Pop2See Smart Class: Η συσκευή για τυφλά άτομα στα γενικά σχολεία που δημιουργήθηκε από δύο μαθητές απ'την Πάτρα

Η 18χρονη Αλίκη Ράγκου και ο 17χρονος Κωνσταντίνος Μαζαράκης που ασχολείται με τη ρομποτική, βρίσκονται πίσω από τη δημιουργία ενός καινοτόμου συστήματος συσκευών, το Pop2See Smart Class, που στόχο έχει να βοηθήσει τα τυφλά άτομα να ενταχθούν στα γενικά σχολεία. Μέχρι τότε, επόμενος στόχος είναι η Διεθνής Ολυμπιάδα Ρομποτικής, στην οποία θα διαγωνιστούν τον Νοέμβριο.

Η ιδέα ξεκίνησε με πολύ ιδιαίτερες αφορμές, όπως περιγράφει η Αλίκη. «Αφετηρία του προβληματισμού που οδήγησε στη γέννηση του εγχειρήματος, ήταν η ημέρα που έσπασα τα γυαλιά μου και τις επόμενες λίγες μέρες πήγα στο σχολείο χωρίς αυτά. Ήταν μία έντονη εμπειρία για μένα, καθώς για τις 2-3 μέρες που έμεινα χωρίς γυαλιά, ένιωθα "τυφλή". Ο προβληματισμός επανήλθε στο μυαλό μου όταν παρακολούθησα τη θεατρική παράσταση, "Του Έρωτα και της Ψυχής", μία καθολικά προσβάσιμη παράσταση με υπέρτιτλους για θεατές με ακουστικά προβλήματα και ζωντανή ακουστική περιγραφή για θεατές με οπτικά προβλήματα. Στην παράσταση συμμετείχε και ο πρώτος κωφός χορευτής απόφοιτος της Κρατικής Σχολής Χορού».

WHO

«Αναπηρία είναι αυτό που συμβαίνει στους άλλους ενώ εμείς πίνουμε καφέ»: Η συνιδρύτρια της Black Light, Χρυσέλλα Λαγαρία στο #jennygr

«Από τότε που ήμασταν μικροί ήμασταν ευαισθητοποιημένοι με διάφορα κοινωνικά θέματα, όπως για τα άτομα με ειδικές ανάγκες». Σε αυτό συνέβαλε σημαντικά το σχολείο, αλλά και η συμμετοχή της Αλίκης σε διάφορες χοροθεατρικές παραστάσεις σε συνεργασία με τους Μαχητές, έναν σύλλογο για την εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση ατόμων με νοητική υστέρηση. «Αυτές οι παραστάσεις μας εξοικείωσαν με την εικόνα της αναπηρίας και μας βοήθησαν να κατανοήσουμε τα καθημερινά εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αναπηρία αλλά και οι οικογένειές τους. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι αυτά τα παιδιά, με πιο αγαπημένο μας τον Γιάννο, ενεργοποίησαν αντανακλαστικά αλληλεγγύης, κοινωνικής ενσυναίσθησης και ευθύνης».

Όλα τα παραπάνω, οι δύο μαθητές τα συζήτησαν στη συνέχεια με τον προπονητή τους, Σπύρο Τσουκαλά. Μετά από πολλές συζητήσεις, ιδέες και δοκιμές, βρέθηκαν να φτιάχνουν αυτό που σήμερα ονομάζεται Pop2See Smart Class.

Σπύρος Τσουκαλάς, Αλίκη Ράγκου, Κωνσταντίνος Μαζαράκης

Κάπως έτσι, οι δύο μαθητές από το Πρότυπο Λύκειο Πατρών, ξεκίνησαν από τον Ιούλιο του 2021 να επεξεργάζονται και να δουλεύουν συστηματικά πάνω σε αυτό μέχρι που φέτος κατάφεραν να συμμετάσχουν στον Εθνικό Διαγωνισμό Νέων Επιστημόνων 2022 του υπουργείου Παιδείας και να διακριθούν, καθώς μαζί με άλλες δύο ομάδες καταφέραν να απαρτίσουν την Εθνική Αποστολή της Ελλάδας.

Το σύστημα των δύο συσκευών περιλαμβάνει μια κάμερα η οποία διαβάζει τον πίνακα της τάξης, μετασχηματίζοντας σε ήχο και σε ψηφιακό κείμενο τις σημειώσεις που βρίσκονται πάνω σε αυτόν, καθώς κι ένα πληκτρολόγιο ανάγνωσης και γραφής Braille, που μετατρέπει σε κείμενο στα αγγλικά, ό,τι πληκτρολογήσει ο μαθητής με κώδικα Braille, ώστε να τα παραλάβει ψηφιακά ο βλέπων καθηγητής. Παράλληλα δίνει τη δυνατότητα στον τυφλό μαθητή να διαβάσει, όπως έχει συνηθίσει με την αφή, μέσω ακίδων που ανεβοκατεβαίνουν.

Η εμπειρία τους στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό ήταν κάτι παραπάνω από μοναδική. «Όταν ξεκινήσαμε την δημιουργία του Pop2See Smart Class, δεν περιμέναμε ποτέ να φτάσουμε τόσο μακριά σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Όλο το ταξίδι προς τον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό, στο Leiden της Ολλανδίας, ήταν ένα συναρπαστικό γεγονός. Ήταν ιδιαίτερα τιμητικό για εμάς να εκπροσωπούμε την Ελλάδα μαζί με άλλες δύο ομάδες, γνωρίσαμε την Πρέσβη κ. Κατερίνα Γκίνη, η οποία επισκέφτηκε το περίπτερό μας, δηλώνοντας ενθουσιασμένη με την ιδέα, κάναμε φίλους, είδαμε τις εξαιρετικές εργασίες των άλλων παιδιών, μιλήσαμε με επιστήμονες σπουδαίους από όλη την Ευρώπη».

Η εμπειρία που θα μείνει αξέχαστη γενικά

«Πιο έντονα χαραγμένη στην μνήμη μας, θα μείνει η στιγμή που μία κοπέλα διαγωνιζόμενη, με οπτική αναπηρία, ήρθε στο περίπτερό μας και δοκίμασε τις συσκευές μας! Ήμασταν πολύ συγκινημένοι και περήφανοι ταυτόχρονα όταν κατάφερε να τις χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά, δείχνοντας μεγάλο ενθουσιασμό! Επίσης την αναγνώριση εκ μέρους πολλών κριτών της προσπάθειάς μας ως εξαιρετικής, και τα θετικά σχόλια των επισκεπτών του διαγωνισμού.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να τονίσουμε πως αξέχαστη θα μας μείνει και η αγωνία πριν τον διαγωνισμό! Οι ατελείωτες ώρες προετοιμασίας με τον προπονητή μας, Σπύρο Τσουκαλά, οι πρόβες του λόγου, το γέλιο και οι μικρές, αλλά επιλύσιμες, "κρίσεις’’ και φυσικά οι στιγμές που περάσαμε με τους μέντορές μας, Ιωάννη Κοσμαδάκη και Δημήτρη Τσαπλαρή"».

Η προσπάθεια για διαρκή βελτίωση του συστήματος δεν σταματά ποτέ καθώς μέχρι σήμερα προσπαθούν να το εξελίσσουν, προσθέτοντας στοιχεία. Το φορητό σύστημα των δύο αυτών συσκευών σκοπεύει να έχει τεράστια χρησιμότητά στην καθημερινότητα των τυφλών ατόμων. «Η λειτουργία του συστήματος Pop2See εξυπηρετεί τις δύο βασικές ανάγκες του τυφλού μαθητή, την γραφή και την ανάγνωση χωρίς την συμβολή κάποιου βλέποντα».

H χρησιμότητα του Pop2See Smart Class

Ανάγνωση

Η αφή με την χρήση του κώδικα braille είναι το βασικό μέσο ανάγνωσης των τυφλών όπως είναι η όραση για τους υπόλοιπους ανθρώπους. Για τη διαδικασία της ανάγνωσης χρησιμοποιείται μια συμβατική κάμερα, η οποία είναι συνδεδεμένη με ένα μικροϋπολογιστή. Μέσω του συστήματος κάμερας-υπολογιστή επιτυγχάνεται η οπτική αποτύπωση του σχολικού πίνακα καθώς και οποιασδήποτε μορφής κειμένου όπως χειρόγραφο, εκτυπωμένο κείμενο, βιβλία κλπ.

Με τη χρήση αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης, η οπτική αποτύπωση μετατρέπεται:

1. σε αρχείο κειμένου που αποστέλλεται ασύρματα στη δεύτερη συσκευή, που λειτουργεί ως πληκτρολόγιο ώστε ο τυφλός μαθητής να μπορεί να διαβάσει μέσω της αφής.

2. σε ηλεκτρονικά αρχεία ήχου και κειμένου (.mp3, .doc, .pdf) τα οποία συγχρόνως αποθηκεύονται στο cloud για μελλοντική χρήση.

3. σε αρχεία κώδικα braille προσφέροντας την δυνατότητα εκτύπωσης σε εκτυπωτή braille.

Γραφή

Η χρήση ενός συμβατικού πληκτρολογίου είναι ιδιαίτερα δύσκολη για έναν τυφλό μαθητή λόγω της πληθώρας των πλήκτρων του. To braille-πληκτρολόγιο του Pop2See Smart Class έχει ένα απλοποιημένο σετ 11 κουμπιών όπου ο τυφλός μαθητής πληκτρολογεί το κείμενο μέσω του κώδικα braille. Το κείμενο αυτό μετατρέπεται στα Αγγλικά (κάνουμε δοκιμές και για τα ελληνικά) και στη συνέχεια σε πληθώρα μορφών ηλεκτρονικών αρχείων (.doc, .pdf κλπ.), τα οποία είτε αποστέλλονται στον
καθηγητή είτε αποθηκεύονται στο cloud.

Βοηθητικές λειτουργίες συσκευών Pop2See Smart Class

1. Η συσκευή ενεργοποιείται/απενεργοποιείται και ελέγχεται πλήρως με τη χρήση φωνητικών εντολών.

2. Η συσκευή διαθέτει σύστημα εντοπισμού με την χρήση GPS, αποστέλλοντας την γεωγραφική της θέση μέσω SMS σε κινητό, παράγοντας συγχρόνως ηχητικό σήμα. Αντίστοιχη λειτουργία υποστηρίζεται και σε περίπτωση πτώσης της συσκευής (κατάσταση εκτάκτου ανάγκης).

3. H συσκευή λειτουργεί με ρεύμα ή με μπαταρία, ενώ υποστηρίζεται η δυνατότητα φόρτισης μέσω ενός μικρού φορητού ηλιακού πάνελ.

Πριν τη δημιουργία του Pop2See Smart Class και καθόλη την διάρκεια υλοποίησής του, οι δύο μαθητές έκαναν μεγάλη έρευνα και φρόντισαν να συμβουλευόνται κάθε πιθανό εμπλεκόμενο μέλος ή φορέα που σχετίζεται με τον τομέα. "Επικοινωνήσαμε με τυφλούς μαθητές και φοιτητές, όπως τη Μαρίνα Τριανταφυλλίδη ή την Άννα Μπαλάν, με γονείς, εκπαιδευτικούς και φυσικά σχετικούς φορείς, όπως για παράδειγμα την Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών, την Περιφερειακή Ένωση Τυφλών Δυτικής Ελλάδος, τους Swim.me και τους Black Light Athens".

Όλοι οι προαναφερθέντες συνετέλεσαν στη διαμόρφωση μιας πολύπλευρης εικόνας σχετικά με τις δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν σε καθημερινή βάση οι μαθητές με οπτική αναπηρία.

Τα κυριότερα προβλήματα ένταξης αυτών των ατόμων στα γενικά σχολεία, συνοψίζονται στα παρακάτω. Σύμφωνα με το σχετικό μέτρο, στόχος του Υπουργείου Παιδείας είναι να είναι όλα τα παιδιά μαζί και κανένα παιδί με αναπηρία να μη στερείται του αγαθού της εκπαίδευσης, όπως περιγράφουν οι δύο μαθητές. Αντίστοιχη προσέγγιση εφαρμόζεται και στο εξωτερικό. Αυτό σημαίνει πως σύμφωνα με το εκπαιδευτικό μας σύστημα, τα τυφλά παιδιά προβλέπεται να πηγαίνουν στα γενικά σχολεία.

Σύμφωνα όμως με τις συνεντεύξεις και τις πληροφορίες που συνέλεξαν ο Κωνσταντίνος και η Αλίκη, αυτό δεν είναι εφικτό για τους εξής λόγους:

● Έλλειψη εκπαιδευμένων εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία τυφλών μαθητών

● Έλλειψη δυνατότητας επαρκούς προσαρμογής των εκπαιδευτικών στις ανάγκες των τυφλών μαθητών

● Έλλειψη τεχνικών μέσων για την επαρκή υποστήριξη των τυφλών μαθητών

Μία λύση που εφαρμόζεται με κρατική υποστήριξη, είναι το σύστημα της παράλληλης στήριξης, ενός επιπλέον δηλαδή εκπαιδευτικού εντός της σχολικής τάξης, ο οποίος έχει ως στόχο την υποστήριξη του τυφλού μαθητή. Η συγκεκριμένη λύση γίνεται εφικτή κατόπιν σχετικής αίτησης, και χρηματοδοτείται από το κράτος.

Τα υπαρκτά προβλήματα

1. Μη επάρκεια πόρων για κάλυψη όλων των μαθητών

2. Έλλειψη προσωπικού για κάλυψη αναγκών συγκεκριμένων περιοχών όπως π.χ. νησιά

3. Μη επαρκώς καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί, για παράδειγμα σύμφωνα με μία συνέντευξή τους, υπήρξε περίπτωση εκπαιδευτικού πιστοποιημένου στη
γραφή Braille, ο οποίος δε γνώριζε όμως Braille (αυτό το πρόβλημα αντιμετώπισε συγκεκριμένη μαθήτρια με την οποία μίλησαν).

Οι γονείς που βιώνουν αυτή την κατάσταση, οδηγούνται σε δύο επιλογές:

● Την παροχή παράλληλης στήριξης στα παιδιά τους ιδιωτικά, περίπτωση στην οποία το κόστος είναι μεγάλο

● Την απομάκρυνση των παιδιών τους από το σχολείο, καθώς οδηγούνται σε αδιέξοδο Τελικά, η έλλειψη μέσων και πόρων γίνεται τροχοπέδη για την εκπαίδευση των τυφλών μαθητών.

Το Pop2See Smart Class έχει χρησιμοποιηθεί μόνο πειραματικά από κάποιους μαθητές, καθώς βρίσκεται σε στάδιο ανάπτυξης.

Όσον αφορά το feedback, η Αλίκη εξηγεί: «οι περισσότερες από τις αποφάσεις μας έχουν ληφθεί μέσω συζητήσεων και πειραμάτων με τους χρήστες. Πιο συγκεκριμένα οι χρήστες:

● ζήτησαν την ενοποίηση των συσκευών.

● ζήτησαν να επεκτείνουμε σε περισσότερους χαρακτήρες το σύστημα ανάγνωσης και να μειώσουμε το μέγεθός τους, αφού δεν τους άρεσε η ανάγνωση ενός γράμματος την φορά.

● ζήτησαν φωνητικές εντολές.

● έδωσαν έμφαση στη φορητότητα.

● ζήτησαν την αναβάθμιση των δυνατοτήτων της κάμερας ώστε να περιλαμβάνει βιβλία.

● ζήτησαν τα κουμπιά του πληκτρολογίου σε ευθεία γραμμή.

Η λύση που σχεδιάζεται, στηρίζεται στις πραγματικές ανάγκες που έχουν εντοπιστεί και στη μελέτη του προβλήματος. «Δεν είναι απλά μια ιδέα, είναι μία λύση, η οποία έχει σχεδιαστεί πάνω στις ανάγκες των τυφλών μαθητών. Οπότε, ταυτόχρονα με το χαμηλό κόστος που θέλουμε να πετύχουμε, θεωρούμε μεγάλο το αντίκτυπο που μπορεί να έχει η προσπάθειά μας. Το πραγματικό impact θα μπορέσουμε να το μελετήσουμε κατά τη διάρκεια της πιλοτικής του εφαρμογής, όπου και ελπίζουμε να βρούμε υποστήριξη για να δημιουργήσουμε μερικές συσκευές που θα χρησιμοποιηθούν από μαθητές της τάξης».

Αυτόν τον καιρό, η Αλίκη και ο Κωνσταντίνος εξελίσσουν τις συσκευές και την εφαρμογή τους και ετοιμάζονται να εκπροσωπήσουν και πάλι την Ελλάδα στον παγκόσμιο διαγωνισμό ρομποτικής στην Γερμανία, έχοντας μαζί τους και το νέο μέλος της ομάδας, Γιάννη Ράγκο. Όραμά τους είναι να δημιουργήσουν ένα συμπεριληπτικό σχολείο, χωρίς αποκλεισμούς, όπου οι μαθητές θα μπορούν να μορφώνονται και να ξεδιπλώνουν τα ταλέντα τους χωρίς τους περιορισμούς που οφείλονται στην αναπηρία. Και είναι σε πολύ καλό δρόμο.