Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε γονέας για την ανατροφή ενός παιδιού με διαβήτη

Ο διαβήτης τύπου 1 (ΣΔΤ1) είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει περίπου ένα στα 400 παιδιά. Αναπτύσσεται όταν το σώμα δεν μπορεί πλέον να παράγει ινσουλίνη και αυτό προκαλεί αύξηση του σακχάρου στο αίμα πάνω από το φυσιολογικό. Με την έγκαιρη διάγνωση και την κατάλληλη φροντίδα, οι προοπτικές για τη ζωή με ΣΔΤ1 είναι καλές. Το πρώτο πράγμα που λέω πάντα στις οικογένειες είναι ότι τα παιδιά τους μπορούν να ζήσουν μια μακρά και υγιή ζωή με διαβήτη τύπου 1.

Όμως τι μπορείτε πραγματικά να περιμένετε να κάνει το παιδί σας που έχει διαβήτη τύπου 1 σε διαφορετικές ηλικίες; Πόσα μπορεί στην πραγματικότητα να κάνει το παιδί σας για να φροντίσει τον εαυτό του; Μπορείτε να περιμένετε ότι θα διαχειριστεί πτυχές του διαβήτη τύπου 1 και πότε πρέπει να αρχίσετε να του αναθέτετε μέρος της ευθύνης; Αυτά όλα είναι ερωτήματα που κάθε γονέας έχει στο μυαλό του όταν μεγαλώνει ένα παιδί με διαβήτη.

ΥΓΕΙΑ + ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Να τι θα συμβεί εάν πάρεις σίδηρο και ασβέστιο μαζί

Έτσι λοιπόν αυτό το άρθρο σας παρέχει μια επισκόπηση των διαφορετικών αναπτυξιακών σταδίων, παρέχοντας κάποια κατανόηση του πώς αλληλεπιδρούν τα παιδιά με τον διαβήτη τύπου 1, για να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τις δικές σας προσδοκίες.

Αλλά πρώτα, ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού σας, ακολουθούν μερικά πράγματα που πρέπει να έχετε κατά νου:

• Να θυμάστε ότι η διάγνωση του διαβήτη τύπου 1 δεν επιταχύνει την ανάπτυξη με κανέναν τρόπο. Το παιδί σας εξακολουθεί να δικαιούται τις ξέγνοιαστες πτυχές που φέρνει η παιδική ηλικία.
• Προσπαθήστε να μην υποθέσετε ότι ο διαβήτης τύπου 1 είναι η αιτία για όλες τις συμπεριφορές, καθώς μερικές φορές πρόκειται απλώς για φυσιολογική ανάπτυξη. Αλλά μην τον αγνοήσετε κιόλας. Ένα ξέσπασμα θυμού μπορεί να είναι «απλώς ένα ξέσπασμα θυμού» ή μπορεί να οφείλεται σε ένα παιδί του οποίου τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι υψηλά και δεν μπορεί να εξηγήσει πώς αισθάνεται, οπότε αντ' αυτού ξεσπάει.
• Είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι δεν μπορείτε να εξαλείψετε εντελώς την αγωνία του παιδιού σας σχετικά με τη διάγνωση του διαβήτη τύπου 1 και τις σχετικές απαιτήσεις. Αρκεί να παρέχετε επιβεβαίωση και υποστήριξη.

Σημείωση: Σε αυτό το άρθρο, περιγράφω την τυπική ανάπτυξη για να επισημάνω τις γενικές προκλήσεις κατά τη διάρκεια αυτών των σταδίων. Θα ήθελα να επισημάνω ότι πολλά παιδιά μπορεί να έχουν πρόσθετες ανάγκες.

Γέννηση έως 5 έτη

Θα δείτε τις μεγαλύτερες αλλαγές στην ανάπτυξη και εξέλιξη του παιδιού σας στα πρώτα του χρόνια. (Σκεφτείτε τη διαφορά μεταξύ του μωρού που φέρνετε σπίτι και του παιδιού που στέλνετε στο σχολείο.) Ακολουθούν μερικά πράγματα που μπορεί να παρατηρήσετε αν το παιδί σας είναι στην ηλικιακή ομάδα 0-5 ετών.

• Με την αύξηση των κινητικών δεξιοτήτων η δραστηριότητα του παιδιού σας θα γίνει πολύ πιο ποικίλη και δύσκολη στην πρόβλεψη.
• Ενώ υπάρχει ταχεία ανάπτυξη στον εγκέφαλο σε τομείς όπως η γλώσσα, η μνήμη και η μάθηση, το παιδί σας εξακολουθεί να μην έχει τη γνωστική ικανότητα να αναγνωρίζει και να σας ειδοποιεί για τις σωματικές του ανάγκες.
• Καθώς το παιδί σας γίνεται νήπιο, αυτή η ταχεία ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί. Ως αποτέλεσμα, η όρεξή του θα μειωθεί και θα είναι πιο πιθανό να επιδείξει επιλεκτικές διατροφικές συμπεριφορές.
• Όταν αρχίσει να αναπτύσσει περισσότερες δεξιότητες συλλογισμού, θα είναι πιο πιθανό να δείτε αντίσταση, καθώς το παιδί σας είναι πιο ικανό να εκφράσει τις επιθυμίες του (συμπεριλαμβανομένης της ανακάλυψης της λέξης «όχι»).

Τι συμβαίνει όταν προσθέσουμε και τον διαβήτη τύπου 1; Οι γονείς παιδιών που έχουν διαγνωστεί με διαβήτη σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα πρέπει να χρησιμοποιούν ένα μοναδικό σύνολο γονικών δεξιοτήτων - το οποίο φαίνεται να περιλαμβάνει την ανάγνωση της σκέψης, καθώς το παιδί σας δεν θα έχει τις δεξιότητες σκέψης και γλώσσας για να εντοπίσει πότε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του είναι είτε πολύ υψηλά είτε πολύ χαμηλά. Οι γονείς θα έχουν επίσης την αποκλειστική ευθύνη για τα καθήκοντα διαχείρισης του διαβήτη τύπου 1, καθώς το παιδί τους δεν θα έχει την ωριμότητα ή τις δεξιότητες για να τις αναλάβει.

Η έλλειψη δεξιοτήτων σκέψης και γλώσσας σημαίνει επίσης ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας δυσκολεύονται να εκφράσουν τη συναισθηματική τους κατάσταση. Η αβεβαιότητα, ο φόβος και η αγωνία τους θα εκδηλωθούν στη συμπεριφορά τους και αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με ξεσπάσματα θυμού, επιθετικότητα και άρνηση συμμόρφωσης.

Μπορεί να νιώθετε ότι διαχειρίζεστε διαισθητικά τον διαβήτη τύπου 1 σε αυτήν την αναπτυξιακή περίοδο, επειδή αναζητάτε συνεχώς ενδείξεις. Θα αντιμετωπίσετε επίσης προκλήσεις από την ταχεία ανάπτυξη και τις αλλαγές στο παιδί σας, και τι σημαίνει αυτό όσον αφορά τις ανάγκες του σε ινσουλίνη. Αυτή η περίοδος ανάπτυξης καθιστά τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 1 απρόβλεπτη και πολύ πιο δύσκολη από ό,τι θα περίμενε κανείς. Να το θυμάστε αυτό όταν είστε αυστηροί με τον εαυτό σας.

Πώς να διαχειριστείτε την αναπτυξιακή περίοδο 0-5 ετών

• Να είστε συνεπείς με σαφείς προσδοκίες. Θέστε όρια και περιορισμούς.
• Εξηγήστε τα πράγματα με τρόπο που το παιδί σας θα καταλάβει. Αν σας ακούγεται απολύτως λογικό και ορθολογικό, πιθανότατα το έχετε εξηγήσει υπερβολικά.
• Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει συναισθηματική επίγνωση που θα το βοηθήσει να εκφράσει τα συναισθήματά του κατάλληλα. Για παράδειγμα, δοκιμάστε να του διαβάσετε βιβλία ειδικά σχεδιασμένα για να μιλούν για τα συναισθήματα.
• Επιβεβαιώστε και βοηθήστε το παιδί σας να διαχειριστεί τα συναισθήματά του.
• Διαχειριστείτε τον θυμό και την αγωνία σας για τη συμπεριφορά του παιδιού σας.
• Προσπαθήστε να βρείτε τρόπους με τους οποίους μπορεί το παιδί να συμμετάσχει ή να κάνει επιλογές που λειτουργούν και για τους δύο σας, όπως να το αφήσετε να επιλέξει ποιο δάχτυλο θα τρυπήσει ή να του δώσετε επιλογές για το πού θα βάλει τον αισθητήρα του.

Ηλικίες 6 έως 12 ετών

Τα παιδιά αναπτύσσονται με πιο σταθερό ρυθμό κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου ανάπτυξης, με λιγότερες από τις δραματικές διακυμάνσεις σε νεότερες και μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες. Ακολουθούν μερικά πράγματα που μπορεί να παρατηρήσετε αν το παιδί σας είναι στην ηλικιακή ομάδα 6-12 ετών.

• Οι κινητικές του δεξιότητες θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται, φτάνοντας σε ένα στάδιο τελειοποίησης προς το τέλος αυτής της περιόδου.
• Οι δεξιότητες σκέψης και γλώσσας θα συνεχίσουν να βελτιώνονται και θα είναι σε θέση να διατυπώνει καλύτερα τις ανάγκες και τις επιθυμίες του.
• Τα παιδιά θα αρχίσουν να είναι πιο ανεξάρτητα σε αυτό το στάδιο (αλλά λάβετε υπόψη και την ιδιοσυγκρασία και το περιβάλλον τους).
• Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας θα συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους συνομηλίκους τους και θα έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των κανόνων και των προσδοκιών.
• Ενώ αυτή μπορεί να μοιάζει με μια ήρεμη περίοδο ανάπτυξης, υπάρχουν ακόμα πράγματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη από την οπτική γωνία του διαβήτη τύπου 1.

Σε αυτό το στάδιο, τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν να εκφράζουν με λόγια την αγωνία τους για τον διαβήτη τύπου 1, καθώς και τις ανησυχίες τους για το γεγονός ότι είναι διαφορετικά από τα άλλα παιδιά. Αυτό μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο, καθώς θα προσπαθείτε να ομαλοποιήσετε τον διαβήτη τύπου 1 για το παιδί σας, ενώ παράλληλα θα προσπαθείτε να μειώσετε την αγωνία του και να βελτιώσετε τη συμμόρφωση του... όλα αυτά ενώ παράλληλα διαχειρίζεστε τη δική σας αγωνία καθώς το παιδί σας παλεύει με το να είναι διαφορετικό από τους φίλους του. Μπορεί να είναι δύσκολο.

Η ικανότητα του παιδιού σας να κατανοεί τον διαβήτη του και να επικοινωνεί τις ανάγκες του σημαίνει ότι μπορεί να έχει λίγο μεγαλύτερη αυτονομία. Μπορεί να αρχίσει να συμμετέχει περισσότερο στη φροντίδα του διαβήτη, καθώς δείχνει λίγο μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Αλλά ενώ μπορεί να έχει κινητικές δεξιότητες για να κάνει ένα τρύπημα στο δάχτυλο, θα χρειαστεί ακόμα τη βοήθεια και την επίβλεψή σας για να ερμηνεύσει τυχόν δεδομένα. Τα παιδιά εξακολουθούν να έχουν συγκεκριμένη σκέψη σε αυτό το στάδιο - συνήθως δεν μπορούν ακόμα να επιλύσουν προβλήματα, επομένως θα πρέπει να παραμείνετε ενεργά εμπλεκόμενοι στην επίβλεψη και τη συμμετοχή στη φροντίδα του διαβήτη.

pexels

Πώς να διαχειριστείτε την αναπτυξιακή περίοδο 6 έως 12 ετών

Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην παιδική ηλικία, επομένως πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί ώστε να μην περιμένετε από εκείνα να είναι πιο υπεύθυνα από ό,τι έχουν την ικανότητα να είναι, λόγω των δικών σας φόβων ή ανησυχιών.

• Είναι σημαντικό ως γονείς, να διαχειρίζεστε τις δικές προσδοκίες σας, γιατί πολλές φορές ξεχνάτε ότι τα παιδιά σας βρίσκονται ακόμα στη φάση της μάθησης. (Για παράδειγμα, σκεφτείτε πόσο χρόνο μπορεί να χρειαστεί το εξάχρονο παιδί σας για να φτιάξει ένα κουμπί ή να δέσει τα κορδόνια του). Αντισταθείτε στην επιθυμία να αναλάβετε τον έλεγχο όταν θέλει να κάνει τις εργασίες μόνο του. Αν είστε κατανοητικοί στην προσέγγισή σας, είναι πιο πιθανό να ακούσει και να μάθει.
• Μην φοβάστε να χρησιμοποιήσετε ανταμοιβές και άλλα εξωτερικά κίνητρα για να υποστηρίξετε το παιδί σας να τηρήσει τη θεραπεία του. Όλοι χρειαζόμαστε κίνητρα για να μας κρατούν σε καλό δρόμο - ακόμη και ως ενήλικες, μπορούμε να σκεφτούμε τις φορές που δεν ολοκληρώσαμε μια πλήρη αγωγή αντιβιοτικών ή δεν κάναμε τα 30 λεπτά άσκησης. Το ότι κάτι είναι σημαντικό δεν σημαίνει ότι είναι και πιο εύκολο να το κάνουμε ή να το διατηρήσουμε. Και είναι πραγματικά δύσκολο να τηρήσουμε οποιαδήποτε συμπεριφορά με συνέπεια και επ' αόριστον.
• Είναι σημαντικό να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ αυτονομίας και γονικής επίβλεψης. Αυτό συμβαίνει όταν το παιδί σας μπορεί να αρχίσει να χτίζει την αυτοπεποίθησή του στην κατανόηση των πρακτικών στοιχείων της διαχείρισης του διαβήτη τύπου 1. Θα πρέπει να είστε σαφείς σχετικά με τις εργασίες και τις προσδοκίες, καθώς τα παιδιά σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης μπορεί να είναι απρόβλεπτα στις πράξεις τους και στην ικανότητά τους να τις υλοποιούν.
• Συζητήστε γιατί το παιδί σας χρειάζεται να κάνει τις ασκήσεις για τον διαβήτη, αλλά μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά μαθαίνουν και μέσα από τη συμπεριφορά που εσείς επιδεικνύετε. Μαθαίνουν από τη στάση σας, τη ρουτίνα που δημιουργείτε και τον τρόπο που ενσωματώνετε τον διαβήτη στην οικογενειακή ζωή.

Να θυμάστε ότι το παιδί σας πηγαίνει στο σχολείο για να μάθει και να αναπτύξει κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, όχι για να επικεντρωθεί στη διαχείριση του διαβήτη. Είναι επίσης απαραίτητο να συνεργάζεστε με το σχολείο του παιδιού σας και να διευκολύνετε ενεργά την υποστήριξη, καθώς θέλουμε η διαχείριση του διαβήτη να είναι η μικρότερη δυνατή ταλαιπωρία για εκείνο. Συνεχίστε να στηρίζετε το παιδί σας όταν μοιράζεται την αγωνία του σχετικά με το πώς ο διαβήτης επηρεάζει τη ζωή του.

Ηλικίες 13 έως 18 ετών

Η εφηβεία είναι μια άλλη περίοδος σημαντικών αναπτυξιακών αλλαγών. Μπορεί επίσης να είναι μια αρκετά ταραχώδης περίοδος για τους γονείς. Ακολουθούν μερικά πράγματα που μπορεί να παρατηρήσετε αν το παιδί σας είναι έφηβος.

• Η ταχεία σωματική ανάπτυξη που σχετίζεται με την εφηβεία οδηγεί σε μια εισροή ορμονικών αλλαγών, οι οποίες αναπόφευκτα θα επηρεάσουν τη διαχείριση του διαβήτη.
• Ο έφηβος μπορεί να έχει μια ανησυχία για την εικόνα του σώματός του.
• Αυτή είναι μια περίοδος κατά την οποία οι έφηβοι διαμορφώνουν την ταυτότητά τους. Αυτό συχνά μοιάζει με απόρριψη, καθώς νιώθουν την ανάγκη να είναι όσο το δυνατόν πιο διαφορετικοί από τους γονείς τους.
• Σε αυτή την ηλικία, η επιρροή σας θα μειωθεί, ενώ η επιρροή των συνομηλίκων του θα αυξηθεί.
• Το παιδί σας θα είναι πιο ανεξάρτητο, περνώντας λιγότερο χρόνο με τους γονείς του.
• Σε αυτή την αναπτυξιακή περίοδο οι έφηβοι αναλαμβάνουν περισσότερα ρίσκα και επιδεικνύουν πιο παρορμητικές συμπεριφορές.

Αυτή είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος για τη διαχείριση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα, καθώς το σώμα έχει μια περίοδο αντίστασης στην ινσουλίνη λόγω της εφηβείας και της σωματικής ανάπτυξης. Αυτό επιδεινώνεται επίσης από το γεγονός ότι οι έφηβοι πρέπει να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες για τη φροντίδα του διαβήτη τύπου 1, καθώς θα περνούν περισσότερο χρόνο με τους φίλους τους και λιγότερο χρόνο με τους γονείς τους. Μπορεί επίσης να υπάρχει λιγότερη εποπτεία και υποστήριξη σχετικά με τον διαβήτη.

Δυστυχώς, ο έφηβος δεν έχει τις απαραίτητες δεξιότητες για να τα καταφέρει όλα με επιτυχία. Ο εγκέφαλός του εξακολουθεί να ωριμάζει, επομένως οι δεξιότητες σχεδιασμού δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένες. Είναι επίσης πιο παρορμητικός και καθοδηγείται περισσότερο από τα συναισθήματά του παρά από τη λογική. Ως αποτέλεσμα, αυτή η αναπτυξιακή ανάγκη να αποχωριστεί τους γονείς του μπορεί να δημιουργήσει συγκρούσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά τη φροντίδα του διαβήτη.

Πώς να διαχειριστείτε αυτήν την αναπτυξιακή περίοδο 

• Μπορεί να χρειαστεί να καταβάλετε μεγαλύτερη προσπάθεια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, καθώς η ανατροφή ενός εφήβου μπορεί να είναι αρκετά δύσκολη. Είναι λοιπόν σημαντικό να είστε ακόμα περισσότερο υποστηρικτικοί και να έχετε κατανόηση, όπως το να ακούτε με ηρεμία το παιδί σας να διηγείται μια ιστορία για το ξέφρενο πάρτι στο οποίο πήγε. Κι όμως αξίζει τον κόπο, καθώς αυτές οι θετικές αλληλεπιδράσεις μπορούν να βελτιώσουν τη σχέση σας με τον έφηβο. Γιατί τελικά, θέλετε να είστε ο ασφαλής χώρος του όταν το χρειάζεται.
• Είναι σημαντικό να διατηρείτε ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας, καθησυχάζοντάς τον ότι αυτό που περνάει είναι φυσιολογικό.
• Να θυμάστε ότι η ανάγκη του εφήβου να ξεπερνά τα όρια είναι απαραίτητη για την ανάπτυξή του, γι' αυτό προσπαθήστε να μην κάνετε τη διαχείριση του διαβήτη το κύριο θέμα σύγκρουσης.
• Εμπλέξτε τον έφηβο στη λήψη των αποφάσεων σχετικά με τη φροντίδα του διαβήτη του, καθώς τώρα μπορεί να μάθει δεξιότητες που θα τον υποστηρίξουν στην ενήλικη ζωή. Διαπραγματευτείτε τα μη διαπραγματεύσιμα ζητήματα σχετικά με τον διαβήτη και πώς μπορεί να φαίνεται αυτό.
• Μπορεί να βοηθήσει τη σχέση σας αν αφήσετε το παιδί σας να αναπτύξει την ανεξαρτησία του σε άλλους τομείς, ειδικά στις κοινωνικές του σχέσεις και στις σχέσεις με τους συνομηλίκους του.

Ως γονείς, η δουλειά σας είναι να στηρίζετε τους έφηβους να αναπτύξουν δεξιότητες αυτοφροντίδας, αλλά και να είστε εκεί ως δίχτυ ασφαλείας όταν χρειάζονται καθοδήγηση. Προσπαθήστε να μην αφήσετε τα συναισθήματά σας για τον διαβήτη να μπουν εμπόδιο στη συμπεριφορά σας ως γονείς.

Μην μπείτε στον πειρασμό να τρομάξετε το παιδί σας με τον κίνδυνο επιπλοκών του διαβήτη. Εξάλλου γνωρίζουμε ότι αυτό δεν θα εμποδίσει τα παιδιά να ρισκάρουν – νομίζουν ότι είναι ανίκητα και ότι τα «κακά πράγματα» δεν θα συμβούν σε εκείνα. Γι' αυτό οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες παίρνουν αρκετά ρίσκα.

Η ανατροφή ενός παιδιού με διαβήτη τύπου 1 αποτελεί καθημερινή πρόκληση, που απαιτεί ενημέρωση, προσεκτικό σχεδιασμό και συνεργασία με επαγγελματίες υγείας. Η γνώση για τη διαχείριση της γλυκόζης, την ισορροπημένη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα και την ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού είναι καθοριστική για την πρόληψη επιπλοκών και τη διατήρηση της ποιότητας ζωής.

Κάθε γονέας μπορεί να δημιουργήσει ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για το παιδί του, εστιάζοντας στη συνεχή εκπαίδευση, την παρακολούθηση της υγείας και την ενθάρρυνση της αυτονομίας του παιδιού. Η συνειδητή και τεκμηριωμένη προσέγγιση στην καθημερινή φροντίδα αποτελεί τον καλύτερο τρόπο να διασφαλιστεί η ευεξία και η υγιής ανάπτυξη του παιδιού με διαβήτη τύπου 1.