Αυτοκτονία ή κάλυψη ενός εγκλήματος: Ο μύθος πίσω από το θάνατο του Van Gogh
Στεφανία Παπαδημητρίου
27 Ιουλίου 2021
Η ιστορία της ζωής του είναι καθηλωτική – το ίδιο και τα έργα του. Ο θάνατός του, ωστόσο, δεν έχει σταματήσει να αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και κέντρο θεωριών συνωμοσίας.
Στις 27 Ιουλίου 1890, ο Vincent Van Gogh περπάτησε μέχρι έναν αχυρώνα κοντά στο σπίτι του και αυτοπυροβολήθηκε. Η σφαίρα δεν τραυμάτισε τα ζωτικά του όργανα, όμως βρέθηκε τόσο βαθιά στο σώμα του, που οι γιατροί ήταν αδύνατο να την αφαιρέσουν. Πήγε με τα πόδια στο Auberge Ravoux, όπου έμενε, και κατέρρευσε. Τον βρήκε ένας ξενοδόχος, κάλεσε βοήθεια, αλλά μάταια – ο καλλιτέχνης έφυγε από τη ζωή δύο μέρες αργότερα.
«Εκεί ήθελα να καταλήξει», ξεστόμισε, και άφησε την τελευταία του πνοή.
H αυτοκτονία του δεν άρεσε σε πολλούς –τον ήθελαν θύμα δολοφονίας. Είναι μία ιστορία, άλλωστε, που «πουλάει» - έγινε ταινία, βιβλίο, πίνακας. Κι όμως, ο μύθος άρχισε να διαδίδεται, κυρίως, το 2011, από δύο βιογράφους. Οι Αμερικανοί Steven Naifeh και Gregory White Smith έγραψαν πως τον πυροβόλησε ο 16χρονος, τότε, René Secrétan, ο οποίος χλεύαζε το ζωγράφο. Ερμήνευσαν το χαρακτήρα του με το δικό τους τρόπο, βασισμένοι σε μία συνέντευξη που έδωσε το 1957, λίγους μήνες πριν το δικό του θάνατο.
Οι Nageh και Smith είπαν ότι ο Van Gogh «καλωσόρισε το θάνατο», άρα και τον πυροβολισμό, ενώ αργότερα προστάτευσε τον έφηβο λέγοντας ότι το έκανε ο ίδιος στον εαυτό του.
Tι ισχύει πραγματικά; Μάλλον η εκδοχή της αυτοκτονίας.
Μερικές ώρες μετά τον πυροβολισμό, ο γιατρός του Van Gogh, Paul Gachet, έγραψε στον αδελφό του, Theo Van Gogh, χρησιμοποιώντας τη λέξη «αυτοτραυματίστηκε». Φρόντισε την πληγή, μίλησε με τον καλλιτέχνη και ήταν σίγουρος ότι το είχε προκαλέσει ολομόναχος. Δύο εβδομάδες μετά το θάνατό του, μάλιστα, έκανε λόγο για αυτοκτονία.
Ο Theo, από την πλευρά του, έφτασε στο Auberge Ravoux όσο γρηγορότερα μπορούσε. Μιλούσε με τον αδελφό του τις δώδεκα τελευταίες του ώρες και, τρεις μέρες μετά, έγραψε στη σύζυγό του, Jo, πως «Τα τελευταία του λόγια ήταν: “Έτσι ήθελα να πάει” και πήρε λίγη ώρα και μετά τελείωσε και βρήκε την ηρεμία που δεν μπόρεσε να βρει σε αυτήν τη γη». Ήταν κι εκείνος σίγουρος ότι είχε επιλέξει το τέλος του.
Την ίδια άποψη είχαν η αστυνομία και το φιλικό περιβάλλον του ζωγράφου, ενώ η ζωή του χαρακτηριζόταν – ιδιαίτερα προς το τέλος της – από απόλυτη δυστυχία. Ένας από τους αγαπημένους του ανθρώπους, ο Emile Bernard, έγραψε πως «Αυτοκτόνησε», ενώ θεωρούσε ότι το έκανε «με απόλυτα καθαρό μυαλό», με «την επιθυμία να πεθάνει».
Ο Vincent Van Gogh προσπάθησε να δώσει τέλος στη ζωή του και ένα χρόνο νωρίτερα. Τον Απρίλιο του 1899, τέσσερις μήνες αφότου ακρωτηρίασε το αυτί του, έγραψε στον Theo πως «χωρίς τη φιλία σου, θα οδηγούμουν χωρίς αναστολές στην αυτοκτονία, και παρότι είμαι δειλός, θα το έκανα». Λίγο μετά, προσπάθησε να δηλητηριαστεί τρώγοντας τις μπογιές του, αλλά σώθηκε χάρη σε έναν γιατρό. Πέρασαν μερικές ημέρες και είπε πως «οι αυτοκτονικές σκέψεις εξαφανίστηκαν», ενώ «προσπαθώ να γίνω καλύτερα τώρα». Ήταν ιδιαίτερα ευάλωτος, ευαίσθητος και δυσκολευόταν να διαχειριστεί τις καταστάσεις.
Ο René Secrétan δεν ομολόγησε ποτέ. Η επίμαχη συνέντευξη, στην οποία βασίστηκαν οι βιογράφοι, δόθηκε όταν εκείνος ήταν 82 ετών. Ποτέ δεν είπε ότι τράβηξε τη σκανδάλη – αντίθετα, δήλωσε ότι ο Van Gogh κρατούσε ένα όπλο που είχε κλέψει από εκείνον. Υποστήριξε, επίσης, πως είχε άλλοθι. Παρότι πλέον είναι αδύνατο να επιβεβαιωθούν οι ισχυρισμοί του, α παραδεχόταν την ενοχή του, αν είχε διαπράξει φόνο. Για ποιο λόγο, άλλωστε, να επαναφέρει ένα περιστατικό που έλαβε χώρα 70 χρόνια πριν, σε μία εποχή που δεν τον υποψιάστηκε κανείς;
Δείτε ακόμη:
Γίνε κι εσύ μέλος μόνο με 6€/ έτος στο συνδρομητικό Jenny.gr Exclusive Benefits
30 Μαρτίου 1853 – 29 Ιουλίου 1890
Εν ζωή, το έργο του δεν σημείωσε επιτυχία.
Μετά το θάνατό του, η φήμη του εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα.
Η επίδρασή του στα μεταγενέστερα κινήματα του εξπρεσιονισμού, του φωβισμού αλλά και εν γένει της αφηρημένης τέχνης, θεωρείται καταλυτική.
Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ είναι από το ολλανδικό χωριό Ζούντερτ.
Στον Βίνσεντ δόθηκε το όνομα του παππού του, το οποίο είχε δοθεί και στο πρωτότοκο παιδί της οικογένειας, το οποίο είχε πεθάνει σε βρεφική ηλικία.
Στα νεανικά του χρόνια παρουσίασε τάσεις μελαγχολίας και πρώιμα ψυχολογικά προβλήματα.
Σε ηλικία 16 ετών και αφού είχε ήδη καταπιαστεί χωρίς επιτυχία με αρκετά επαγγέλματα.
Το 1873, η εταιρεία τον μεταθέτει στο Λονδίνο και αργότερα στο Παρίσι.
Το 1876, επέστρεψε στο Άμστερνταμ για να σπουδάσει θεολογία.
Οι σπουδές του διαρκούν για περίπου ένα έτος και το 1878 του ανατίθεται μία θέση ιεροκήρυκα στο Βέλγιο και συγκεκριμένα στην υποβαθμισμένη περιοχή Μπορινάζ, όπου λειτουργεί ορυχείο
Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους φτωχούς ανθρώπους της περιοχής.
Ξεκίνησε να σχεδιάζει μικρά έργα και έτσι αποφάσισε να ασχοληθεί με την τέχνη.
Το 1880, σε ηλικία 27 ετών, ξεκίνησε να παρακολουθεί τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής, ωστόσο σύντομα ήρθε σε ρήξη με τον δάσκαλό του, Αντόν Μωβ (Anton Mauve), γύρω από καλλιτεχνικά ζητήματα.
