Ο θεμελιώδης ρόλος των βακτηρίων του εντέρου στη συνολική υγεία έχει αναγνωριστεί εδώ και χρόνια. Οι ανισορροπίες στη σύνθεσή τους έχουν συνδεθεί με αυτοάνοσα, γαστρεντερικά και μεταβολικά νοσήματα, και τώρα και με καρδιαγγειακά νοσήματα. Όλο και περισσότερο, οι επιστήμονες μελετούν τον άξονα εντέρου-καρδιάς και επισημαίνουν ότι το μικροβίωμα του εντέρου θα μπορούσε να γίνει ένας νέος θεραπευτικός στόχος για την πρόληψη και τη θεραπεία καρδιακών παθήσεων.
Καρδιαγγειακές παθήσεις και υγεία του εντέρου
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως . Αντιπροσωπεύουν τρεις στους δέκα θανάτους παγκοσμίως και υπάρχουν αυξανόμενα επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι οι αλλαγές στη σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου μπορούν επίσης να επηρεάσουν την καρδιά.
Μεγάλο μέρος αυτής της επιρροής προέρχεται από τις χημικές ενώσεις που εκκρίνονται από αυτούς τους μικροοργανισμούς, οι οποίες ονομάζονται μεταβολίτες. Μερικοί από αυτούς τους μεταβολίτες, όπως τα λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, έχει αποδειχθεί ότι προάγουν άμεσα την καλή σωματική και ψυχική υγεία. Άλλοι, ωστόσο, συνδέονται με βλάβες στα αρτηριακά τοιχώματα, αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης και υψηλότερο κίνδυνο αθηροσκλήρωσης —μιας φλεγμονώδους νόσου των αρτηριακών τοιχωμάτων που οδηγεί σε συσσώρευση λίπους με τη μορφή πλακών, οι οποίες μπορούν να σπάσουν και να σχηματίσουν θρόμβους, προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές όπως καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά επεισόδια.
Ορισμένοι βακτηριακοί μεταβολίτες είναι σημαντικοί
Μια από της πιο μελετημένες και καλά τεκμηριωμένες ουσίες είναι το TMAO, ή τριμεθυλαμίνη Ν-οξείδιο. Αυτό το μόριο παράγεται από τα βακτήρια του εντέρου όταν οι δίαιτες είναι πλούσιες σε λίπη και πρωτεΐνες. Επιστημονικές μελέτες και μετα-αναλύσεις έχουν διαπιστώσει ότι τα αυξημένα επίπεδα αυτής της ένωσης σχετίζονται με 62% αυξημένο κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως καρδιακές προσβολές, και 63% υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας από όλες τις αιτίες.
Πού βρίσκεται αυτή η ένωση; Στο κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, καθώς και στα ψάρια, τα οποία περιέχουν συστατικά όπως χολίνη, λεκιθίνη, καρνιτίνη και βεταΐνη. Τα βακτήρια του εντέρου μετατρέπουν αυτά τα συστατικά σε TMA (τριμεθυλαμίνη). Μόλις αυτό το μόριο εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος και φτάσει στο ήπαρ, μετατρέπεται σε TMAO. Σε μέτριες ποσότητες, το TMAO αποβάλλεται από το σώμα μέσω των ούρων. Ωστόσο, όταν υπάρχει σε υψηλές συγκεντρώσεις, έχει αποδειχθεί ότι βλάπτει το ενδοθήλιο των αιμοφόρων αγγείων, προάγοντας φλεγμονή, αθηροσκλήρωση και άλλα καρδιαγγειακά επεισόδια, όπως καρδιακές προσβολές.
Φλεγμονή: Ένας βασικός παράγοντας για την καρδιαγγειακή υγεία
Ένας άλλος μηχανισμός με τον οποίο το εντερικό μικροβίωμα επηρεάζει τις καρδιαγγειακές παθήσεις είναι μέσω της φλεγμονής. Ορισμένοι μεταβολίτες που παράγονται από βακτήρια, καθώς και τα ίδια τα βακτήρια, ενεργοποιούν την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος όταν εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος ως ξένες ουσίες.
Το εβδομήντα τοις εκατό των ανοσοκυττάρων βρίσκονται στο έντερο. Από εκεί, ανιχνεύουν βακτήρια ή μόρια που διασχίζουν το εντερικό φραγμό και εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος, πυροδοτώντας μια φλεγμονώδη απόκριση για την εξάλειψή τους πριν προκαλέσουν βλάβη. Μόλις εξαλειφθούν, η φλεγμονώδης απόκριση απενεργοποιείται.
Ωστόσο, όταν η φλεγμονή γίνει χρόνια, μπορεί να επηρεάσει τα αιμοφόρα αγγεία, προκαλώντας απώλεια ελαστικότητας, σκλήρυνση και στένωση. Αυτό εμποδίζει τη σωστή ροή του αίματος, μειώνοντας το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά που παρέχονται σε όλο το σώμα. Ορισμένα βακτήρια παίζουν επιβλαβή ρόλο στην εξέλιξη των καρδιαγγειακών παθήσεων ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλώντας μια προφλεγμονώδη κατάσταση, επιταχύνοντας έτσι την ανάπτυξη της καρδιαγγειακής νόσο. Αντίθετα, άλλα βακτήρια, όπως αυτά των γενών Bifidobacterium ή Akkermansia, ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα προς μια αντιφλεγμονώδη κατάσταση, καθυστερώντας την εξέλιξη της καρδιαγγειακής νόσου.
Αναζητώντας νέες στοχευμένες θεραπείες
Το Ισπανικό Εθνικό Κέντρο Καρδιαγγειακών Ερευνών (CNIC) εντόπισε έναν μεταβολίτη που παράγεται από το μικροβίωμα και είναι επιβλαβής επειδή συμβάλλει στην ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης. Διεξάγονται πειράματα σε ζωικά μοντέλα και ανθρώπους για να κατανοήσουν καλύτερα τον ρόλο αυτού του μεταβολίτη στην εξέλιξη της νόσου.
Κατανοώντας πώς αυτός ο βακτηριακός μεταβολίτης προκαλεί αθηροσκλήρωση, μπορούμε να αναπτύξουμε στοχευμένες θεραπείες. Επίσης αυτός ο μεταβολίτης σχετίζεται με φλεγμονή και δεν επηρεάζει τα επίπεδα χοληστερόλης, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με τις τρέχουσες θεραπείες που στοχεύουν στη μείωση της χοληστερόλης.
Η σχέση μεταξύ βακτηρίων και αθηροσκλήρωσης περιλαμβάνει επίσης τον μεταβολισμό του λίπους. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ μελετούν σε ποντίκια κατά πόσον η τροποποίηση των βακτηρίων του εντέρου μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης και να επιβραδύνει την εξέλιξή της. Μια μελέτη του Ινστιτούτου Broad στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) και του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, εντόπισε εντερικά μικρόβια που επηρεάζουν την καρδιαγγειακή υγεία. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Cell και εντόπισε είδη βακτηρίων του εντέρου που καταναλώνουν χοληστερόλη, μειώνοντας τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Όπως συμβαίνει με πολλές άλλες ασθένειες, οι ανισορροπίες του μικροβιώματος επηρεάζουν επίσης την καρδιαγγειακή υγεία. Υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες την τελευταία δεκαετία που υποστηρίζουν τον ρόλο των βακτηρίων του εντέρου στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μέσω διαφόρων μηχανισμών, όπως οι επιβλαβείς μεταβολίτες και η φλεγμονή. Υπό αυτή την έννοια, όπως έχει ήδη αποδειχθεί, η υψηλή πρόσληψη αλατιού επηρεάζει το μικροβίωμα του εντέρουκαι αυξάνει τα επίπεδα των ανοσοκυττάρων στο έντερο, γεγονός που συμβάλλει στην υψηλότερη αρτηριακή πίεση. Από την άλλη πλευρά, οι φυτικές ίνες μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μέσω του μεταβολισμού που προκαλείται από το μικριβίωμα ου εντέρου.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον;
Στο μέλλον, η κατανόηση των μεταβολιτών που συμβάλλουν στις καρδιαγγειακές παθήσεις θα ανοίξει τον δρόμο για νέες θεραπευτικές στρατηγικές τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία. Για παράδειγμα, οι καρδιαγγειακοί ασθενείς θα μπορούν να υποβληθούν σε θεραπεία με δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες και ζυμωμένες τροφές για τη μείωση των βακτηριακών ανισορροπιών και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων. Οι ερευνητές μελετούν επίσης τα προβιοτικά ως πιθανούς συμμάχους για την ενίσχυση της παρουσίας ωφέλιμων βακτηρίων. Επιπλέον, διερευνούν βακτήρια που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως θεραπευτικοί στόχοι για την ανάπτυξη φαρμάκων.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
