Roald Dahl: Ξαναγράφτηκαν αποσπάσματα βιβλίων του επειδή ήταν προσβλητικά, αλλά υπάρχουν (εύλογες) αντιδράσεις
Κλέλια Φατούρου
20 Φεβρουαρίου 2023
Όταν σκέφτομαι αγαπημένα παιδικά βιβλία, ο Roald Dahl είναι σίγουρα στην κορυφή, γιατί είναι ο άνθρωπος που έγραψε τη Ματίλντα, τον Charlie και το Εργοστάσιο Σοκολάτας, τον Μεγάλο Φιλικό Γίγαντα, τον James και το Γιγαντιαίο Ροδάκινο. Τότε βέβαια που τα διάβαζα, δεν μπορούσα να αντιληφθώ ότι θα μπορούσαν να λείπουν συγκεκριμένες λέξεις.
Από ό,τι φαίνεται, ο εκδοτικός οίκος βιβλίων Puffin το αντιλήφθηκε και προσέλαβε ειδικούς αναγνώστες, ώστε να ξαναγραφτούν αποσπάσματα που προσαρμόζονται στο σήμερα και δεν θεωρούνται προσβλητικά.
Κάποιες βασικές αλλαγές αφορούν την περιγραφή εξωτερικής εμφάνισης. Ο Augustus Gloop στον Charlie και το Εργοστάσιο Σοκολάτας δεν είναι πια «χοντρός» αλλά «τεράστιος». Η κυρία Twit δεν είναι πια «άσχημη και τερατώδης», αλλά μόνο «τερατώδης». Εκτός αυτού, προστέθηκαν και νέες παράγραφοι, που μάλλον λειτουργούν με επεξηγηματικό τρόπο. Η Roald Dahl Story Company είπε ότι δεν είναι ασυνήθιστο το να επανεξετάζεται η γλώσσα και πως οι αλλαγές είναι μικρές και προσεγμένες.
Ας πούμε, στον James και το Γιγιαντιαίο Ροδάκινο, η Σαρανταποδαρούσα τραγουδά: «Η Θεία Sponge ήταν τρομακτικά χοντρή/ Και απαίσια πλαδαρή/ Η θεία Spiker ήταν λεπτή σαν καλώδιο/Και στεγνή σαν κόκαλο. και ακόμα περισσότερο». Πλέον οι αναγνώστες δεν θα βρουν αυτό το απόσπασμα αλλά ότι «Άξιζε να ζουληχθεί από το φρούτο και ότι και οι δύο θείες ήταν ίδιες και φταίνε για όλα».
Επίσης, δεν υπάρχει πια η λέξη «θηλυκό», αλλά «γυναίκα», ενώ τα Oympa Loompas είναι non binary και όχι άντρες.«Οι υπέροχες λέξεις του Roald Dahl μπορούν να σε μεταφέρουν σε διαφορετικούς κόσμους και σε συστήνουν σε θαυμαστούς χαρακτήρας. Τα βιβλία του γράφτηκαν πριν πολλά χρόνια και έτσι πρέπει να επανεξετάζουμε συχνά τη γλώσσα για να σιγουρευτούμε ότι θα τα απολαμβάνουν όλοι», δήλωσε ο εκδοτικός οίκος.
Αν και οι εκδότες έχουν ένα δίκιο στο ότι πρέπει να υπάρχει ευαισθησία στο κοινό, και ειδικά στα παιδιά, οι αντιδράσεις για αυτές τις αλλαγές είναι ποικίλες, και εύστοχες. Ο Salman Rushdie που κρυβόταν για χρόνια γιατί το Ιράν τον κατηγορούσε για βλασφημία μετά την έκδοση του βιβλίου "The Satanic Verses", διαφωνεί κάθετα με τις αλλαγές.
«Ο Roald Dahl δεν ήταν άγγελος αλλά αυτή η λογοκρισία είναι απαράδεκτη. Θα έπρεπε να ντρέπονται».
Η PEN America, κοινότητα 7.500 συγγραφέων που υπερασπίζεται τα δικαιώματα στην ελευθερία της έκφρασης, θεωρεί ότι αυτές οι αλλαγές προκαλούν ανησυχία. «Αν μπούμε σε αυτό το μονοπάτι που προσπαθεί να διορθώσει αυτά που έγιναν κάποτε, αντί να αφήσουμε τους αναγνώστες να αντιδράσουν διαβάζοντας, ρισκάρουμε να χάσουμε τη δουλειά και τη λογοτεχνία σπουδαίων συγγραφέων». Πολύ σωστή παρατήρηση, αν σκεφτείς ότι μιλάμε για βιβλία που γράφτηκαν σε άλλη εποχή και που θα πρέπει να εκπαιδευόμαστε να κρίνουμε αυτό που δεν είναι σωστό.
Η Laura Hackett, θαυμάστρια του Dahl και editor των Sunday Times, είχε μία πιο προσωπική αντίδραση. «Οι εκδότες της Puffin θα έπρεπε να ντρέπονται που κατακρεούργησαν μερικά από τα καλύτερα βρετανικά παιδικά βιβλία. Όσο για εμένα, θα κρατήσω με προσοχή τα παλιά βιβλία του, έτσι ώστε να τα απολαύσουν τα παιδιά μου σε όλο το χρωματιστό και άσχημο μεγαλείο».
