Ο αυταρχισμός των γονιών εμποδίζει την ενσυναίσθηση των παιδιών - Τι αποκαλύπτει νέα έρευνα

Τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα να κατανοούν τι σκέφτονται και τι αισθάνονται οι άλλοι – μια ικανότητα γνωστή ως θεωρία του νου – μέσα από πρώιμες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, ιδιαίτερα με τους φροντιστές τους. Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Behavioral Development, δείχνει ότι οι αντιλήψεις των γονέων σχετικά με την κοινωνική ιεραρχία και την υπακοή στην εξουσία μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ανάπτυξη αυτής της κοινωνικογνωστικής ικανότητας.

Οι ερευνητές διερεύνησαν κατά πόσο οι ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές στάσεις των γονιών σχετίζονται με την ικανότητα των παιδιών να κατανοούν την οπτική των άλλων. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η νοητική ομιλία – δηλαδή η χρήση λέξεων που αναφέρονται σε σκέψεις, συναισθήματα, επιθυμίες και πεποιθήσεις – ενισχύει την ανάπτυξη της θεωρίας του νου. Ωστόσο, ήταν λιγότερο κατανοητό το πώς οι στάσεις των γονιών απέναντι στην εξουσία και την ανισότητα επηρεάζουν αυτή την ομιλία, ειδικά όταν αναφέρονται σε άτομα από διαφορετικές ομάδες.

WELL BEING

Η κοινή, αλλά πολύ επικίνδυνη, φράση που χρησιμοποιούν οι γονείς στην ανατροφή των παιδιών τους

Η νέα μελέτη εξέτασε δύο βασικά συστήματα πεποιθήσεων: τον κοινωνικό κυριαρχικό προσανατολισμό (η πεποίθηση ότι κάποιες ομάδες είναι ανώτερες από άλλες και δικαιούνται να κυριαρχούν) και τον δεξιόστροφο αυταρχισμό (η πεποίθηση ότι οι άνθρωποι πρέπει να υπακούν στην εξουσία και τους κοινωνικούς κανόνες).

Η ερευνητική ομάδα, υπό τον καθηγητή Ψυχολογίας Τεντ Ράφμαν του Πανεπιστημίου Οτάγκο, μελέτησε 79 ζεύγη μητέρας-παιδιού στη Νέα Ζηλανδία, όλα ευρωπαϊκής καταγωγής. Τα παιδιά είχαν ηλικία από 2 έως σχεδόν 6 ετών. Οι μητέρες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια για να μετρηθούν οι απόψεις τους περί κοινωνικής κυριαρχίας και αυταρχισμού, ενώ τα παιδιά αξιολογήθηκαν ως προς τις γλωσσικές τους ικανότητες και την ανάπτυξη της θεωρίας του νου.

Μέρος της μελέτης περιλάμβανε και μια δραστηριότητα περιγραφής εικόνων. Κάθε μητέρα έπρεπε να περιγράψει στο παιδί της φωτογραφίες που παρουσίαζαν είτε ευρωπαϊκής είτε κινεζικής καταγωγής παιδιά, «σαν να διαβάζει παραμύθι». Η ανάλυση επικεντρώθηκε στη συχνότητα χρήσης λέξεων σχετικών με νοητικές καταστάσεις, όπως "νομίζω", "νιώθω", "θέλω", ή "ελπίζω".

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μητέρες με υψηλότερες βαθμολογίες σε κοινωνικό κυριαρχικό προσανατολισμό ή αυταρχισμό χρησιμοποιούσαν λιγότερες λέξεις σχετικές με νοητικές καταστάσεις όταν περιέγραφαν παιδιά που ανήκαν σε εξωομάδα (στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα κινεζικής καταγωγής παιδιά). Αυτή η τάση δεν παρατηρήθηκε όταν περιέγραφαν παιδιά ευρωπαϊκής καταγωγής. Επιπλέον, τα παιδιά αυτών των μητέρων παρουσίασαν χειρότερες επιδόσεις σε δοκιμασίες θεωρίας του νου, ανεξαρτήτως ηλικίας, γλωσσικών δεξιοτήτων ή επιπέδου εκπαίδευσης της μητέρας.

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι κοινωνικοπολιτικές στάσεις των γονιών μπορεί να επηρεάζουν τη γενικότερη κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, όχι μόνο μέσω καθημερινών αλληλεπιδράσεων αλλά και μέσω ευρύτερων προτύπων επικοινωνίας και ανατροφής.

Αν οι γονείς αποφεύγουν να μιλούν για σκέψεις και συναισθήματα, ειδικά όταν αναφέρονται σε διαφορετικές ομάδες, τα παιδιά ενδέχεται να χάνουν πολύτιμες ευκαιρίες να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση και την κατανόηση της οπτικής των άλλων.

Ο Ράφμαν σχολίασε ότι οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά τα παιδιά τους να γίνουν ευαίσθητοι και συνεργάσιμοι άνθρωποι, απλώς μιλώντας τους για τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων. Παρόλο που η μελέτη έχει περιορισμούς – όπως το γεγονός ότι είναι διατομεακή και περιλαμβάνει μόνο μητέρες ευρωπαϊκής καταγωγής – τα αποτελέσματα θέτουν σημαντικές βάσεις για μελλοντική έρευνα. Δεδομένου ότι οι αυταρχικές και κυριαρχικές στάσεις έχουν συσχετιστεί με προκατάληψη και μειωμένη ενσυναίσθηση στους ενήλικες, είναι εύλογο να διερευνηθεί περαιτέρω πώς αυτές επηρεάζουν την παιδική ψυχολογική εξέλιξη.