UPDATE #NOW

Τι πρέπει να γίνει για να μη βουλιάξουμε: Η περίπτωση του Fairbourne


Ελένη Τζάντασεκ

15 Μαΐου 2022

Παράκτιο χωριό στο Ηνωμένο Βασίλειο
Pexels.com
Οι κάτοικοι του Fairbourne στην ακτή της Ουαλίας ψάχνουν μόνοι τους εναλλακτικές για να μην γίνουν κλιματικοί πρόσφυγες

Οι κάτοικοι του Fairbourne στην ακτή της Ουαλίας έχουν ενημερωθεί ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους από το 2014, όταν το συμβούλιο της επαρχίας Gwynnedd αποφάσισε ότι η συντήρηση των αντιπλημμυρικών έργων για τα επόμενα 100 χρόνια θα κόστιζε παραπάνω από τα ίδια τα κτίρια. Αν η άνοδος της στάθμης των ωκεανών συνεχίσει με τον ίδιο βαθμό, το χωριό τους, με πληθυσμό 1.031 κατοίκους, θα έχει βυθιστεί μέχρι το 2054. Το συμβούλιο θέλει να προλάβει την καταστροφή και να «αποσυναρμολογήσει» το χωριό πολύ πριν δεν είναι πλέον κατοικήσιμο. Κανένας από τους κατοίκους δε θέλει όμως να φύγει πρώτος.

Το Fairbourne δεν είναι ο μόνος οικισμός του Ηνωμένου Βασιλείου που απειλείται από την κλιματική κρίση, με αρκετούς να απειλούνται μάλιστα με αφανισμό πολύ πριν το 2054. Είναι όμως από τους λίγους των οποίων τα υπεύθυνα συμβούλια έχουν αποφασίσει να πάρουν τόσο δραστικά μέτρα. Οι ίδιοι οι κάτοικοι είναι δικαιολογημένα έξαλλοι, καθώς ζουν σε κατάσταση αναμονής την τελευταία σχεδόν δεκαετία, με το συμβούλιο να τους έχει ανακοινώσει ότι πρέπει να φύγουν, χωρίς να τους έχει δώσει χρηματοδότηση ή αποζημιώσεις για να διευκολύνει τη διαδικασία. Είναι επίσης απογοητευμένοι που το συμβούλιο ή η κυβέρνηση δεν έχουν προσπαθήσει να βρουν εναλλακτικές, τις οποίες έχουν αρχίσει να αναζητούν μόνοι τους.

Οι κάτοικοι του Fairbourne ανήκουν σε μία νέα κατηγορία εκτοπισθέντων που θα αναγκαστούν να αφήσουν τον τόπο στον οποίο ζούσαν λόγω της κλιματικής κρίσης, τους κλιματικούς πρόσφυγες. Η στάθμη της θάλασσας δεν είναι η μόνη απειλή, καθώς ακραίες θερμοκρασίες ή φυσικές καταστροφές μπορούν επίσης να καταστήσουν μια περιοχή μη κατοικήσιμη. Το Fairbourne βρίσκεται σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση, δίπλα στη θάλασσα και στις εκβολές ενός ποταμού. Πριν 5 χρόνια, ο οργανισμός Natural Resources Wales, που είναι υπεύθυνος για τα αντιπλημμυρικά έργα στην Ουαλία, επένδυσε 6,8 εκατομμύρια λίρες για να ενισχύσει την ακτογραμμή του Fairbourne, αλλά η συντήρηση της αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής κοστίζει 19 χιλιάδες λίρες το χρόνο. Από το 2054 και μετά, το ετήσιο κόστος αναμένεται να αυξηθεί σε 1,42 εκατομμύρια λίρες το χρόνο.

Άλλοι οικισμοί στο Ηνωμένο Βασίλειο, το παράδειγμα των οποίων προσπαθεί να ακολουθήσει και το Fairbourne, έχουν πάρει την κατάσταση στα χέρια τους. Μετά από πλημμύρες στο Churchtown και δύο ακόμη χωριά, κάτοικοι του Lancashire έχτισαν τα δικά τους αντιπλημμυρικά έργα, όταν η κυβέρνηση αρνήθηκε να τους παρέχει οικονομική ενίσχυση. Tο ανάχωμα, το οποίο συντηρούν οι ίδιοι οι κάτοικοι, προστάτευσε όλα τα σπίτια του Churchtown κατά τη διάρκεια δύο καταιγίδων.

Ακολουθώντας το παράδειγμα του Churchtown, οι κάτοικοι του Fairbourne έχουν προτείνει στο συμβούλιο του Gwynedd την τοποθέτηση 100 τσιμεντένιων τετραπόδων, κατασκευών που κόβουν την ορμή των κυμάτων και χρησιμοποιούνται συχνά στις ιαπωνικές ακτές. Στόχος είναι οι τσιμεντένιες κατασκευές να δράσουν σαν τεχνητός ύφαλος, παρατείνοντας τη βιωσιμότητα του χωριού.

Μια άλλη εναλλακτική είναι το μοντέλο που ακολουθεί η Ολλανδία, όπου μέχρι το 2006 η κυβέρνηση δημιουργούσε τεχνητά κανάλια για να αποφύγει τις πλημμύρες. Όταν όμως είδαν ότι η τακτική αυτή δεν ήταν βιώσιμη, ξεκίνησαν το πρόγραμμα «Room for the River» (σε ελεύθερη απόδοση «κάνε χώρο για το ποτάμι»). Αντί να παλεύουν ενάντια στη φύση, οι Ολλανδοί προσπάθησαν να ζήσουν με το νερό, δίνοντας περισσότερο χώρο στα ποτάμια ώστε να συνεχίσουν να αποφεύγονται οι πλημμύρες. Στα πλαίσια του προγράμματος, κάποιες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης μετατράπηκαν σε πεδιάδες και 250 οικογένειες μετεγκαταστάθηκαν. Είχαν όμως την επιλογή να πουλήσουν το σπίτι τους στην ολλανδική κυβέρνηση ώστε να μπορέσουν να ξεκινήσουν πάλι τις ζωές τους κάπου αλλού.

Μπορεί το παράδειγμα της Ολλανδίας να μην είναι τέλειο, αλλά η τακτική είναι τουλάχιστον δοκιμασμένη. Με τη στάθμη της θάλασσας να ανεβαίνει, είναι πολύ σημαντικό κι άλλες παράκτιες περιοχές να αρχίζουν να σχεδιάζουν τις δικές τους στρατηγικές, ώστε να μην βρεθούν προ εκπλήξεως. Και είναι επίσης σημαντικό στο σχεδιασμό αυτό να συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς, από την τοπική κυβέρνηση και επιστήμονες ειδικούς στο θέμα, μέχρι τους απλούς πολίτες, των οποίων η ζωή αναμένεται να αλλάξει απότομα και δραστικά.