Μπιάνκα Μπογδάνου: «Η μητρότητα στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται σαν την πλάνη στο ξυλουργείο»

Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που είχα, ευτυχώς, στη ζωή μου όταν έγινα μητέρα, ήταν δυο-τρεις φίλες που ήταν ήδη ή έγιναν λίγο αργότερα μητέρες και οι ίδιες, και με τις οποίες μπορούσα να μιλάω ανοιχτά, ειλικρινά, χωρίς να σκέφτομαι πώς θα με κρίνουν ή θα παρεξηγήσουν τις εκάστοτε καφρίλες που θα έλεγα για το παιδί μου και τη σχέση μου μαζί του. Είναι το πιο υποτιμημένο δώρο που μπορεί να έχει μια νέα μητέρα: άλλες μητέρες που καταλαβαίνουν ακριβώς τι περνάει, που μοιράζονται τις ίδιες κοσμοθεωρίες και απόψεις, που μπορούν να κάνουν πλάκα για τον νέο τους ρόλο, για το παιδί τους, για τη ζωή τους, που μπορούν να εξομολογηθούν τις πιο μαύρες σκέψεις τους χωρίς φόβο. Αν αυτό ήταν πάντα σημαντικό, κατά τη διάρκεια της πανδημίας και έπειτα έγινε ανεκτίμητο.

Η Μπιάνκα είναι μία τέτοια φίλη και μητέρα. Μια γυναίκα τόσο γοητευτική όσο και τρυφερή, με σχεδόν παιδικό ενθουσιασμό και ένα μυαλό που τρέχει ασταμάτητα. Η Μπιάνκα είναι φαρμακοποιός με δική της επιχείρηση, και μητέρα της Αθηνάς, ενός εξωτικού πλάσματος σχεδόν 3 ετών που έχει το ίδιο λαμπερό βλέμμα με τη μαμά της. Μέσα στην πανδημία χτυπούσε υπερωρίες και ατελείωτες βάρδιες στο φαρμακείο, ερχόταν αντιμέτωπη με κάθε λογής ανθρώπους που ήταν επηρεασμένοι -λιγότερο ή πολύ περισσότερο- από την αβεβαιότητα και το άγχος εκείνων των ημερών, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσε να βρει τα πατήματά της σαν νέα μητέρα αλλά και να μη χάσει τον εαυτό της ανάμεσα στους πολλαπλούς ρόλους της. Και μέσα σε όλα αυτά, δεν υπήρξε ούτε μία στιγμή που να μη μιλούσε με ειλικρίνεια για τα όσα ζούσε, τα καλά και τα κακά, τους φόβους και τις χαρές, τις ανησυχίες και τις τύψεις. Και, φυσικά, με το αναγκαίο χιούμορ.

Ακριβώς έτσι περιγράφει παρακάτω την εμπειρία της μητρότητας μέσα στην πανδημία και μετά από αυτήν, όσα άλλαξαν (ή και όχι), όσα πρέπει να αλλάξουν, και πώς η Αθηνά την έμαθε να ονειρεύεται από την αρχή.

Photo Credits: Freddie F

Ας ξεκινήσουμε από το τέλος. Πώς νιώθεις σήμερα ως μητέρα, 2+ χρόνια μετά την πανδημία;

Σαν πατημένη μπανάνα νιώθω. Έχει πλάκα γιατί αυτός ήταν ένας χαρακτηρισμός που έδινα παλαιότερα κυρίως για τα άσχημα χανγκόβερ. Που να ‘ξερα. Μπορεί να ακούγεται απλοϊκό, αλλά εμπεριέχει την αίσθηση της αθροιστικής κούρασης, συναισθηματικής και σωματικής που κάποια στιγμή σε ισοπεδώνει.

Αν και είμαι από τους τυχερούς που δεν έχασαν ανθρώπους από την πανδημία, παραμένω τραυματισμένη όπως όλοι μας.

Πώς ήταν η ψυχολογία σου στο πρώτο lockdown και πώς στο τελευταίο;

Λόγω της φύσης της δουλειάς μου δεν πέρασα προσωπικά lockdown, με την έννοια μένω κλεισμένη στο σπίτι. Ερχόμουν στη δουλειά καθημερινά, αλλά η διαφορά μεταξύ του πρώτου lockdown και του τελευταίου ήταν χαώδης. Στο πρώτο, ένιωθα σαν να παίζω σε μετα-αποκαλυπτικό φιλμ, εξυπηρετούσαμε πελάτες από το παραθυράκι της διανυκτέρευσης, δεν υπήρχαν αρκετά αποθέματα μασκών και αντισηπτικών, υπήρχε άγνοια και φόβος, σε πολλές περιπτώσεις πανικός. Βλέπεις όλες τις εκφάνσεις της ανθρωπότητας σε τέτοιες περιπτώσεις, από αυτούς που ήθελαν να πάρουν όλα τα αντισηπτικά δικά τους μέχρι αυτούς που μαγείρευαν για να πάνε φαγητό σε ευάλωτες ομάδες. Το τελευταίο lockdown από την άλλη ούτε που το θυμάμαι. Πέρασε στα αζήτητα. Είναι τρομακτικό και ταυτόχρονα αξιοθαύμαστο το τι μπορεί να συνηθίσει ο άνθρωπος.

Είχες ή ανέπτυξες στην πορεία κάποιες συνήθειες που σε βοήθησαν να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου εκείνο το διάστημα;

Η μητρότητα με βοήθησε να κρατήσω την ψυχραιμία μου, με μικρά διαλείμματα καθαρού πανικού βέβαια, όταν σκεφτόμουν "και τι θα γίνει αν κολλήσει το παιδί;".

Η καθημερινότητα της Αθηνάς με έβαζε σε ένα καλύτερο πλαίσιο πνευματικά, γιατί έπρεπε να παίξουμε κάθε μέρα. Έπρεπε να διαβάσουμε παραμύθια, να ζωγραφίσουμε. Τώρα που το σκέφτομαι, το να ζωγραφίζω με βοήθησε πολύ.

Σε προσωπικό επίπεδο και από τα «ενήλικα» πράγματα που έκανα, ήταν το binging ταινιών σειρών κτλ. Εποικοδομητικές ενασχολήσεις τύπου μαγειρέματα, γυμναστικές δεν τα έκανα, δεν υπήρχε διάθεση.

Πώς είναι για μια γυναίκα με δική της επιχείρηση -η οποία μάλιστα απαιτεί καθημερινή επαφή με κόσμο- να χειρίζεται όλη την πίεση της δουλειάς και της οικογένειας, εν μέσω πανδημίας;

Ειλικρινά σου λέω ότι κατά την διάρκεια, είναι εξαιρετικά δύσκολο να προλάβεις να το σκεφτείς. Απλά κάνεις το καλύτερο που μπορείς για να εξυπηρετήσεις τους ανθρώπους, να παραμείνεις υγιής εσύ και η οικογένειά σου και να κρατήσεις την επιχείρηση σε λειτουργία. Το μόνο που θυμάμαι ξεκάθαρα από την αρχή της πανδημίας, είναι το άγχος όταν επέστρεφα στο σπίτι μετά την δουλειά -να πλυθώ καλά, να αφήσω τα παπούτσια έξω από την πόρτα, όλα αυτά.

Πόση βοήθεια είχες από τον σύντροφό σου; Πώς διαμορφώθηκε η σχέση σας ως γονείς αλλά και μεταξύ σας;

Ο σύντροφός μου αρχικά δούλευε σε μια εταιρία και έπαιρνε ΜΜΜ για να μεταβεί εκεί οπότε καταλαβαίνεις το άγχος. Στη συνέχεια επέστρεψε στο freelancing και έτσι μπορούσε να δουλεύει από το σπίτι, το οποίο ήταν μεγάλη ανακούφιση. Η βοήθειά του ήταν και είναι ανεκτίμητη τόσο στα πρακτικά θέματα όσο και στην ψυχολογική υποστήριξη που μου παρείχε, ακόμα και όταν δεν είχα ιδέα ότι την χρειαζόμουν. Η σχέση μας φυσικά και έχει αλλάξει, πώς θα μπορούσε να μην άλλωστε, αφού όλοι μας βιώνουμε μια μετα-τραυματική περίοδο. Προσωπικά βρίσκω δυσκολότερο το να κανονίσω να βγούμε ένα ραντεβού οι δυο μας πλέον, λόγω χρόνου και κοινωνικού μουδιάσματος. Ελπίζω σε ένα ταξίδι κάπου, κάπως, κάποτε.

Στις πτήσεις, οι οδηγίες είναι να βάλεις πρώτα εσύ τη μάσκα οξυγόνου σε περίπτωση ανάγκης και μετά να βοηθήσεις τον διπλανό σου. Το ίδιο ισχύει και για τις μητέρες -αν δεν βοηθήσουν/φροντίσουν τον εαυτό τους, δεν θα μπορούν να βοηθήσουν κανέναν άλλον. Πόσο σημαντικό ήταν το, όποιο, self-care για εσένα κατά την πανδημία και πόσο μπορούσες να το εξασκήσεις;

Δεν έκανα κάποιο ιδιαίτερο self care, ούτε και ανακάλυψα κάποιο κρυμμένο ταλέντο μου. Ούτε μπορώ να πω ότι έγινα σοφότερη. Πασχίζω να δω τα θετικά σε αυτό που περάσαμε όλοι μας ακόμα. Είμαι κάπως αγύριστο κεφάλι όσον αφορά τα βιβλία αυτοβελτίωσης και τα τρέντι τσιτάτα. Κατά τη γνώμη μου, η περιποίηση του εαυτού μας είναι βαθιά προσωπική υπόθεση και η αναγωγή της σε μια νέα μορφή κατανάλωσης με αφήνει παγερά αδιάφορη. Αν λοιπόν έκανα κάποιου είδους self care, αυτό ήταν το ποτό με τον Φρέντυ στην ταράτσα. Κάποια στιγμή δε, που φτιάχναμε dry martinis για καμιά εβδομάδα, εγώ φορούσα κιμονό και το ζούσα σαν μια άλλη Τζόαν Κόλινς.

Photo Credits: Freddie F

Θα ήθελες να έχεις περισσότερη στήριξη ως μητέρα από τότε που ξεκίνησε η πανδημία;

Θα ήθελα να έχουν περισσότερη στήριξη όλες η μητέρες, αλλά κυρίως οι μητέρες που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ανάγκη από εμένα, είτε με οικονομική είτε με ψυχολογική στήριξη ή και με τα δύο. Οι μονογονεϊκές οικογένειες ας πούμε, με ποιον τρόπο βοηθήθηκαν; Σωστά το σκέφτηκες, η απάντηση είναι με κανέναν.

Πόσο σε βοήθησαν τα social media και οι online κοινότητες γενικότερα στο να βρεις στήριξη στο κομμάτι της μητρότητας, όποιας μορφής, μέσα στην πανδημία;

Οι φίλοι μου με βοήθησαν βασικά. Τα social media μου έδωσαν την ευκαιρία να μπορώ να επικοινωνήσω μαζί τους οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, δωρεάν και αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο σίγουρα, αλλά κατ’ ουσία η βοήθεια ήρθε από τους φίλους, κοντινούς και μακρινούς.

Μετά από 2 χρόνια πανδημίας, άλλαξαν οι προτεραιότητές σου σαν μητέρα; Σαν γυναίκα;

Θα ήθελα ως μητέρα να μπορώ να περνώ χρόνο με το παιδί μου. Ουσιαστικό χρόνο, χρόνο σε ταξίδια και διακοπές, να φτιάξω την ιστορία μας κάπως σαν βιβλίο. Σαν γυναίκα έχω να πω ότι έχει επέλθει μια απελευθέρωση από τον εξαναγκασμό της γκομενοποίησης που κουβαλάω ως παιδί του ΄80. Δηλαδή με απασχολεί λιγότερο πλέον το πώς φαίνομαι και περισσότερο το πώς αισθάνομαι. Πολλές μέρες αναρωτιέμαι αν αυτό είναι ένδειξη παραίτησης -πχ το να μην τρέξω να βάψω τα μαλλιά μου με το που εμφανιστεί η ρίζα, αλλά κατέληξα πρόσφατα στο ότι αυτό είναι περισσότερο μια απελευθέρωση για εμένα ως άνθρωπο παρά μια αποτυχία μου ως γυναίκα.

Υπήρξαν πράγματα που έμαθες για τον εαυτό σου μέσα σε αυτά τα χρόνια, για το πώς να χειρίζεσαι τον ρόλο της μητέρας; Βγήκε κάτι καλό μέσα από όλη αυτή την ταλαιπωρία;

Η πανδημία συνέπεσε με τα πρώτα χρόνια μου ως μητέρα οπότε έμαθα πάρα πολλά πράγματα κυρίως για τον εαυτό μου, μέσα από αυτόν τον ρόλο. Είναι δύσκολο και εξαντλητικό και πολλές φορές έλεγα πως δεν θα αντέξω, αλλά τελικά και αντέχεις και τρόπο βρίσκεις και απ’ όλα. Οπότε, θα έλεγα ότι μάλλον βρήκα δύναμη που δεν ήξερα ότι είχα. Δύναμη όχι μόνο να αντέξω καθημερινές δυσκολίες, όπως η αϋπνία, αλλά κυρίως να δω τα λάθη μου και να προσπαθήσω να τα διορθώσω.

Πώς αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία τη μητρότητα, από τη δική σου εμπειρία μέχρι τώρα;

Η μητρότητα στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται σαν την πλάνη στο ξυλουργείο. Γίνεσαι μάνα, «έρχεσαι» που λένε και οι μάστορες. Λειαίνονται οι γωνίες σου, χωράς στο καλούπι καλύτερα, θεωρείσαι πλέον «ολοκληρωμένη». Αστεία πράγματα, έτσι; Προσωπικά έγινα μητέρα στα 41 και έχω ακούσει τα πάντα όλα, μέχρι και το αμίμητο «εσένα ποιος θα σε γηροκομήσει»;

Άπαξ δε και γίνεις μητέρα, το πώς αισθάνεσαι εσύ δεν έχει καμία σημασία, ιδίως αν τα συναισθήματα σου δεν είναι θετικά. Η επιλόχειος κατάθλιψη ας πούμε, παραμένει τεράστιο ταμπού, δυστυχώς ιδίως ανάμεσα στις ίδιες της γυναίκες. Βλέπω καθημερινά και στη δουλειά μου, τη ντροπή και την ενοχή που διέπει τη μητρότητα στην ελληνική κοινωνία και είναι λυπηρό.

Μέσα από κουβέντες με άλλες μητέρες, τι εικόνα έχεις για το πώς πέρασε η μέση μητέρα στην πανδημία;

Οι μητέρες με μεγαλύτερα παιδιά, πέρασαν πολύ δύσκολα. Ο εγκλεισμός είναι μια αφύσικη κατάσταση για όλους πόσο μάλλον για έναν νέο άνθρωπο που ανακαλύπτει τον κόσμο και έχει ανάγκη να τον εξερευνήσει με τους συνομηλίκους του. Θυμάμαι πόσο σημαντικός ήταν ο κύκλος των φίλων μου κατά τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια και ανατριχιάζω για το πόσο σκληρό ήταν όλο αυτό στα παιδιά. Και κατ’ επέκταση στους γονείς.

Τι θα έλεγες στις μητέρες που προσπαθούν καθημερινά να φτάσουν τον δυσθεώρητο πήχη που έχει τεθεί για εκείνες και συχνά νιώθουν πίεση και εξάντληση από τον ρόλο τους;

Θα τους έλεγα ότι είναι ορατές. Ότι δεν είναι μόνες και ότι καλό είναι να μην ντρέπεσαι για αυτά που αισθάνεσαι. Ότι είναι απολύτως φυσιολογικό να μην ολοκληρώνεις τους στόχους σου όταν πνίγεσαι. Καλύτερα να φροντίσεις πρώτα την τρύπα στη βάρκα και μετά το να φτάσεις στο νησί.

Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που έχεις πάρει από το παιδί σου;

Να θυμάμαι να ονειρεύομαι.

Όταν την ρώτησα τι θέλει να κάνει όταν μεγαλώσει, μου απάντησε ότι θέλει να πετάει. Αρχικά γέλασα, ως κατάκοπος ενήλικας. Το ίδιο βράδυ όμως που το σκέφτηκα, με έπιασαν τα κλάματα.