Η αλλαγή επαγγελματικής πορείας μπορεί να δημιουργεί ανασφάλεια αλλά αυτό δεν πρέπει να γίνεται τροχοπέδη όταν το ένστικτό σου λέει να ακολουθήσεις άλλο μονοπάτι. Αυτή είναι η φιλοσοφία της Ελευθερίας Ντεκώ, η οποία βρέθηκε καλεσμένη στο Women’s Forum «Είμαι Εδώ για Εσένα», στο Μέγαρο Μουσικής, και μίλησε για την προσωπική της πορεία στον επαγγελματικό τομέα, για τα μεγάλα «άλματα» που πραγματοποίησε, για τις ανησυχίες και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, αλλά κυρίως μας ενέπνευσε να ακολουθούμε το ένστικτό μας πάσει θυσία και να μην πτοούμαστε από τα λόγια των άλλων.
«Σχετικά με την ανασφάλεια που μπορεί να προκαλεί η αλλαγή επαγγελματικής πορείας, δεν έχω κάποια έξυπνη συνταγή ή συμβουλή να μοιραστώ», ξεκίνησε την ομιλία της η Ελευθερία Ντεκώ. «Στο δίλημμα, όμως, που ενδεχομένως κάποιοι και κάποιες από εμάς έχουμε συναντήσει στη ζωή μας, έχω να καταθέσω τη δική μου εμπειρία. Στις τέσσερις επαγγελματικές δεκαετίες της ζωής μου, άλλαξα ή καλύτερα αφέθηκα να παρεκκλίνω από μια εδραιωμένη και ασφαλή επαγγελματική σταδιοδρομία σε κάποια άλλη, χωρίς να έχω το παραμικρό αίσθημα ασφάλειας. Και όχι μόνο μια φορά».
Από την ΕΛΣ στη Νέα Υόρκη
Τη δεκαετία του '80, η Ελευθερία Ντεκώ εργαζόταν ως χορεύτρια στο "Core de Ballet" της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. «Ήταν ωραία, δημιουργικά χρόνια, λίγο δύσκολα», σχολίασε και συνέχισε: «σπούδαζα ταυτόχρονα στη Φιλοσοφική Σχολή Αγγλική Φιλολογία, όχι γιατί ήθελα να γίνω καθηγήτρια Αγγλικών αλλά γιατί ήθελα πανεπιστημιακές σπουδές και παιδεία. Επίσης, είχα μόλις ολοκληρώσει την 3ετή φοίτησή μου στην επαγγελματική σχολή χορού ως καθηγήτρια μπαλέτου και δίδασκα μπαλέτο και ταυτόχρονα χόρευα στην ΕΛΣ. Στη νιότη κούραση δεν υπάρχει». Έμοιαζε σίγουρη, εξελισσόμενη και πολλά υποσχόμενη αυτή η πορεία, μια Κυριακή άλλαξαν όλα. Σε μια εκδρομή με φίλους στην Καστοριά, η Ελευθερία Ντεκώ συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να θυσιάσει πολλά για το χορό, αλλά όχι την ελευθερία της και την έντονη επιθυμία της να γνωρίσει τις ομορφιές της γης, να ταξιδέψει και να γνωρίσει διαφορετικούς πολιτισμούς και λαούς, να γευτεί άλλες μυρωδιές και γεύσεις, να δει άλλα χρώματα, να ακούσει άλλες γλώσσες και μουσικές. Εκείνη τη στιγμή ένιωσε την πρώτη αμφιβολία για τον ασφαλή και σίγουρο δρόμο που βάδιζε.
«Παραιτήθηκα από την ΕΛΣ και με είπαν "τρελή". Ταξίδεψα για δύο μήνες και με κέρδισε η Νέα Υόρκη. Βρέθηκα εκεί με μια βαλίτσα μόνο αλλά με πολλά όνειρα και ενθουσιασμό. Ανακάλυπτα έναν άλλο τρόπο έκφρασης, μάθαινα να χορεύω με άλλους τρόπους, με άλλους ρυθμούς, με άλλες σωματικές διαδικασίες. Θυμάμαι πολύ έντονα τον ενθουσιασμό εκείνων των χρόνων, μαζί με την ανασφάλεια, την επίπονη σωματική διαδικασία -κοιμόμουν μόνο 4 ώρες για να τα προλάβω όλα-, το αβέβαιο μέλλον και την οικονομική κυρίως ανασφάλεια. Τα χρήματα που διέθετα δεν έφταναν και πολλές μέρες έτρωγα μονάχα ένα pretzel όλη μέρα και έπινα πολύ νερό για να φουσκώνω. Δεν μετάνιωσα ούτε μια στιγμή.
Γιατί τίποτα δεν είναι πιο όμορφο από αυτή την αίσθηση ελευθερίας όταν τολμάς να ανοίξεις τα φτερά σου και να πετάξεις στο κενό γιατί βαθιά μέσα σου ξέρεις πώς θα πετάξεις
Κι όποιος το τολμάει αυτό το πέταγμα πάντα βρίσκει την υποστήριξη που χρειάζεται, είτε από το σύμπαν που αγαπά τους τολμηρούς είτε από την ίδια την εσωτερική δύναμη της καθεμιάς και του καθένα που μοιάζει με αυτήν του έρωτα. Σε βοηθά να πετάς προς τα εκεί που αγαπάς».
«Κι ενώ σπουδάζω το σύγχρονο χορό στη "Μέκκα" του, ανακαλύπτω τη μαγεία του φωτισμού. Γράφομαι στο ίδιο πανεπιστήμιο στο μάθημα φωτισμού για να μάθω να φωτίζω τις δικές μου παραστάσεις. Παράλληλα, μαθαίνω να δημιουργώ εικόνες με τα σώματα των χορευτών και το φως, να εγείρω συναισθήματα, να υπογραμμίζω τη μουσική, να δημιουργώ ψευδαίσθηση χώρου, να διαστρεβλώνω το σκηνικό χρόνο, να σκιάζω το ασήμαντο, να αναδεικνύω το σημαντικό, να παίζω με τις φωτοσκιάσεις και το φως για μένα έγινε ο ποιητής».
Άρχισα να φωτίζω τις παραστάσεις των καθηγητών μου και να γίνομαι γνωστή στο χώρο στη Νέα Υόρκη. Μου πρόσφεραν θέση διδασκαλίας φωτισμού στο New York University και ήμουν πλέον επαγγελματίας φωτίστρια στο Big Apple. Πολύ καλές αμοιβές και ανερχόμενη σταδιοδρομία.
Πίσω στην Αθήνα και την ανασφάλεια
«Το 1992 προσωπικές επιλογές και η αγάπη για την πατρίδα με γύρισαν στην Ελλάδα. Έφυγα χορεύτρια επέστρεψα φωτίστρια και στη χώρα μας κάποιοι βάζουν ετικέτες και δυσκολεύονται να δεχθούν μια πιθανή εξέλιξη, πότε δυσκολεύτηκαν να πιστέψουν στην αλλαγή της δικής μου καριέρας και για λίγο καιρό έμεινα χωρίς δουλειά. Φωτίστρια και γυναίκα. Αδιανόητο για την τότε εποχή στην Ελλάδα. Δεν υπήρχαν καν άντρες φωτιστές, παρά μόνο διευθυντές φωτογραφίας από τον κινηματογράφο, δηλαδή «αχαρτογράφητα ύδατα». Αλλά δεν άφησα στιγμή να με επηρεάσει οτιδήποτε αρνητικό. Δε με απασχόλησαν ποτέ τα στερεότυπα.
Το φύλο ενός ανθρώπου δεν προσδιορίζει το ταλέντο, την αξία και το ήθος του
Κάποτε στο Εθνικό, επί καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Κούρκουλου, οι ηλεκτρολόγοι έκαναν στάση εργασίας όταν ακούστηκε ότι θα πήγαινε γυναίκα φωτίστρια. Πιο πριν, επί Δώρας Τσάτσου, καλλιτεχνικής διεύθυνσης μου ζήτησαν να φωτίσω με ιδιότητα βοηθού σκηνογράφου γιατί δεν μπορούσε να με βάλει να πληρωθώ ως φωτίστρια -πάλι δεν δέχθηκα. Άλλη φορά σε παράσταση της Αλίκης Βουγιουκλάκη, ο ηλεκτρολόγος άσκησε βέτο γιατί «θα έρθει αυτή να μου λέει τι να κάνω;.
Οι γυναίκες μπορεί να είναι καλύτερες φωτίστριες γιατί το μάτι της γυναίκας έχει εκ φύσεως περισσότερους κώνους -αυτοί που αναγνωρίζουν τα χρώματα, άρα οι γυναίκες βλέπουν περισσότερα χρώματα από τους άντρες. Δεν ασχολήθηκα ποτέ όμως να αποδείξω κάτι σε κάποιον. Απλά χαμογελούσα και συνέχιζα.
Κάθε πρωτοπόρος, γυναίκα ή άντρας, στον τομέα του, είναι μόνος/η.
Βήμα βήμα, με το πάθος για το φωτισμό συντροφιά, διεκδίκησα και κατάφερα -το λέω με καμάρι αυτό-, να τοποθετηθεί ο σχεδιασμός δωτισμού ισότιμα δίπλα στις άλλες τέχνες του θεάτρου, να διεκδικήσω την καλλιτεχνική του υπόσταση και όχι μόνο την τεχνική, την αναγνώριση της σπουδαιότητας του φωτισμού στη θεατρική πράξη και κυρίως δίκαιη οικονομική αμοιβή ανεξαρτήτως φύλου».
