Γιατί έχουμε τόση εμμονή με το να κρίνουμε τις διατροφικές επιλογές των άλλων (και τις δικές μας)
Τζουλιάννα Καρνέζη
20 Σεπτεμβρίου 2022
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που μια συνάδελφος σε μια πρώην δουλειά με κάλεσε να πάμε στην καφετέρια του γραφείου ένα απόγευμα για να φάμε. Χωρίς να το σκεφτώ παρήγγειλα ένα μπέργκερ και γλυκό. Ήμουν σχετικά νέα στη δουλειά και σκέφτηκα να πάρω και επιδόρπιο για να κεράσω τους συναδέλφους μου.
Αλλά καθώς οι άλλες γυναίκες είδαν το γιγάντιο μπέργκερ μου και το γλυκό, κάτι άλλαξε. Ξαφνικά, δεν μπορούσαν να σταματήσουν να μιλούν για το πόσο «παχυντικό» ήταν. Και ενώ προσφέρθηκα να χωρίσω μπέργκερ μου στα δύο και να το μοιραστώ, κάποια αφανής κριτική επιτροπή είχε ήδη αποφασίσει ότι αυτό που είχα παραγγείλει ήταν ήδη ανθυγιεινό και παχυντικό. Μετά από όλα αυτά λοιπόν, αντί να δένομαι με τους συναδέλφους μου, ένιωθα πιο απομονωμένη.
Κάτι παρόμοιο σχεδόν σίγουρα σας έχει συμβεί κάποια στιγμή. Ίσως έχετε φέρει να φάτε ένα cupcake στο διάλειμμα της δουλειάς σας, με αποτέλεσμα να έχετε νιώσει ένα όχι και τόσο φιλικό βλέμμα από τους συναδέλφους σας που κάνουν δίαιτα. Ίσως από την άλλη μεριά έχετε έχετε παραγγείλει μια σαλάτα και στη συνέχεια κατηγορηθήκατε ότι δεν έχετε πλάκα επειδή δεν πήρατε μπέργκερ όπως εκείνοι.
Το Food shaming έχει πλέον γίνει αχαλίνωτο. Και το αστείο είναι ότι οι γυναίκες είναι πολύ απασχολημένες με τις ενοχές τους για το φαγητό για να δίνουν περισσότερη προσοχή στις πράξεις για τις οποίες θα έπρεπε να νευριάζουν, όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός ενός νεαρού κοριτσιού.
Είναι φυσιολογικό στην κουλτούρα μας να έχουμε εμμονή με το φαγητό και να κρίνουμε τις επιλογές μας αλλά και των άλλων επισημαίνοντας τα τρόφιμα ως «καλά» ή «κακά». Όμως αυτό που δεν καταλαβαίνουμε είναι πως όταν κρίνουμε το φαγητό, κρίνουμε επίσης τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους ως «καλούς» ή «κακούς», ανάλογα με το τι τρώνε.
Γιατί έχουμε τόσο εμμονή με το να κρίνουμε το φαγητό των άλλων
Δεν υπάρχει απλή απάντηση στο γιατί τόσοι πολλοί από εμάς έχουμε συνηθίσει να κάνουμε τους ανθρώπους γύρω μας να αισθάνονται ένοχοι για τις διατροφικές τους επιλογές. Είναι προφανώς πολύπλοκο και νομίζω ότι έχει να κάνει πολύ με τα μηνύματα που λαμβάνουμε, μερικές φορές από τους γονείς μας και στη συνέχεια όλο και περισσότερο από φίλους, τα μέσα ενημέρωσης και τους επαγγελματίες υγείας.
Τελικά, μαθαίνουμε, μέσα από όλες αυτές τις πηγές, ότι «πρέπει» να τρώμε λάχανο και κινόα και να αποφεύγουμε τα μπέργκερ και την πίτσα. Το πρόβλημα, φυσικά, έγκειται στο γεγονός ότι το σώμα μας δεν λαχταρά πάντα τα τρόφιμα που εμπίπτουν στην κατηγορία «πρέπει»—και έτσι αρχίζουμε να κρίνουμε τους εαυτούς μας και τους γύρω μας ότι δεν ακολουθούμε αυτούς τους αυστηρούς κανόνες διατροφής που η κοινωνία μας έχει περιγράψει.
Όμως το φαγητό δεν είναι εγγενώς καλό ή κακό. Απλώς σκεφτείτε ότι παλιά ήταν μόδα τα τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά και τώρα οι μελέτες δείχνουν ότι μια συγκεκριμένη ποσότητα λίπους είναι πραγματικά απαραίτητη για την καλή υγεία. Αλλά έχουμε πείσει τους εαυτούς μας ότι ο ορισμός της υγιεινής διατροφής είναι μαύρο και άσπρο — και ότι είμαστε είτε ενάρετοι είτε αμαρτωλοί, ανάλογα με το τι έχουμε φάει πρόσφατα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ντροπή για το φαγητό μπορεί να προέρχεται από φίλους και αγαπημένα πρόσωπα που πραγματικά σκοπεύουν να σας βοηθήσουν να επιτύχετε ορισμένους στόχους υγείας. Όμως, σε πολλές περιπτώσεις, τα αρνητικά σχόλια από άλλους είναι σημάδι της δικής τους ανασφάλειας. Η αίσθηση μου είναι ότι είναι πιο εύκολο να κρίνουμε τον τρόπο διατροφής των άλλων. Όμως είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως όλα αυτά τα επικριτικά σχόλια απλά σας μαθαίνουν να βασίζσετε σε άκαμπτους κανόνες διατροφής.
Στην πραγματικότητα, γεννηθήκαμε με την ικανότητα να τρώμε με βάση τα σημάδια που στέλνει το σώμα μας. Συχνά, όμως, εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας να αγνοεί αυτό που μας λέει το σώμα μας επειδή δεν συμφωνεί με αυτό που νιώθουμε ότι «πρέπει» να τρώμε — ή με αυτό που μας λένε οι άλλοι ότι πρέπει να τρώμε.
Αν λαμβάνετε ένα σχόλιο και αισθάνεστε επηρεασμένοι από αυτό, τότε είναι πολύ πιθανό να αποσυνδεθείτς από τα δικά σας σήματα πείνας, πληρότητας και ικανοποίησης. Και τότε θα τρώτε σύμφωνα με αυτό που θα ήθελαν οι άλλοι, σύμφωνα με τους κανόνες τους, με αποτέλεσμα να οδηγηθείτε σε μια εμμονική και δυσλειτουργική σχέση με το φαγητό και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε ακόμη πιο σοβαρά προβλήματα όπως η διαταραγμένη ή μυστική διατροφή, λένε οι ειδικοί.
Πώς να ξεφύγετε από τον φαύλο κύκλο της κριτικής
Όπως μπορεί να έχετε μαντέψει, η αφαίρεση του «καλού» /«κακού» φαγητού είναι το κλειδί για την υιοθέτηση μιας ισορροπημένης σχέσης με το φαγητό. Φυσικά να επισημάνω εδώ πως δεν υπάρχει τίποτα κακό με τις προτιμήσεις στα υγιεινά τρόφιμα. Το πρόβλημα είναι όταν όλο αυτό γίνεται άκαμπτο και όταν αναγκάζεστε να έχετε τη στάση του «όλα ή τίποτα».
Με άλλα λόγια, εάν έχετε να επιλέξετε ανάμεσα στα φρούτα και ένα μπισκότο και θα ήσασταν εύλογα ευχαριστημένοι με ένα από τα δύο, τότε οπωσδήποτε, επιλέξτε τα φρούτα. Αλλά αν διαπιστώσετε ότι θέλετε πραγματικά αυτό το μπισκότο, αλλά επιλέγετε το φρούτο επειδή θεωρείτε ότι αυτό πρέπει να κάνετε, τότε αυτή η απόφασή σας μπορεί να οδηγήσει σε δυσαρέσκεια — και ίσως ακόμη και σε υπερφαγία αργότερα.
Μπορεί να είναι χρήσιμο να δοκιμάσετε μερικές από αυτές τις τεχνικές:
Παρατηρήστε πότε εσείς (ή κάποιος άλλος) αρχίζετε να κάνετε κριτική. Η κριτική για το φαγητό έχει ενσωματωθεί τόσο πολύ στην σημερινή μας κουλτούρα που σχεδόν δεν μπορείτε να την καταλάβετε. Αρχίστε λοιπόν να προσέχετε πότε συγκρίνετε τις διατροφικές σας επιλογές με το τι τρώνε οι άλλοι—και πάρτε μια συνειδητή απόφαση να μην εμπλακείτε σε αυτή τη συμπεριφορά.
Θυμηθείτε ότι κανένας άλλος δεν ξέρει τι συμβαίνει στο σώμα σας και μόνο εσείς μπορείτε να μάθετε. Με την ίδια λογική, αν παρατηρήσετε ότι αρχίζετε να κρίνετε τις διατροφικές επιλογές των άλλων, μπορεί να είναι χρήσιμο να σκεφτείτε ότι δεν έχετε ιδέα τι άλλο έχει φάει αυτό το άτομο όλη την ημέρα και ποιοι μπορεί να είναι οι στόχοι της διατροφής και υγείας του.
Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι το να τρώτε «τέλεια» δεν αξίζει να θυσιάσετε την ψυχική σας υγεία. Κι όμως τα υγιεινά τρόφιμα δεν ισοδυναμούν απαραίτητα με έναν υγιή άνθρωπο... Έχω δει ανθρώπους που μοιάζουν ότι ακολουθούν την «τέλεια» δίαιτα-ολικής αλέσεως, βιολογικά, vegan, φτιάχνουν το δικό τους ψωμί και είναι από τους λιγότερο υγιείς που έχω γνωρίσει. Και αυτό ακούγεται σοκαριστικό, αλλά επειδή έχουν προσηλωθεί τόσο στο τι είναι αποδεκτό και τι όχι, όλη αυτή η νοοτροπία τους έχει κατακλύσει. Στο τέλος της ημέρας, θα είστε πολύ πιο ευτυχισμένοι - και γενικά, πολύ πιο υγιείς - αν δεν ταλαιπωρείτε συνεχώς τον εαυτό σας για κάθε μικρό διατροφικό «λάθος».
Δώστε στον εαυτό σας την άδεια να λαμβάνει ευχαρίστηση από το φαγητό. Είναι φυσιολογικό να τρώτε τρόφιμα απλώς και μόνο επειδή έχουν ωραία γεύση και σας δίνουν ευχαρίστηση. Ναι, ιδανικά θα τα τρώγατε εάν πεινούσατε πραγματικά, αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε άνθρωποι και όλοι τρώμε μερικές φορές λόγω άγχους ή άλλων συναισθημάτων. Δεν επιδιώκουμε να το κάνουμε αυτό κανόνα, αλλά δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να νιώθουμε ένοχοι.
Με λίγη θέληση μπορεί να αρχίσετε να αναδιαμορφώνετε τη σχέση σας με το φαγητό, έτσι ώστε η ενοχή να μην περιλαμβάνεται στην εξίσωση - τουλάχιστον όχι τόσο πολύ. Ας ξανανιώσουμε χαρά από το φαγητό.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
