Η βιωσιμότητα έχει γίνει τάση στη μόδα τα τελευταία χρόνια· όλο και περισσότερες εταιρείες δημοσιεύουν κάθε χρόνο εκθέσεις ESG, όλο και περισσότεροι CEOs παρουσιάζουν τα σχέδιά τους για το πράσινο μέλλον της εταιρίας τους και το πώς συμβάλλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Όταν όμως ακόμα και η Shein, εταιρεία συνώνυμη με το fast fashion το μοντέλο της οποίας βασίζεται στην υπερκατανάλωση, έχει υπεύθυνο ESG, ίσως το μέτρο να έχει κάπου χαθεί.
Μέρος του προβλήματος είναι το greenwashing, όταν δηλαδή το «πράσινο» μάρκετινγκ των εταιρειών καλύπτει λιγότερο «πράσινα» προϊόντα και πρακτικές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει φτάσει σε σημείο να θεσπίσει την Πρωτοβουλία για την Τεκμηρίωση Πράσινων Ισχυρισμών για να βοηθήσει τους καταναλωτές να κάνουν επιλογές που αντικατοπτρίζουν τις αξίες τους σε θέματα περιβάλλοντος, υποχρεώνοντας τις εταιρείες να υποστηρίξουν ισχυρισμούς τύπου «οικολογικός» και «zero-waste» με δεδομένα.
Πώς μπορεί όμως η μόδα να είναι βιώσιμη, όταν οι δύο έννοιες έχουν ουσιαστικά αντίθετες σημασίες;
Η «μόδα» υποδηλώνει εναλλαγές, τάσεις, κάτι που σήμερα «αρέσει» αλλά αύριο αντικαθίσταται από κάτι άλλο. Από την άλλη, το βασικό χαρακτηριστικό της «βιωσιμότητας» είναι η συνέχεια σε βάθος χρόνου, η αειφορία. Ακόμα και αν η μόδα που φοράμε δεν είναι «γρήγορη», παραμένει παροδική- και σε καμία περίπτωση zero-waste, ανθρακικά ουδέτερη και ούτω καθεξής. Ακόμα και το τζιν παντελόνι από δεύτερο χέρι συνεχίζει να αποθέτει μικροπλαστικά στον υδροφόρο ορίζοντα μετά από κάθε πλύση.
Ίσως ο στόχος δεν θα έπρεπε να είναι λοιπόν η «βιώσιμη» αλλά η «υπεύθυνη» μόδα, σύμφωνα με τη Vanessa Friedman, chief fashion critic και fashion director των New York Times. Η Friedman προτείνει τον όρο ως την εναλλακτική που εμπλέκει άμεσα και έμμεσα όλους του ενδιαφερόμενους σε όλα τα στάδια της παραγωγής και της κατανάλωσης, από τον υπεύθυνο CEO μέχρι τον υπεύθυνο καταναλωτή, που θα συνεχίσει να εξασκεί την υπευθυνότητά του επιστρέφοντας το ρούχο στην καταναλωτική αλυσίδα (δεν είναι και η κυκλική οικονομία μία από τις έννοιες που είναι «της μόδας» τελευταία;).
H υπεύθυνη μόδα έχει περιορισμούς. Παρέχει όμως και άπειρες ευκαιρίες για δημιουργικότητα, έννοια σχεδόν συνώνυμη της μόδας από τότε που ο πρώτος προϊστορικός άνθρωπος χρησιμοποίησε ένα κόκκαλο για την αισθητική και όχι για την πρακτική του αξία. Από το σχεδιασμό, τις μεθόδους παραγωγής, το λιανεμπόριο, οι εταιρείες έχουν την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουν κάθε βήμα της διαδικασίας στο πλαίσιο της υπευθυνότητας. Και όταν μιλάμε για μόδα, δεν υπάρχει μόνο υπεύθυνη κατανάλωση, αλλά και υπεύθυνη δημιουργία. Δε θέλω να γίνω Macklemore ("I wear your grandpa's clothes/ I look incredible"), αλλά η μπλούζα που πήρα πρόπερσι μπορεί να χρειάζεται απλώς κάποιες βασικές γνώσεις κλωστής και βελόνας για να γίνει και πάλι «της μόδας».
