AIDS: Πώς η ποπ κουλτούρα απέδειξε ότι τα στερεότυπα είναι το μόνο εμπόδιο μεταξύ των ανθρώπων και της υγείας τους
Κλέλια Φατούρου
1 Δεκεμβρίου 2021
Από το 1981, τη χρονιά που ξεκίνησαν οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις HIV, η τηλεόραση και ο κινηματογράφος έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο πώς βλέπουμε το AIDS και πώς ενημερωνόμαστε για την πανδημία. Η πληροφόρηση του κόσμου περιορίστηκε, όχι σε έρευνες και γιατρούς, αλλά σε ταινίες και σειρές που κατηγορούσαν τους γκέι, επειδή είναι γκέι και έφεραν τον ιό, εξαιτίας των «σεξουαλικών επιλογών τους».
Αν και ξέρουμε πολύ καλά ότι νόσησαν και στρέιτ άντρες και γυναίκες, η επικρατούσα άποψη ήταν ότι νοσούν μόνο οι γκέι άντρες και, τη δεκαετία του '80, αυτό δεν ήταν πρόβλημα της κοινωνίας. Το ίδιο πίστευε και ο τότε Πρόεδρος των Η.Π.Α Ronald Reagan.
Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι οι γκέι ήταν ανέκαθεν συνυφασμένοι με κάτι που δεν μας αφορά και όταν αποφασίζουμε να ασχοληθούμε με αυτό, το κάνουμε με έναν καρτουνίστικο και χλευαστικό τρόπο. Αν ήσουν γκέι, ο κινηματογράφος σου έλεγε ξεκάθαρα ότι θα καταλήξεις μόνος, εγκαταλελειμμένος από οικογένεια και φίλους, αλκοολικός, και πιθανώς νεκρός από αυτοκτονία. Το 1985, οι άνθρωποι ήταν υπέρ του να μπουν οι γκέι σε καραντίνα, ώστε να προφυλαχθούν οι υπόλοιπο. Μέχρι που τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, ο Rock Hudson παραδέχθηκε δημόσια ότι πάσχει από AIDS. Αφού το είχε αυτός, θα μπορούσε να συμβεί σε όλους. Ήταν το σημείο καμπής για όλα. Για την εικόνα του ιού, για τη δημιουργία κινημάτων και ακτιβιστών που τάχθηκαν υπέρ του αγώνα της καταπολέμησης του HIV.
Ακολούθησε η Elizabeth Taylor, που έγινε η πρώτη ακτιβίστρια, σε παγκόσμιο επίπεδο, που αναγνώρισε το AIDS και δημιούργησε δύο οργανισμούς, σε συνεργασία με την ιατρό και ερευνήτρια Mathilde Krim. Ήταν η δική της πίεση που ανάγκασε τον Reagan να μιλήσει (επιτέλους) δημόσια για το HIV σε δημόσια ομιλία του, το 1987. Δυστυχώς, είχαν ήδη νοσήσει 5-10 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη, ενώ είχαν σημειωθεί 10 χιλιάδες θάνατοι.
Κάπου στο 1985, ξεκίνησε η αλλαγή για την απεικόνιση του θανατηφόρου ιού. Η θεατρική παράσταση The Normal Heart του Larry Kramer κάλυπτε την επίδραση της πανδημίας στην γκέι κοινότητα το χρονικό διάστημα 1981-1984. Είναι η συγκλονιστική τηλεταινία που είδαμε 30 χρόνια μετά με την Julia Roberts. Η πρώτη θεατρική παράσταση στο Broadway ήταν το As Is, το ντοκιμαντέρ No Sad Songs από τον Καναδά ήταν το πρώτο που έθιξε το θέμα ενώ το Buddies ήταν η πρώτη ταινία που έδειξε την επιδημία του AIDS. Ήταν μία σπουδαία χρονιά.
Μπαίνοντας στη δεκαετία του '90, ακολούθησαν διάφορες ανεξάρτητες ταινίες, όπως το Longtime Companion, το And the Band Played On αλλά και το musical Zero Patience, που κατέρριψε τη θεωρία του πρώτου ασθενούς που έφερε τον ιό.
Δεν ήταν μόνο οι γκέι άντρες
Μία άποψη που άργησε να καταρριφθεί, αλλά συνέβη, αργά και σταδιακά. Σε αυτό συνέβαλε η είδηση για τον Magic Johnson. Ο μπασκετμπολίστας αποκάλυψε ότι νόσησε, ενώ ήταν στο peak της καριέρας του, το 1991 και ακολούθησε η ακτιβίστρια Elizabeth Glaser, η οποία ίδρυσε τον Παιδιατρικό Οργανισμό για το AIDS. Άνθρωποι που δεν ανήκαν στα στερεότυπα και άλλαξαν εντελώς την εικόνα και τα δεδομένα.
Ο πασίγνωστος Tom Hanks έγινε ο πρωταγωνιστής του Philadelphia και μίλησε για την ομοφοβία και τα στερεότυπα που υπήρχαν γύρω από την πανδημία και πώς μεταδίδεται. Η ταινία που απέσπασε δύο Όσκαρ και είχε τεράστιο αντίκτυπο. Μέχρι σήμερα. Η γυναίκα άργησε να βρει τη θέση της στην ποπ κουλτούρα και πώς απεικόνιζε το AIDS. Ωστόσο, σιγά σιγά έκαναν την εμφάνισή τους μερικά ενδεικτικά παραδείγματα, όπως το Something to Live For: The Alison Getz Story, το Kids, το Gia με την Angelina Jolie, το All About My Mother του Pedro Almodovar, βάζοντας στην εξίσωση και τα τρανς άτομα.
Ο ιός παραμένει και είναι επικίνδυνος αν δεν έχεις πρόσβαση στις θεραπείες. Και αυτό δείχνει τη δυσαναλογία που υπάρχει στη φροντίδα των ασθενών, με βάση την κοινωνική τάξη. Ο κινηματογράφος όμως άλλαξε τα δεδομένα και απέδειξε ότι τα στερεότυπα είναι το μοναδικό εμπόδιο μεταξύ των ανθρώπων και της υγείας τους.
