«Μα γιατί δεν έφευγε;»: Πώς η συναισθηματική κακοποίηση επηρεάζει τον εγκέφαλο θύτη και θύματος
Έλενα Κρητικού
22 Οκτωβρίου 2021
Μια σχέση μπορεί να ξεκινήσει με τις καλύτερες προδιαγραφές και να αποδειχθεί εφιαλτική στην πορεία. Η κακοποίηση που υφίσταται μια γυναίκα δεν εξαρτάται από την «επιλογή συντρόφου», όπως πολλοί θα βιαστούν να σχολιάσουν. Kαι το να καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά από τα πρώτα λεπτά, σίγουρα δεν είναι εύκολη υπόθεση.
«Είναι δυνατόν να μην κατάλαβε στα πρώτα ραντεβού ότι κάτι πάει λάθος μαζί του;», «Μα καλά είναι δυνατόν να έμεινε δύο μήνες μαζί του;».
Τέτοιου είδους ερωτήσεις περισσεύουν, όπως στις περιπτώσεις των πρόσφατων γυναικοκτονιών, και η μόνη ερώτηση που έχει απάντηση, είναι εάν ένας σύντροφος μπορεί να γίνει τοξικός. Κατηγορηματικά, ναι.
Η βία έχει πολλά πρόσωπα, μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, συναισθηματική. Η συναισθηματική κακοποίηση δεν είναι λιγότερο επώδυνη από τις υπόλοιπες παρόλο που πολλοί θα πουν το αντίθετο. Οι λόγοι, που ο σύντροφος μιας γυναίκας μπορεί να γίνει κακοποιητικός, είναι διαφορετικοί αλλά η πραγματικότητα για τα θύματα είναι κοινή και καταστρέφει ζωές.
Η εύκολη λύση για όλους, εκτός από τη γυναίκα που βρίσκεται μέσα στη σχέση με κάποιον που την εκφοβίζει και της ασκεί έλεγχο, είναι να φύγει μακριά από αυτό που της συμβαίνει. Όσο κι αν οι ευθύνες επιρρίπτονται στο θύμα, υπαίτια θεωρείται η λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου που μπορεί να αποτρέψει τη γυναίκα που κακοποιείται από τη φυγή.
Πώς αντιδρά ο εγκέφαλος απέναντι σε έναν κακοποιητή
Η ωκυτοκίνη που απελευθερώνεται και «ευθύνεται» για το δέσιμο των ζευγαριών, μπορεί να προκαλέσει έναν επικίνδυνο «εθισμό» στo θύμα. Σε συνδυασμό με τη ντοπαμίνη που μας κάνει να λαχταράμε και να θέλουμε τον άλλον, όπως και τα ενδογενή οποιοειδή (υπεύθυνα για την ευχαρίστηση και την εξάρτηση μαζί με το σύνδρομο της στέρησης που μας πιάνει όταν βρισκόμαστε μακριά του), όλα αυτά μαζί μάς κρατούν σε μια νοσηρή σχέση.
Με την έκκριση όλων των παραπάνω, η διαχείριση των συναισθημάτων και η λήψη λογικών αποφάσεων μοιάζουν με ένα σενάριο που είναι εξαιρετικά δύσκολο να μπει σε εφαρμογή. Αυτό συμβαίνει επειδή και υπό τις συνθήκες μιας κακοποιητικής σχέσης, ο εγκέφαλος αντιδρά όπως ακριβώς θα αντιδρούσε και σε μια υγιή σχέση. Υπάρχει ωστόσο μια σημαντική διαφορά. Τα θύματα σε μια προβληματική σχέση γνωρίζουν πως το να αγαπούν τον κακοποιητή τους, δεν είναι ασφαλές, όπως και ότι η σχέση τους δεν είναι ισορροπημένη.
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν στο θύμα ψυχικό τραύμα και γνωστική ασυμφωνία. Και τα δύο προκαλούνται αυτόματα και είναι αποτέλεσμα μιας νευροχημικής «θύελλας» που πυροδοτείται από τον κακοποιητικό σύντροφο. Η «γνωστική ασυμφωνία» είναι ένας επιστημονικός όρος της ψυχολογίας, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ψυχολογικό φαινόμενο της δυσφορίας/ψυχολογικό στρες και αρνητικών συναισθημάτων (όπως ντροπή, έκπληξη, θυμός, ενοχή) που βιώνει ένας άνθρωπος, όταν τα γνωστικά στοιχεία (πεποιθήσεις, αξίες, σκέψεις, ιδέες) που γνωρίζει ως τώρα ανατρέπονται και κατ' επέκταση συγκρούονται με καινούργια γνωστικά στοιχεία (νέες πληροφορίες).
Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος απέναντι στο θύμα
Το άτομο που βρίσκεται μέσα σε μια τοξική σχέση, μπορεί εύκολα να προσκολληθεί στον κακοποιητικό σύντροφο, o οποίος βρίσκει πρόσφορο έδαφος να γίνει ακόμη πιο βίαιος, επιδεινώνοντας την ήδη υπάρχουσα καταστροφική κατάσταση. Τα νευροπεπτίδια ωκυτοκίνης δίνουν «διπλή γροθιά» στη γυναίκα που συνήθως κακοποιείται μέσα σε μια σχέση γιατί ευθύνονται για τους ψυχολογικούς και τους φυσικούς στρεσογόνους παράγοντες.
Υψηλά επίπεδα των νευροπεπτιδίων μπορούν να απαλύνουν το άγχος και την απόγνωση με αποτέλεσμα το θύμα να δυσκολεύεται πολύ να εγκαταλείψει τη σχέση του, αρχίζοντας να νιώθει ενοχικά. Στα άτομα που έχουν μάθει να δένονται πολύ σε μια σχέση, ο εγκέφαλος δεν επιτρέπει εύκολα να φύγουν από αυτή, όσο καταστροφική κι αν είναι. Τα ενδογενή οποιοειδή επίσης, οδηγούν σε συναισθηματικό πόνο και μια απεγνωσμένη ανάγκη για άμεση επίλυση της κατάστασης, ακόμη και αν αυτή είναι φαινομενική.
Συνεπώς, όταν το θύμα αποφασίζει να φύγει από την κακοποιητική του σχέση, κυριεύεται πιο έντονα από αντικρουόμενα συναισθήματα: πόνο, εξάρτηση και μια ακατανίκητη ανάγκη να μην εγκαταλείψει τον θύτη, που το κρατά παγιδευμένο κοντά του.
Δείτε ακόμη: Δυνατές φωτογραφίες που περιγράφουν τη γυναικεία κακοποίηση
Σε πολλές χώρες τα κορίτσια έχουν λιγότερα δικαιώματα στη μόρφωση από τα αγόρια, προκειμένου να μην έχουν τις ίδιες απαιτήσεις στο μέλλον.
Οι γυναίκες μπορεί να μην έχουν ελευθερία λόγου αν η γνώμη τους θεωρείται λιγότερο σημαντική από των αρσενικών.
Μία στις τρεις γυναίκες θα κακοποιηθεί κάποια στιγμή στη ζωή της, πιθανότατα από κάποιο συγγενικό πρόσωπο.
Παράλληλα με το να διατρέχουν κίνδυνο παρενόχλησης, οι γυναίκες συχνά ωθούνται να υποβάλλονται σε αισθητικές επεμβάσεις για να είναι αρεστές.
Σε πολλές χώρες και κοινωνίες, οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να έχουν τον έλεγχο του ίδιου τους του κορμιού.
Οι γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση στη μόρφωση και την εργασία. Περίπου 155 χώρες έχουν τουλάχιστον ένα νόμο που τους τα απαγορεύει.
Οι γυναίκες είναι πιθανό να κερδίζουν λιγότερα από έναν άντρα που κάνει ακριβώς το ίδιο επάγγελμα.
Σε πολλές χώρες, ένας βιαστής μπορεί να αποφύγει την τιμωρία, εάν παντρευτεί το θύμα του.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
