Αν δεν ξέρετε την Erika Lust ως σκηνοθέτη και παραγωγό, μπορεί να την έχετε δει στο ντοκιμαντέρ του Netflix Hot Girls Wanted: Turned On (“Women on Top”) ή στο ακόμα πιο πρόσφατο Principles of Pleasure. Μπορεί ακόμα να θυμάστε την ομιλία της στο TEDxVienna το 2014, στην οποία δήλωσε ότι είχε έρθει η ώρα η πορνογραφία να αλλάξει- και είχε δίκιο.
H Erika Lust ξεκίνησε να σκηνοθετεί indie ερωτικές ταινίες το 2004, επειδή αποφάσισε ότι είχε κουραστεί να βλέπει βαρετό πορνό φτιαγμένο από άντρες και για άντρες, γεμάτο στερεότυπα και κλισέ. Για τη διπλωματική της εργασία σε ένα πρόγραμμα σκηνοθεσίας αποφάσισε να φτιάξει το πορνό που η ίδια θα ήθελε να δει κι έτσι ξεκίνησαν όλα.
Από τότε έχει δουλέψει σε πολλά ακόμα πρότζεκτ με θέμα την εναλλακτική πορνογραφία, φέρνοντας την επανάσταση στο χώρο. Οι ταινίες της εστιάζουν στη γυναικεία οπτική και τον ερωτισμό και προβάλουν το φάσμα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και των ερωτικών σχέσεων, αλλά και διαφορετικούς σωματότυπους και σώματα με αναπηρίες που δεν συναντά κανείς συχνά στις οθόνες.
Γεννήθηκε στη Σουηδία, αλλά βάση της είναι η Βαρκελώνη, όπου ζει με το σύζυγο και τις δύο κόρες της. Εκεί βρίσκεται και η έδρα της Erika Lust Productions, της εταιρείας παραγωγής ερωτικών ταινιών που ξεκίνησε για να καλύψει το μεγάλο κενό της βιομηχανίας. Το νέο της πρότζεκτ, The Porn Conversation, είναι μία μη κερδοσκοπική πλατφόρμα που δίνει σε γονείς και εκπαιδευτικούς τα εφόδια να μιλήσουν στα παιδιά για την πορνογραφία με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία τους.
Λίγο πριν την εμφάνισή της στο TEDxAthens 2022, μιλήσαμε μαζί της, μεταξύ άλλων, για την καριέρα της, την ηθική πορνογραφία και τη σημασία της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών.
Τι είναι η ηθική πορνογραφία; Ποιος είναι ο ρόλος του καταναλωτή/θεατή στο ηθικό πορνό;
Το ηθικό πορνό εξασφαλίζει ότι αυτό που βλέπει ο θεατής έχει φτιαχτεί με σεβασμό στις συνθήκες εργασίας και τα δικαιώματα των ερμηνευτών και με τη συναίνεσή τους σε οτιδήποτε συνέβη κατά τη διάρκεια της συνεδρίας εκείνη την ημέρα.
Όταν ξεκίνησα την επιχείρησή μου, ήθελα να αποδείξω ότι μπορούμε να παρουσιάσουμε σεξουαλικές σκηνές στις οποίες όλοι οι συμμετέχοντες αντιμετωπίζονται και παρουσιάζονται ως ίσοι σεξουαλικοί συνεργάτες. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την πορνογραφία για να δείξουμε ιστορίες που είναι πιστευτές και χαρακτήρες που δεν ακολουθούν τα γνωστά στερεότυπα και την ανισορροπία ισχύος βάσει φύλου. Θέλω να δώσω χώρο σε διαφορετικές επιθυμίες, φύλα, εθνικότητες, ικανότητες, ηλικίες και τρόπους να κάνει κανείς σεξ, χωρίς όμως να τους φετιχοποιώ. Έτσι και το κοινό μπορεί να γίνει περισσότερο δεκτικό στη μεγάλη γκάμα διαφορετικών σεξουαλικοτήτων που υπάρχουν και που πρέπει να φανούν.
Θέλω να παρουσιάσω το σεξ ως φυσικό κομμάτι της ζωής και όχι απλώς μια παράσταση που προβάλλει μη ρεαλιστικά πρότυπα. Θέλω να εμπνεύσω τους ανθρώπους να βιώνουν το σεξ θετικά και χαρούμενα και να τους μάθω ότι και η σεξεργασία είναι εργασία. Για παράδειγμα, στο XConfessions, στο Lust Cinema και στο Else Cinema, εκτός από τις ταινίες μπορείς να δεις και πλάνα από το making-of, αλλά και συνεντεύξεις με τους ηθοποιούς και τους σκηνοθέτες. Για μένα αυτά είναι τόσο σημαντικά γιατί δείχνουν στο κοινό πώς είναι πραγματικά το sex performing και τα ιδανικά, τα όνειρα και τις πεποιθήσεις των δημιουργών που δουλεύουν μαζί μας. Ελπίζω αυτό να συμβάλλει στο να αλλάξουμε τις αντιλήψεις των θεατών για τους εργάτες του σεξ και τις ζωές τους και να δώσουμε τέλος στο στίγμα, την ποινικοποίηση και την απανθρωποποίηση που βιώνουν λόγω του επαγγέλματός τους. Το πορνό αρέσει, αλλά το κοινό δεν έχει μάθει ακόμα να αναγνωρίζει την αξία της δουλειάς των ανθρώπων που το φτιάχνουν.
Στην ηθική πορνογραφία, η τέχνη μιμείται τη ζωή ή το αντίστροφο; Ο κόσμος προτιμά να βλέπει ταινίες που αντικατοπτρίζουν τη σεξουαλική του ζωή ή ταινίες που του δείχνουν τη σεξουαλική ζωή που θα ήθελε να έχει;
Πιστεύω πως η πορνογραφία μπορεί να είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να εξερευνήσει κανείς τη σεξουαλικότητά του. Η πορνογραφία μπορεί να ανοίξει τους σεξουαλικούς σου ορίζοντες και να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις νέες επιθυμίες και φαντασιώσεις. Ο εναλλακτικός ερωτικός κινηματογράφος δίνει σε πολλούς θεατές την ευκαιρία να γιορτάσουν τη σεξουαλικότητά τους και τους ενθαρρύνει να χρησιμοποιήσουν το σεξ ως μέσο ενδυνάμωσης, για να ανακαλύψουν το σώμα τους και να μάθουν να ικανοποιούνται και να δίνουν ικανοποίηση σε άλλους.
Σχετικά με το τι προτιμά να βλέπει ο κόσμος, ο καθένας έχει διαφορετικά γούστα και δεν μπορούμε να πούμε ότι προτιμούν κάτι αλλά όχι κάτι άλλο. Εξαρτάται από το κάθε άτομο. Στην περίπτωσή μας, έχουμε δημιουργήσει τέσσερις πλατφόρμες με διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς το περιεχόμενο για να καλύψουμε ένα μεγάλο κομμάτι των πελατών με διαφορετικές ανησυχίες και διαφορετικά θέλω.
Από τη μία έχουμε το XConfessions, ένα crowdsource project που άλλαξε το indie porn. Όποιος ήθελε μπορούσε να μοιραστεί ανώνυμα τις φαντασιώσεις του και να τις δει να μετατρέπονται σε καλλιτεχνικές ερωτικές ταινίες μικρού μήκους.
Μετά έχουμε το Lust Cinema, μέσω του οποίου οι συνδρομητές μας μπορούν να απολαύσουν ταινίες και σειρές στις οποίες πρωταγωνιστούν γνωστοί ερμηνευτές, αλλά και παραγωγές κορυφαίων στούντιο στις ΗΠΑ. Έχουμε ακόμη φτιάξει το Else Cinema, για όσους ψάχνουν μια πιο ήπια προσέγγιση στον ερωτικό κινηματογράφο. Αυτό το πρότζεκτ περιλαμβάνει ταινίες που αποτυπώνουν τις λεπτομέρειες του πώς είναι το σεξ, χωρίς να περιλαμβάνουν σεξουαλικές σκηνές.
Τέλος, έχουμε το The Store by Erika Lust, έναν κατάλογο μέσω του οποίου μπορεί κανείς να αγοράσει, κατεβάσει και να κάνει stream ερωτικές ταινίες απ’ όλο τον κόσμο.
Μπορεί η πορνογραφία να είναι φεμινιστική; Πώς δημιουργείτε χώρο για της γυναίκες και για τη γυναικεία ηδονή στο πορνό;
Σαφώς και μπορεί! Όταν η πορνογραφία είναι βασισμένη σε φεμινιστικές αξίες ουσιαστικά δείχνει μια αυθεντική αναπαράσταση της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε δωρεάν πορνό γεμάτο βαρετές επαναλήψεις και κλισέ για τα (γυναικεία) γεννητικά όργανα και μέρη του σώματος, αλλά τίποτα για τη γυναικεία ηδονή.
Ως φεμινίστρια, θέλω την ισότητα των φύλων. Αυτό σημαίνει ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες στη δουλειά, στο σπίτι και κυρίως στην κρεβατοκάμαρα. Το κίνημα που αποκαλούμε "φεμινιστική πορνογραφία" ξεκίνησε αρχικά ως τρόπος να διεκδικήσουμε ένα είδος ταινιών που παραδοσιακά είναι συνυφασμένο με λευκούς cishet άντρες και να φέρουμε στη βιομηχανία έναν διαφορετικό τρόπο κινηματογραφικής αναπαράστασης του σεξ. Στόχος του "φεμινιστικού πορνό" είναι να δείξει ενήλικες που συναινούν, είναι ειλικρινείς και σέβονται ο ένας τον άλλο ως προς τις επιθυμίες και τη σεξουαλικότητά τους και δημιουργούν μια σεξουαλική σχέση στην οποία η συναίνεση είναι αμοιβαία, καταφατική και δηλώνεται σαφώς, ως προτεραιότητα. Το αντίθετο είναι η κανονικοποίηση του εξαναγκασμού και της κακοποίησης.
Θέλω να είμαι σίγουρη ότι θηλυκότητες καταρχάς βρίσκονται πίσω από την κάμερα και παίρνουν ενεργά αποφάσεις για την παραγωγή και την παρουσίαση της ταινίας. Η γυναικεία ματιά είναι τόσο σημαντική όταν θέλει κανείς να πάει κόντρα στο κατεστημένο της πορνογραφία. Όταν πίσω από την κάμερα υπάρχουν γυναίκες, BIPOC και queer άτομα, τους δίνεται η ευκαιρία να ξαναγράψουν το σενάριο για την ενασχόλησή τους όχι μόνο με το σεξ αλλά και με τη δημόσια ζωή, να πουν τις δικές τους ιστορίες και να κάνουν κάτι διαφορετικό από τα περισσότερα πορνό που θα βρει κανείς στις δωρεάν ιστοσελίδες, των οποίων τα αφηγήματα είναι τυπικά γραμμένα για τους cishet άντρες. Το δικό μου στούντιο και τα δικά μου γραφεία απαρτίζονται κατά 80% από γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ άτομα, ακριβώς γιατί θέλω η γυναικεία και η queer οπτική να είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση.
Ο φεμινισμός για μένα σημαίνει επίσης αλληλοστήριξη· να στηρίζεις άλλες γυναίκες και queer άτομα να εκφράζονται ελεύθερα και να βιώνουν τη σεξουαλικότητά τους και στην καθημερινότητά τους και ως κινηματογραφιστές, ηθοποιοί, σεναριογράφοι, παραγωγοί, συνεργάτες και εικαστικοί. Να τους δίνεις ευκαιρίες και χρηματοδότηση για να μπορέσουν να μεταφέρουν τις φαντασιώσεις τους στην οθόνη. Ο σκοπός μου είναι να δείξω μέσα από τις ταινίες μου τη χαρά του sex positive φεμινισμού και είμαι πολύ χαρούμενη και περήφανη όταν βλέπω την κοινότητα των sex positive δημιουργών και ειδικών απ’όλο τον κόσμο που χτίσαμε μέσω του XConfessions, του Lust Cinema, του Else Cinema και του Lust Zine να μεγαλώνει. Είμαι περήφανη που έχουμε δημιουργήσει ένα χώρο όπου ο καθένας μπορεί να μοιραστεί τη μοναδική του οπτική για το σεξ και την οικειότητα και μέσω του οποίου μπορούμε να στηρίξουμε ο ένας τον άλλο καθώς διαμορφώνουμε την αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε την ευχαρίστηση.
Έχουμε όλοι ακούσει κατά καιρούς το αστείο «Βλέπω πορνό για το σενάριο». Ως κινηματογραφίστρια, πόσο σημαντικό είναι τελικά το σενάριο;
Πιστεύω ότι μια ερωτική κινηματογραφική ταινία με γνώμονα την πλοκή μπορεί να είναι πολύ πιο σέξι και να διεγείρει περισσότερο από τα περισσότερα δωρεάν πορνό που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και δεν έχουν κινηματογραφικές αξίες και ιστορίες με τις οποίες μπορείς να ταυτιστείς. Όταν δουλεύω σε μια ιστορία, ρωτάω πάντα τον εαυτό μου: τι πυροδότησε την επιθυμία ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους και γιατί; Πώς φλερτάρουν και σαγηνεύουν ο ένας τον άλλο; Πώς χτίζουν μαζί τη διέγερση της σκηνής; Αυτό βοηθάει το κοινό να ταυτιστεί με αυτό που βλέπει και να πάρε έμπνευση.
Ποιο είναι το όραμά σας για το μέλλον της βιομηχανίας των adult movies;
Νομίζω ότι το μέλλον της πορνογραφίας εξαρτάται από το αν θα σταματήσουμε κάποια στιγμή να χρησιμοποιούμε τις δωρεάν ιστοσελίδες και θα ξεκινήσουμε να υποστηρίζουμε περισσότερες εταιρείες πληρώνοντας για το περιεχόμενό τους. Ελπίζω ότι ο κόσμος θα αρχίσει να καταναλώνει πορνογραφία πιο συνειδητά και να σκέφτεται περισσότερο τις συνέπειες της δωρεάν πορνογραφίας.
Αυτή τη στιγμή, οι ταινίες φτιάχνονται συνήθως με πολύ χαμηλό μπάτζετ από εταιρείες που πρέπει να βγάζουν όσο περισσότερο υλικό μπορούν για να μπορούν να ανταγωνιστούν η μία την άλλη και να έχουν κέρδος. Αυτό οδηγεί σε μία πολύ κακής ποιότητας αναπαράσταση του σεξ και της σεξουαλικότητας στην οθόνη. Η κατάσταση θα αλλάξει μόνο όταν ο κόσμος ξεκινήσει να πληρώνει για το πορνό που βλέπε. Mεγαλύτερο κεφάλαιο κατανεμημένο ομοιόμορφα θα βοηθήσει να δημιουργηθεί και χώρος για νέους, εναλλακτικούς σκηνοθέτες και θα επιτρέψει στις εταιρείες παραγωγής να επικεντρωθούν στην ποιότητα αντί για την ποσότητα.
Όταν πληρώνεις για το πορνό που θα δεις, του δίνεις αξία. Στηρίζεις τους ανθρώπους που το φτιάχνουν και στέλνεις το μήνυμα ότι θέλεις να δεις κι άλλες ταινίες γυρισμένες με ασφάλεια, ποιότητα και συμπεριληπτικότητα. Το μέλλον της πορνογραφίας εξαρτάται από τους ανθρώπους που τη βλέπουν. Αν κάνουμε κάτι τώρα, μπορούμε να αποφασίσουμε και τι θα γίνει μετά.
Υπήρξε κάποιο πρότζεκτ στο οποίο οι αντιδράσεις του κοινού σας εξέπληξαν;
Το πρότζεκτ που άλλαξε τη ζωή μου είναι σίγουρα το XConfessions, το οποίο δημιουργήθηκε από ένα μπλογκ που ξεκίνησα. Στο μπλογκ όποιος ήθελε μπορούσε ανώνυμα να γράψει τις σεξουαλικές του φαντασιώσεις. Έλαβα τόσες πολλές εξομολογήσεις και συνειδητοποίησα ότι η φαντασία του κοινού είναι εξαιρετικά δημιουργική και ότι κάποιες από τις ιστορίες θα μπορούσαν να γίνουν πολύ καλές ταινίες! Έτσι αποφάσισα ότι κάθε μήνα θα διάλεγα δύο και θα τις μετέφερα σε ταινίες μικρού μήκους. Με τον καιρό ανακάλυψα φαντασιώσεις τις οποίες δεν θα μπορούσα να έχω σκεφτεί ποτέ από μόνη μου. Το 2013 ξεκινήσαμε να καλούμε guest σκηνοθέτες για να συμβάλλουν στην πλατφόρμα, ο καθένας με το δικό του καλλιτεχνικό όραμα κι έμεινα πραγματικά με το δημιουργικό δυναμικό που μπορεί να έχει ο ερωτικός κινηματογράφος. Τώρα το XConfessions είναι μια ονλάιν κοινότητα θεατών, καλλιτεχνών, σκηνοθετών, ηθοποιών που όλοι ψάχνουν κάτι διαφορετικό από την πορνογραφία μαζικής παραγωγής. Κατά κάποιο τρόπο, η σελίδα λειτουργεί σαν αρχείο των φαντασιώσεων της σημερινής κοινωνίας.
Σε προηγούμενη συνέντευξη είχατε πει ότι οι σελίδες με σεξουαλικό περιεχόμενο πρέπει να είναι επί πληρωμή. Μιλώντας ως συνήγορος του διαβόλου, γιατί να πληρώσω για το πορνό που θα δω όταν μπορώ να βρω δωρεάν περιεχόμενο με μερικά κλικ;
Όπως και σε άλλες βιομηχανίες, αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη και δύναμη να φέρουν την αλλαγή, ειδικά όσον αφορά το πώς παράγεται και διανέμεται η πορνογραφία, είναι οι καταναλωτές. Οι καταναλωτές και οι επιλογές τους είναι τελικά μέρος της βιομηχανίας. Γι’αυτό το λόγο πρέπει να απαιτήσουμε το ίδιο επίπεδο ηθικής και βιωσιμότητας που πλέον θεωρείται φυσιολογικό στη βιομηχανία του κρέατος, της μόδας, της βιολογικής καλλιέργειας και στην κατανάλωση της πορνογραφίας.
Όταν βλέπεις πορνό «δωρεάν» στις σελίδες του Mindgeek (Pornhub, YouPorn, RedTube, κτλ) στηρίζεις ένα επιχειρηματικό μοντέλο που βασίζεται στην πειρατείας και σε κακές συνθήκες εργασίας, επικροτώντας παράλληλα μία φτωχή και στενόμυαλη αναπαράσταση του σεξ και της σεξουαλικότητας, η οποία επιβεβαιώνει την ανισότητα ισχύος ανάμεσα στα φύλα, το ρατσισμό και την ομοφοβία που ήδη υπάρχουν στην κοινωνία και που θα έπρεπε να πολεμήσουμε. Καθώς επίσης οι δωρεάν σελίδες βασίζονται σε διαφημίσεις και όχι στις πωλήσεις της κάθε ταινίας για τα κέρδη τους, το μοντέλο αυτό προωθεί επίσης πρακτικές όπως τα χάπια στύσης, περίεργες συνδρομητικές υπηρεσίες και υλικό όπως ο βιασμός εφήβων.
Αυτές οι γιγαντιαίες βάσεις δωρεάν βίντεο ενθαρρύνουν τη δημιουργία κι άλλων βίντεο με χαμηλό μπάτζετ και πιέζει τους ηθοποιούς να κάνουν ακόμα πιο extreme σκηνές για μεγαλύτερη αμοιβή (γιατί στη mainstream πορνογραφία οι ηθοποιοι αμείβονται για κάθε σκηνή ή πράξη, όχι για τις ημέρες που εργάστηκαν). Αυτή η μονοπωλιακή πειρατική βιομηχανία κοστίζει περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο -δηλαδή οι ηθοποιοί βγάζουν πολύ λιγότερα χρήματα απ’ ότι 20 χρόνια πριν. Αυτό σημαίνει ότι αν εσύ δεν πληρώσεις για το πορνό που βλέπεις, ουσιαστικά την πληρώνει κάποιος άλλος.
Αν ξεκινήσουμε να σκεφτόμαστε πώς φτιάχνεται το πορνό που βλέπουμε και ποιοι είναι αυτοί που το φτιάχνουν θα προβούμε και στις απαραίτητες ενέργειες για να καταπολεμήσουμε το πειρατικό επιχειρηματικό μοντέλο πίσω από τις «δωρεάν» σελίδες. Πάνω απ’όλα όμως, θα αντιμετωπίσουμε τη σεξεργασία ως μορφή εργασίας και τους σεξεργάτες ως ανθρώπους που αξίζουν τα ίδια νομικά και ανθρώπινα δικαιώματα με οποιονδήποτε άλλο. Όταν αρνούνται να πληρώσουν για ένα προϊόν που καταναλώνεται με τόσο μεγάλη συχνότητα, οι καταναλωτές πείθουν τους εαυτούς τους ότι δεν είναι μέρη της βιομηχανίας (και ότι έχουν περισσότερη αξιοπρέπεια από τα άτομα στην οθόνη τους). Όταν πληρώνεις για πορνογραφία που δεν βασίζεται στην εκμετάλλευση, το ρατσισμό, το μισογυνισμό, την ομοφοβία και την τρανσφοβία, στέλνεις το μήνυμα ότι δεν στηρίζεις αυτές τις αξίες. Όταν ψάχνεις ποιοτικό περιεχόμενο, τόσο από την άποψη ότι οι αναπαραστάσεις είναι αυθεντικές και μπορείς να ταυτιστείς με αυτές, όσο και άποψη ηθικής, υποστηρίζεις τη βιώσιμη παραγωγή, διανομή και κατανάλωση και στέλνεις το μήνυμα ότι το πορνό έχει αξία γιατί αυτοί που το φτιάχνουν αξίζουν.
Ποιος είναι υπεύθυνος για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση; Η οικογένεια; Το σχολείο; Κάτι άλλο;
Πιστεύω πως είμαστε όλοι υπεύθυνοι για και οφείλουμε να ζητάμε ανανεωμένο υλικό, κατάλληλο για την κάθε ηλικιακή ομάδα και με βάση τη συμπερίληψη- και για εμάς και για τις νέες γενιές. Δυστυχώς ζούμε ακόμα σε μια sex negative κουλτούρα που μας μαθαίνει ότι ο ερωτισμός πρέπει να παραμένει κρυφός και ιδιωτική υπόθεση και ότι το σεξ δεν είναι για να το απολαμβάνουμε ή για να μιλάμε γι’αυτό. Παρόλο που υπάρχει σημαντική έλλειψη εμπεριστατωμένης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία παντού, παράλληλα μας πλημμυρίζουν ανακριβείς αναπαραστάσεις των σεξουαλικών σχέσεων από τα μίντια, τις διαφημίσεις και την πορνογραφία.
Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία δεν θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη και να μιλήσουν στα παιδιά για την πορνογραφία, φοβούμενοι τι αντιδράσεις των οικογενειών, σε πολλές περιπτώσεις ούτε οι γονείς μιλούν στα παιδιά για το σεξ, παρόλο που συμφωνούν ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι απαραίτητη. Συνήθως νομίζουν ότι το εκπαιδευτικό σύστημα θα μιλήσει στα παιδιά τους για την πορνογραφία και τους κινδύνους που ενέχει. Έτσι, ενώ οι οικογένειες και το σχολείο νίπτουν τας χείρας τους, οι έφηβοι αφήνονται στη μοίρα τους και με τη φυσική τους περιέργεια για το σεξ και στρέφονται στο διαδίκτυο -και πολλές φορές στην πορνογραφία για να μάθουν τις απαντήσεις.
Άσχετα με το αν τα παιδιά θα μάθουν για το σεξ από το σχολείο ή όχι, οι γονείς πρέπει να δρουν προληπτικά. Το να είναι κανείς proactive γονιός σημαίνει ότι πρέπει να καταλάβει ότι το παιδί του θα εκτεθεί σε σεξουαλικό υλικό πριν της εφηβεία. Είτε η πορνογραφία μας αρέσει, είτε τη σιχαινόμαστε, είτε μας αφήνει αδιάφορους, τα παιδιά μας θα εκτεθούν σ’αυτή κάποια στιγμή κι έχουμε το καθήκον ως γονείς να τους εξηγήσουμε ότι αυτό που είδαν δεν είναι ρεαλιστικό και πως το πορνό δεν είναι οδηγίες χρήσης για το σεξ και τη σεξουαλικότητα. Αν το αγνοήσουμε, τα μπερδεύουμε ως προ το πώς θα είναι το σεξουαλικό τους μέλλον.
Πώς μπορούμε να βάλουμε τη συμπερίληψη στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση;
Αν απομακρυνθούμε από το μοντέλο που θέλει τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση να αφορά μόνο το ετεροφυλόφιλο σεξ και την αναπαραγωγή και επικεντρωθούμε στο φάσμα των σεξουαλικών προτιμήσεων, φύλων και δυνατοτήτων.
Πώς μπορεί κανείς να μιλήσει στα παιδιά για την πορνογραφία (The Porn Conversation) σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου δεν μιλάμε καν για το σεξ και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι ελλιπής;
Δυστυχώς η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι ελλιπής παντού (αν και αξίζει να αναφερθεί το πρόγραμμα Relationships and Sex Education που εφαρμόστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2020). Σε όποια χώρα και αν μένουμε, αυτό που πρέπει να καταλάβουμε όλοι είναι ότι δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για να ενθαρρύνουμε τις ειλικρινείς και ανοιχτές συζητήσεις με τα παιδιά μας για το σεξ, όπως και να τα βοηθήσουμε να μάθουν για το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και το διαδικτυακό περιεχόμενο. Οι νεότερες γενιές είναι από τη φύση τους περίεργες και το σεξ δεν τους είναι εντελώς άγνωστο. Αν εμείς δεν νιώθουμε άνετα να τους μιλήσουμε γι’αυτό, δεν θα νιώσουν και τα παιδιά έτοιμα να μιλήσουν σε μας. Αν και είναι σημαντικό να ζητάμε στήριξη από τα σχολεία και τα υπουργεία για τη δημιουργία προγραμμάτων εμπεριστατωμένης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, είναι επίσης πολύ σημαντικό να μην χάνουμε χρόνο και να ξεκινάμε τη συζήτηση μόνοι μας, προς όφελος της σεξουαλικής ενημέρωσης.
Με την πανταχού παρουσία του δωρεάν σεξουαλικού περιεχομένου στο διαδίκτυο, πώς μπορούν οι γονείς να προστατεύσουν τα παιδιά τους; Μιλάμε όντως για «προστασία» ή για «ανακατεύθυνση»;
Από μικρή ηλικία, τα παιδιά εκτίθενται συχνά σε σεξουαλικές εικόνες. Όταν οι νέοι δεν έχουν πρόσβαση σε εμπεριστατωμένη και κατάλληλη για την ηλικία τους σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από αξιόπιστες πηγές και ενήλικες, καταφεύγουν στο διαδίκτυο για να μάθουν για το σεξ. Συνεπώς, η πιθανότητα το δωρεάν πορνό να είναι η πρώτη τους επαφή με το σεξ είναι μεγάλη. Είτε τα παιδιά μας έχουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο σχολείο είτε όχι, αυτό που χρειαζόμαστε είναι προληπτική γονική μέριμνα.
Στη σημερινή εποχή, η κουβέντα για το σεξ δεν αρκεί- οι οικογένειες πρέπει να μιλούν και για την πορνογραφία. Όταν μιλάμε συχνά με τα παιδιά μας, τα ενθαρρύνουμε να σκέφτονται κριτικά για το περιεχόμενο που καταναλώνουν και τα μηνύματα που παίρνουν μέσω της δωρεάν διαδικτυακής πορνογραφίας. Τους δίνουμε τα εφόδια να πάρουν μόνα τους αποφάσεις για αυτό που βλέπουν, αντί να επηρεάζονται από αυτό και να κάνουν σχέσεις με μη-ρεαλιστικές προσδοκίες.
Δημιούργησα το The Porn Conversation με το σύζυγό μου, τον Pablo, για να καθοδηγήσουμε οικογένειες και εκπαιδευτικούς στο πώς να ξεκινήσουν να μιλάνε στα παιδιά και τους εφήβους για την πορνογραφία, πώς να σκέφτονται κριτικά για το υλικό που καταναλώνουν και πώς να εξετάσουν τα αρνητικά μηνύματα που προβάλλει συνήθως το δωρεάν διαδικτυακό πορνό, όπως η αντικειμενοποίηση των κοριτσιών και των γυναικών, ο ρατσισμός, η βία και η σεξουαλικοποίηση των εφήβων. Για να το καταφέρουμε αυτό, The Porn Conversation Guides παρέχουν ένα πλαίσιο πορνογραφικού αλφαβητισμού που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να συντονίσουμε αυτές τις συζητήσεις.
Ο βασικός στόχος του πορνογραφικού αλφαβητισμού είναι το κάθε άτομο να αποκτήσει το λεξιλόγιο για να δει την πορνογραφία κριτικά και να μπορέσει να κατασκευάσει το δικό του νόημα από το περιεχόμενο. Καθώς μία από τις βασικές ανησυχίες σχετικά με την έκθεση νεαρών ατόμων στην πορνογραφία είναι οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει στις προσδοκίες τους για το σεξ, ο πορνογραφικός αλφαβητισμός μπορεί να τους βοηθήσει να αποκτήσουν ρεαλιστικές προσδοκίες.
Ο πορνογραφικός αλφαβητισμός μας μαθαίνει ότι η πορνογραφία δεν είναι μια ξεχωριστή οντότητα που υπάρχει από μόνη της. Αντιθέτως, είναι καθρέφτης της κοινωνίας ως προς τη διαστρέβλωση της εικόνα των περιθωριοποιημένων ομάδων. Όπως συμβαίνει και στα περισσότερα μέσα, αντικειμενοποιεί τις γυναίκες και μειώνει την ανδρική επιθυμία σε ορμή για κατοχή και κατάκτηση.
Πρέπει να αναθεωρήσουμε τη συζήτηση για το σεξ, αφήνοντας απ’έξω λογύδρια υπέρ ή κατά της πορνογραφίας που έχουν ως στόχο να δώσουν την ψευδαίσθηση της ουδετερότητας. Αντιθέτως, πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε την τρέχουσα κατάσταση της διαδικτυακής πορνογραφίας και να προσπαθήσουμε να την καταλάβουμε. Πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τη συζήτηση γύρω από το πορνό εστιάζοντας στη σεξουαλική επίγνωση αντί να ενισχύουμε το στίγμα και τα στερεότυπα σχετικά με τη σεξεργασία. Για παράδειγμα, αντί να κατηγορεί τη βιομηχανία πορνό στο σύνολό της για την παροχή σεξιστικού/ρατσιστικού/ομοφοβικού περιεχομένου, ο πορνογραφικός αλφαβητισμός δημιουργεί το εξής ερώτημα: «Γιατί τόσο πολύ δωρεάν πορνό είναι τόσο σεξιστικό/ρατσιστικό/ομοφοβικό;», ενθαρρύνοντάς μας να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι θηλυκόητες, η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και οι BIPOC αντιπροσωπεύονται και αντιμετωπίζονται στην καθημερινή μας ζωή, στην κοινωνία και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνολικά.
Πώς μπορεί ένα νεαρό άτομο να ξεχωρίσει ανάμεσα στις προσδοκίες που δημιουργεί η πορνογραφία και στην πραγματικότητα;
Το περισσότερο δωρεάν πορνό αφήνει άτομα όλων των ηλικιών, φύλων και σεξουαλικών προσδιορισμών μπερδεμένα σχετικά με το τι είναι το σεξ και οι σχέσεις σεβασμού. Αλλά μπορούμε να μάθουμε, να συζητήσουμε και να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να έχει επίγνωση και να εξετάζει κριτικά τα μηνύματα που λαμβάνει. Μπορούμε να θυμίσουμε στους νέους ότι ο βασικός στόχος του δωρεάν διαδικτυακού πορνό είναι να διασκεδάσει, όχι να εκπαιδεύσει και ότι αυτό που βλέπουν είναι μια φαντασίωση, όχι ρεαλιστικό σεξ. Τα παιδιά μας θέλουν να τους μιλάμε γι’ αυτά τα θέματα και οι οικογένειες πρέπει να τα ενθαρρύνουν να γίνουν ενσυνείδητοι καταναλωτές του μέσου.
Πότε πρέπει μια οικογένεια να μιλήσει στα παιδιά για την πορνογραφία; Πώς μπορεί ένας γονέας να καταλάβει τι είναι κατάλληλο για κάθε ηλικία;
Μελέτες έχουν συμπεράνει ότι συνήθως τα παιδιά έχουν ήδη δείξει περιέργεια για τα γεννητικά τους όργανα, αντίληψη για τα στερεότυπα που αφορούν το φύλο και τη φυλή και μπορεί να έχουν ρωτήσει «από πού έρχονται τα μωρά;», όλα πριν την ηλικία των 8 ετών. Ενδιαφέρονται να μάθουν τι είναι μύθος και τι πραγματικότητα από αυτά που ακούνε για το σεξ. Γι’αυτό δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς ή πολύ αργά για να μιλήσει μια οικογένεια για την πορνογραφία. Σύμφωνα με έρευνες, η μέση ηλικία που ένα παιδί έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με την πορνογραφία είναι τα 11. Όταν ξεκινάμε νωρίς αυτές τις συζητήσεις με τα παιδιά μας, τα βοηθάμε να χτίσουν εμπιστοσύνη, να μάθουν περισσότερα και να προετοιμαστούν για όσα έρχονται στο μέλλον.
Η Erika Lust θα μιλήσει στο TEDxAthens 2022.
