνικούς μας καθοριστικούς παράγοντες της υγείας και πολλά άλλα.
Σίγουρα, υπάρχουν κάποια γενικά βασικά διατροφικά στοιχεία που λειτουργούν για τους περισσότερους από εμάς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος κάνει λάθος αν προτιμά το λευκό ρύζι από το καστανό.
Έτσι λοιπόν οι διατροφικές επιλογές κάποιου άλλου - είτε υποστηρίζονται επιστημονικά είτε όχι - δεν πρέπει να σας απασχολούν. Ούτε οι προσωπικές σας διατροφικές επιλογές θα πρέπει να αποτελούν τη βάση για να πείτε στους άλλους τι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνουν.
Αντ αυτού προσπαθήστε να παραμείνετε ανοιχτόμυαλοι. Εναπόκειται σε εσάς να βρείτε τροφές που σας αρέσει να τρώτε και που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων σας, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Μια υγιής σχέση με το φαγητό δεν απαιτεί να έχετε μια επιστημονική αιτιολόγηση για οτιδήποτε επιλέγετε.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
