Οι γυναίκες που έχουν έρθει στην Ελλάδα από το Ιράν, δεν θα έφευγαν ποτέ από τη χώρα τους αν είχαν την επιλογή.
Αυτό μου απάντησαν η 44χρονη Shahrbanoo και η 40χρονη Daria όταν τις ρώτησα αν θα ήθελαν να επιστρέψουν κάποια στιγμή στη χώρα τους.
«Όπως λέει και το ποίημα, κανείς δεν φεύγει από την πατρίδα του, εκτός κι αν η πατρίδα του είναι μια πύρινη κόλαση και του φωνάζει να φύγει για να σωθεί».
Η περιγραφή της Warsan Shire στο ποίημα Home, απεικονίζει την τωρινή κατάσταση στο Ιράν και τον αναβρασμό που επικρατεί μετά τον φρικτό θάνατο της 22χρονης Μahsa Amini από την αστυνομία Ηθών. Διαδηλώσεις, θάνατοι και χάος μετά τη δολοφονία της έχουν πάρει τη μορφή εμφυλίου ενώ οι κινητοποιήσεις στο σύνολό τους, δεν θυμίζουν σε τίποτα τις αναταραχές των προηγούμενων ετών. Αυτήν τη φορά, οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων γιατί αφορούν αποκλειστικά και μόνο τα δικαιώματά τους. Και μια ολόκληρη γενιά που μαθαίνει να ζει χωρίς καμία ελευθερία.
Να θυμίσουμε ότι η Mahsa βρήκε τραγικό τέλος σε αστυνομικό τμήμα, όταν τη συνέλαβαν επειδή φορούσε χαλαρά το hijab στα μαλλιά της. Η αστυνομία υποστήριξε ότι έπαθε καρδιακή ανακοπή, ενώ η ιατροδικαστική εξέταση έδειξε ξεκάθαρα χτυπήματα στο κεφάλι που οδήγησαν στον θάνατό της. Αυτή είναι η πηγή των διαδηλώσεων αυτή τη φορά και είναι ξεκάθαρο πως η κυβέρνηση εισβάλλει όποτε θελήσει, στην ιδιωτική ζωή των γυναικών πολιτών.
We love and support you ❤️#MashaAmini #IranRevolution2022 #oplran https://t.co/ZSyMpYpUFh
— sia (@Sia) September 28, 2022
Με αφορμή όλα όσα εκτυλίσσονται σε έναν τόπο όπου τα βασικά συνθήματα είναι «γυναίκα, ζωή, ελευθερία», ζητήσαμε από τις δύο Ιρανές να σχολιάσουν τις δραματικές ώρες στη χώρα τους, μέσα από τη δική τους ματιά και τα δικά τους βιώματα.
H Shahrbanoo
Η περιγραφή της Shahrbanoo είναι η φωνή κάθε γυναίκας στο Ιράν. Ως γυναίκα που προέρχεται από αυτήν τη χώρα, γνωρίζει ότι κάθε μέρα και κάθε νύχτα πολλοί άνθρωποι συλλαμβάνονται, και μια «άγνωστη» αλλα «φριχτή» μοίρα τους περιμένει.
«Μπορείς να καταλάβεις αυτό που θα σε ρωτήσω: Πού μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια όταν η αστυνομία και η κυβέρνηση κάνει τέτοια εγκλήματα, όταν απαγάγουν το παιδί, σε ποιον να παραπονεθείς;»
Αυτές τις ημέρες, εκείνη, η κόρη της και η οικογένειά της -γεμάτοι λύπη και θυμό- παρακολουθούν τις ειδήσεις και «θέλουν να ουρλιάξουν, τα μάτια τους γεμίζουν δάκρυα». Όπως περιγράφει: «Είμαι σοκαρισμένη από τον θάνατο τόσων ανθρώπων Η Μahsa Amini δεν ήταν η πρώτη και ούτε θα είναι η τελευταία. Η αιχμαλωσία των ανθρώπων του Ιράν - και ειδικά των γυναικών - γίνεται κάθε μέρα όλο και πιο ασφυκτική. Κάθε μέρα, κορίτσια και γυναίκες βιώνουν καταπίεση- απλώς αυτή τη φορά ο κόσμος έμαθε για τη Mahsa. Εξαιτίας της διακοπής του internet και του "φιλτραρίσματος" των διάφορων εφαρμογών, κατάφερα να επικοινωνήσω με την οικογένειά μου στο Ιράν, μόνο με μερικά σύντομα μηνύματα. Η ανιψιά μου είδε με τα μάτια της ομάδα νεαρών ανδρών να συλλαμβάνονται και να ξυλοκοπούνται, και τελικά να καταλήγουν σε ασθενοφόρα».
«Θέλω να τονίσω σε όσους διαβάσουν το άρθρο ότι οι διαμαρτυρίες δεν γίνονται μόνο για το hijab, αλλά πως οι κραυγές τους είναι μια διαμαρτυρία εναντίον των αμέτρητων μορφών καταπίεσης που επιβάλλονται στους ανθρώπους του Ιράν»
Ο λόγος που έφυγε από το Ιράν
Η 44χρονη Ιρανή έφυγε από την πατρίδα της πριν από τέσσερα χρόνια. «Ήμουν κουρασμένη από την καταπίεση και δεν άντεχα να βλέπω την δεκάχρονη κόρη μου να εξαναγκάζεται να πιστεύει σε τέτοιες παράλογες πεποιθήσεις που επικρατούσαν στο σχολικό περιβάλλον και επιβάλλονταν από τους mullah». Στη συνέχεια, φροντίζει να δώσει μια σαφέστερη εικόνα στην παρανόηση που επικρατεί γύρω από το hijab εν όψει των αιματηρών διαδηλώσεων. «Δεν έχει καμία σχέση με την ιστορία, τον πολιτισμό, και την κουλτούρα του Ιράν, την αρχαία ιρανική ιστορία. Η hijab και η υποχρεωτική πίστη στο Ισλάμ επιβλήθηκε πριν από 43 χρόνια, όταν ξεκίνησε η κυριαρχία των mullah που δεν έχουν τις ρίζες τους στο Ιράν».
«Αναγκάστηκα να φύγω μακριά επειδή αυτό που συνέβη στη Mahsa, συνέβαινε και τότε - καθημερινά- με άλλες μορφές»
Για το κορυφαίο αξεσουάρ ελέγχου της γυναικείας σεμνότητας σε όλες του τις εκδοχές: hijab, chador, dupatta, απαντά και η έφηβη κόρη της Shahrbanoo:
«Δεν συμβαίνουν όλα αυτά για το hijab. Συμβαίνουν για την ελευθερία, για το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, για τα ίσα ανθρώπινα δικαιώματα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, για την φρικτή οικονομία κ.ο.κ. Αλλά η Masha και το hijab ήταν οι λόγοι για να αφυπνιστούν οι άνθρωποι, να υψώσουν τη φωνή τους και να κάνουν την ανθρωπότητα να καταλάβει τι πραγματικά συμβαίνει στο Ιράν…πιστεύω πως το hijab είναι κάτι όμορφο, αρκεί να είναι επιλογή μου».
Η Shahrbanoo εύχεται να μπορούσα να δω φωτογραφίες και να μάθω καλύτερα την ιστορία και τη θέση των γυναικών σε διάφορες χρονολογικές περιόδους, όπως των Pahlavi, Achaemenid, Sassani, για να κατανοήσω τις διαφορές (με το τώρα) σχετικά με τη θέση της γυναίκας. Όσο για το πώς νιώθει στην Ελλάδα, λέει πως η κόρη της κι εκείνη επιλέγουν ελεύθερα τα ρούχα που φορούν.
«Δεν περιοριζόμαστε από διακρίσεις και έμφυλα στερεότυπα. Στην Ελλάδα, ακόμα και οι γυναίκες που φορούν hijab είναι ελεύθερες και συναναστρέφονται με άλλες γυναίκες, και είναι πολύ ωραίο που έχεις την ελευθερία της επιλογής, και δεν σου επιβάλλονται σκέψεις και πεποιθήσεις άλλων. Στην Ελλάδα υπάρχει ελευθερία»
Επίσης, ξέρει ότι «τώρα περισσότερες γυναίκες και περισσότεροι άνδρες έγιναν ηρωίδες και ήρωες κι έχουν το θάρρος και το σθένος και γνωρίζουν πλέον τα δικαιώματα τους, επομένως οι διαμαρτυρίες τους δεν θα πάνε χαμένες».
Η Daria
Η 40χρονη Daria μιλάει εξίσου ανοιχτά για την όλη κατάσταση και την ιστορία που γράφεται στους δρόμους με αίμα. «Το πρόβλημα δεν είναι μόνο το hijab. Για περίπου 40 χρόνια, χύνεται το αίμα του λαού μου. Κάθε χρόνο γινόμαστε μάρτυρες ανθρώπων που διαμαρτύρονται εξαιτίας του υψηλού κόστους ζωής, της έλλειψης ασφάλειας, του υποχρεωτικού κώδικα ενδυμασίας, και όλα αυτά θα συνεχίσουν να συμβαίνουν. Ο θάνατος της κόρης του Ιράν, Μahsa Amini, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οι άνθρωποι κουράστηκαν από αυτό που συμβαίνει και ο μόνος τρόπος είναι να παλέψουν και να αντισταθούν».
Η ίδια ήρθε στην Ελλάδα πριν από 7 χρόνια όπου οι συνθήκες δεν ήταν σαν αυτές του σήμερα. Όσο για το πώς είναι η ζωή της πια στην Ελλάδα:
«Η ζωή που είχα στο Ιράν ήταν πολύ διαφορετική από τη ζωή που έχω εδώ για να συγκριθεί. Η γνώμη που είχα για την Ευρώπη έχει αλλάξει ριζικά εδώ και χρόνια, εξαιτίας των διακρίσεων που βίωσα, και η μόνη διαφορά που είδα μεταξύ της χώρας μου και της Ελλάδας είναι η ελευθερία που έχουν οι γυναίκες, με βάση με το νόμο, όμως αισθάνομαι πως ούτε εδώ οι γυναίκες αντιμετωπίζονται όπως θα έπρεπε, ειδικά αν δεν είναι Ελληνίδες. Η γυναίκα δε, στο Ιράν, δεν λογίζεται ως ανθρώπινο ον, αλλά αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο, δυστυχώς»
Το hijab θα έπρεπε να ήταν ελεύθερη και προσωπική επιλογή της κάθε γυναίκας, και όχι εξαναγκαστική, όπως εξηγεί η 40χρονη.
«Βασικά, ό,τι συμβαινει υπό πίεση καταλήγει σε διαμαρτυρία και αντίσταση»
These women are so powerful they must be heard #MashaAmini #WomenRights #IranProtests2022 pic.twitter.com/4KcyZfnXdm
— Daughter of Punjab (@tuhanu_ki) September 25, 2022
Η επανάσταση που συμβαίνει τώρα στο Ιράν, μπορεί να φέρει την αλλαγή; «Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν χωρίς δισταγμό το πρόσωπο της καταπίεσης, συμβολίζουν τον πόνο, την υπερηφάνεια, τη δύναμη της αφύπνισης. Εύχομαι το αγαπημένο μου έθνος να παλέψει και να τα καταφέρει».
*Η Daria, (η οποία δεν θέλησε να αναφέρει το αληθινό της όνομα), και η Shahrbanoo από το Ιράν μάς απάντησαν με τη βοήθεια της ελληνικής Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας: Ίριδα-Κέντρο Γυναικών, που ιδρύθηκε το 2016 στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Από το 2018, λειτουργεί έναν ασφαλή χώρο για κοινωνικά και οικονομικά ευάλωτες γυναίκες από όλο τον κόσμο με στόχο να διασφαλιστεί πως οι ίδιες λαμβάνουν την υποστήριξη και την ενδυνάμωση που χρειάζονται για να διεκδικήσουν ευκαιρίες προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης και να γίνουν κυρίαρχες της ζωής τους.
Σε κάθε γυναίκα παρέχονται υπηρεσίες προστασίας και πρόσβαση σε κοινωνικό λειτουργό, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, νομικές υπηρεσίες, δράσεις για την ανάπτυξη δεξιοτήτων κι έναν ασφαλή χώρο για παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Το όραμά της εταιρίας είναι να συμβάλλει στη δημιουργία ενός κόσμου που καμία γυναίκα δεν μένει πίσω.
**Warsan Shire - Home
Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα του,
εκτός αν πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία
τρέχεις προς τα σύνορα μόνο όταν βλέπεις
ολόκληρη την πόλη να τρέχει κι εκείνη.
Oι γείτονές σου τρέχουν πιο γρήγορα από σένα
με την ανάσα ματωμένη στο λαιμό τους
το αγόρι που ήταν συμμαθητής σου
που σε φιλούσε μεθυστικά πίσω από το παλιό εργοστάσιο τσίγκου
κρατά ένα όπλο μεγαλύτερο από το σώμα του
αφήνεις την πατρίδα
μόνο όταν η πατρίδα δε σε αφήνει να μείνεις.
Kανένας δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα σε κυνηγά
φωτιά κάτω απ’ τα πόδια σου
ζεστό αίμα στην κοιλιά σου
δεν είναι κάτι που φαντάστηκες ποτέ ότι θα έκανες
μέχρι που η λεπίδα χαράζει απειλές στο λαιμό σου
και ακόμα και τότε ψέλνεις τον εθνικό ύμνο
ανάμεσα στα δόντια σου
και σκίζεις το διαβατήριό σου σε τουαλέτες αεροδρομίων
κλαίγοντας καθώς κάθε μπουκιά χαρτιού
δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν πρόκειται να γυρίσεις.
Πρέπει να καταλάβεις
ότι κανένας δε βάζει τα παιδιά του σε μια βάρκα
εκτός αν το νερό είναι πιο ασφαλές από την ξηρά
κανένας δεν καίει τις παλάμες του
κάτω από τρένα
ανάμεσα από βαγόνια
κανένας δεν περνά μέρες και νύχτες στο στομάχι ενός φορτηγού
τρώγοντας εφημερίδες
εκτός αν τα χιλιόμετρα που ταξιδεύει
σημαίνουν κάτι παραπάνω από ένα ταξίδι.
Κανένας δε σέρνεται κάτω από φράχτες
κανένας δε θέλει να τον δέρνουν
να τον λυπούνται.
Κανένας δε διαλέγει τα στρατόπεδα προσφύγων
ή τον πλήρη σωματικό έλεγχο σε σημεία
όπου το σώμα σου πονούσε
ή τη φυλακή,
επειδή η φυλακή είναι ασφαλέστερη
από μια πόλη που φλέγεται
και ένας δεσμοφύλακας το βράδυ
είναι προτιμότερο από ένα φορτηγό
γεμάτο άντρες που μοιάζουν με τον πατέρα σου
κανένας δε θα το μπορούσε
κανένας δε θα το άντεχε
κανένα δέρμα δε θα ήταν αρκετά σκληρό
για να ακούσει τα:
γυρίστε στην πατρίδα σας μαύροι
πρόσφυγες
βρωμομετανάστες
ζητιάνοι ασύλου
που ρουφάτε τη χώρα μας
αράπηδες με τα χέρια απλωμένα
μυρίζετε περίεργα
απολίτιστοι
κάνατε λίμπα τη χώρα σας και τώρα θέλετε
να κάνετε και τη δική μας
πώς δε δίνουμε σημασία
στα λόγια
στα άγρια βλέμματα
ίσως επειδή τα χτυπήματα είναι πιο απαλά
από το ξερίζωμα ενός χεριού ή ποδιού
ή τα λόγια είναι πιο τρυφερά
από δεκατέσσερις άντρες
ανάμεσα στα πόδια σου
ή οι προσβολές είναι πιο εύκολο
να καταπιείς
από τα χαλίκια
από τα κόκαλα
από το κομματιασμένο κορμάκι του παιδιού σου.
Θέλω να γυρίσω στην πατρίδα,
αλλά η πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία
πατρίδα είναι η κάνη ενός όπλου
και κανένας δε θα άφηνε την πατρίδα
εκτός αν η πατρίδα σε κυνηγούσε μέχρι τις ακτές
εκτός αν η πατρίδα σού έλεγε να τρέξεις πιο γρήγορα
να αφήσεις πίσω τα ρούχα σου
να συρθείς στην έρημο
να κολυμπήσεις ωκεανούς
να πνιγείς
να σωθείς
να πεινάσεις
να εκλιπαρήσεις
να ξεχάσεις την υπερηφάνεια
η επιβίωσή σου είναι πιο σημαντική.
Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα είναι
μια ιδρωμένη φωνή στο αυτί σου
που λέει
φύγε
τρέξε μακριά μου τώρα
δεν ξέρω τι έχω γίνει
αλλά ξέρω ότι οπουδήποτε αλλού
θα είσαι πιο ασφαλής απ΄ότι εδώ.
