Τι είναι η νόσος AMD, από την οποία πάσχει η Τζούντι Ντεντς - Οι αιτίες και τα συμπτώματα που οδηγούν σε σταδιακή τύφλωση

Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι πάθηση του οφθαλμού που συνήθως εμφανίζεται σε προχωρημένη ηλικία. Πολύ συχνά αναφέρεται και ως Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχρας (ΗΕΩ) και στην αγγλική ορολογία ως Age Related Macular Degeneration (ARMD ή AMD).

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (Age-related macular degeneration, AMD) είναι μια οφθαλμική πάθηση που συνήθως αναπτύσσεται στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, κυρίως μετά τα 60. 

Η AMD εμφανίζεται όταν η ωχρά κηλίδα, το κεντρικό μέρος αμφιβληστροειδούς του ματιού, σταματά να λειτουργεί αποτελεσματικά. Η ακριβής αιτιολογία της νόσου παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη και η τελική φάση της πάθησης σχετίζεται με την απώλεια της κεντρικής όρασης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδή χιτώνα και βρίσκεται στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Ο αμφιβληστροειδής μετατρέπει τα φωτεινά ερεθίσματα που δέχεται από το εξωτερικό περιβάλλον σε νευρικά ερεθίσματα και τα στέλνει στον εγκέφαλο, όπου γίνεται η επεξεργασία και η αντίληψη της εικόνας.

Η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση και μας παρέχει την διακριτική ικανότητα, έτσι ώστε να βλέπουμε με μεγάλη ευκρίνεια τις λεπτομέρειες της εικόνας. Το διάβασμα, η αναγνώριση των προσώπων, η οδήγηση, η διάκριση των χρωμάτων προϋποθέτουν υγιή ωχρά κηλίδα. Σε περίπτωση που υπάρχει κάποια αλλοίωση στην περιοχή της ωχράς κηλίδας, η όραση είναι ελαττωμένη.

Υπάρχουν δύο τύποι AMD. Η μη εξιδρωματική (ξηρή) AMD είναι πιο κοινή μορφή, αναπτύσσεται σταδιακά και μπορεί να προκαλέσει μερική απώλεια όρασης. Θεωρείται λιγότερο επιβλαβής, όμως στα πιο προχωρημένα στάδια η όραση μειώνεται σημαντικά και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στην απώλειά της. 

Η συγκεκριμένη μορφή δεν έχει αποτελεσματική φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία. Ωστόσο κάποια οπτικά βοηθήματα μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να διαχειριστούν καλύτερα την καθημερινότητά τους. Ο καλός φωτισμός, οι μεγάλες γραμματοσειρές και ο μεγεθυντικός φακός θεωρείται ότι βοηθούν αρκετά την κατάσταση. 

Η εξιδρωματική (υγρού τύπου) AMD αναπτύσσεται πιο γρήγορα και μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη απώλεια όρασης. Είναι λιγότερο συχνή και είναι υπεύθυνη για το 90% των περιπτώσεων σοβαρής απώλειας στην όραση. 

Η συγκεκριμένη μορφή ονομάζεται έτσι γιατί συνδέεται με την παρουσία υγρού κάτω από την ωχρά κηλίδα και αυτή η διαρροή προκαλεί αλλοιώσεις, οι οποίες καταστρέφουν τα φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς με αποτέλεσμα την απώλεια της κεντρικής όρασης. Δεν αποκλείεται και οι δύο μορφές να συνυπάρχουν ταυτόχρονα.

Τα οπτικά συμπτώματα της AMD περιλαμβάνουν κυρίως απώλεια της κεντρικής όρασης, ενώ η περιφερειακή όραση παραμένει ανεπηρέαστη.

Από τα πρώτα συμπτώματα που παρουσιάζονται στον ασθενή, στα αρχικά στάδια της υγρής ΗΕΩ, είναι η θολή και κυματοειδής όραση. Οι ευθείες γραμμές φαίνονται παραμορφωμένες η κυματοειδείς κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό στην καθημερινότητα του ανθρώπου τις περισσότερες φορές. Στην συνέχεια αρχίζει να υπάρχει δυσκολία δυσκολία στο να διακρίνουν λεπτομέρειες αρχίζει δηλαδή να υπάρχει θόλωση της όρασης.

Σε πιο προχωρημένα στάδια εμφανίζεται μια μαύρη κηλίδα στο κέντρο της όρασης, που εμποδίζει την ορατότητα στο κέντρο και τη διακριτική ικανότητα.

Η διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας γίνεται με την βυθοσκόπηση. Οι εξετάσεις που χρειάζονται για να καθοριστεί το στάδιο της νόσου, είναι η οπτική τομογραφία συνοχής (ΟCT) και η φλουοροαγγειογραφία, καθώς και η OCT-αγγειογραφία.

Ένας εύκολος τρόπος για να εξετάσει κανείς την όρασή του, και να διαπιστώσει την ΗΕΩ ακόμη και στα πολύ αρχικά στάδια, είναι ο Πίνακας του Amsler. Πώς; Αρκεί να φορέσεις τα κοντινά σου γυαλιά που βάζεις συνήθως όταν διαβάζεις. Στη συνέχεια, τοποθέτησε τον πίνακα σε απόσταση ανάγνωσης, 30-40 εκατοστά.

Σκέπασε το ένα μάτι με το χέρι και συγκέντρωσε το βλέμμα σου με το άλλο μάτι στη μαύρη κηλίδα που βρίσκεται στο κέντρο του πίνακα. Επανάλαβε τη διαδικασία, με το άλλο μάτι. Σε περίπτωση που κάποια περιοχή του Πίνακα εμφανίζεται θολή, ή αν οι γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες, καμπύλες ή μπερδεμένες μεταξύ τους, πρέπει να επισκεφθείς άμεσα τον οφθαλμίατρο σου. 

Η αντιμετώπιση της υγρής μορφής είναι οι ενδουαλοειδικές εγχύσεις, (δηλαδή οι ενέσεις στο εσωτερικό του ματιού), ειδικών φαρμάκων που καταστρέφουν τη δημιουργία των παθολογικών νεοαγγείων.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι το Eylea (Alfibercept), Lucentis (Ranibijumab), και το Avastin (Bevacijumab), ενώ βρίσκονται σε κλινικές μελέτες νέα φάρμακα.

Ωστόσο, για την επιβράδυνση εξέλιξης της νόσου, μπορούν να βοηθήσουν ορισμένα συμπληρώματα διατροφής, οι τροφές όπως τα πράσινα λαχανικά και η διακοπή του καπνίσματος.