Η Πάτμος είναι από τα νησιά που κρύβουν απίστευτη ιερότητα. Είχα την τύχη να βιώσω από κοντά αυτή την κατάνυξη στις αρχές του Σεπτέμβρη με αφορμή το 21ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου, που βρίσκεται ανάμεσα στα 7 που διεξάγονται συνολικά σε όλο τον κόσμο.
Το φετινό Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής επιβεβαίωσε σε κάθε θεατή πως μπορεί να συλλάβει με όλες του τις αισθήσεις κάθε μουσικό άκουσμα, που «μιλάει» στην ψυχή του και ενεργοποιείται με τον παλμό και τη σύνθεση των ιδιαίτερων μουσικών συνόλων της φετινής διοργάνωσης.
Το 21ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου, με τίτλο «Φως Ήχων και Λέξεων», το οποίο αποτελεί συνδιοργάνωση του Πνευματικού Κέντρου Πάτμου, της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, μας ταξίδεψε λοιπόν στην αρμονία και ήταν ο ορισμός της μυσταγωγίας και της κατάνυξης ενώ φιλοξενήθηκε για μια ακόμη χρονιά, στον υπαίθριο χώρο του Ιερού Σπηλαίου της Αποκάλυψης, συνταιριάζοντας μοναδικά τον πλούτο της μουσικής με την ιερότητα του νησιού.
Υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της Τάνιας Σικελιανού και του Σωτήρη Δεσπότη, οι συμμετέχοντες μουσικοί, έδωσαν ιδιαίτερα ρεσιτάλ και ξεχωριστές ερμηνείες σε βυζαντινούς ύμνους και ψαλμούς, ενώνοντας τους θεατές - που γέμισαν τον όμορφο χώρο του φεστιβάλ - σε μια κοινή μυσταγωγία.
Το Φεστιβάλ ξεκίνησε το 2001 και σήμερα έχει καθιερωθεί ως μία από τις σημαντικότερες μουσικές καλοκαιρινές διοργανώσεις με βασικό στόχο την παρουσίαση εκδηλώσεων υψηλού μουσικού και πνευματικού περιεχομένου όπως αρμόζει στον ιερό χώρο τέλεσής του
Βυζαντινά στοιχεία με ηλεκτρονική μουσική, τέσσερις εποχές με βιολί και κιθάρα, ψαλτικό ανθολόγιο, μια Γυναικεία Χορωδία. Αυτά είναι μερικά από όσα ξεχώρισα από το φετινό Φεστιβάλ και με έμαθαν να αντιλαμβάνομαι διαφορετικά τους ήχους και τα σύνολα από τα οποία γεννιούνται τα πιο μεγαλειώδη συναισθήματα. Οι χορωδίες και τα μουσικά σύνολα δημιούργησαν αόρατες γέφυρες παρουσιάζοντας την τέχνη της μουσικής μέσα από το πρίσμα της πίστης και της θρησκευτικότητας. Παράλληλα, αυτό που ακούσαμε όλοι μαζί, ήταν υπόδειγμα μουσικής ενότητας, πολυπολιτισμικότητας, ενσωμάτωσης σε έναν κόσμο που τα πάντα πλέον έχουν στερέψει.
Οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν από την Τετάρτη 30 Αυγούστου μέχρι την Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου ταξιδεύοντας το κοινό στο υπέροχο μουσικό σύμπαν της θρησκευτικής μουσικής
Το Φεστιβάλ υπό το πρίσμα της Καλλιτεχνικής του Διευθύντριας, Τάνιας Σικελιανού
Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Τάνια Σικελιανού, σχολίασε στο JennyGr πως η φετινή διοργάνωση «είχε σκοπό να αναδείξει το διαφορετικό. Το γεγονός ότι ήμαστε δύο καλλιτεχνικοί διευθυντές, ήταν πολύ σημαντικό στην προσπάθεια δημιουργίας ενός όμορφου αποτελέσματος σε έναν τόσο ιερό χώρο. Σίγουρα ήταν μια πολύ δυνατή πρόκληση».
Ως καλλιτέχνις με πολλή φαντασία, τόσο η ίδια όσο και όλη η ομάδα, προσπάθησε να αποδώσει την έννοια του φωτός με πολλαπλές ερμηνείες. Επιλέγοντας τον τίτλο «Φως Ήχων και Λέξεων», στόχος ήταν «να βρεθεί το φως που κρύβεται μέσα μας γιατί όλοι το χρειαζόμαστε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο» όπως σημειώνει.
«Η εμπειρία του Φεστιβάλ ήταν λύτρωση προσωπική. Ο καθένας βέβαια αντιλήφθηκε διαφορετικά το αποτέλεσμα γιατί η τέχνη είναι αντίληψη ξεχωριστή», υπογραμμίζει η Τάνια Σικελιανού
Όπως ανέφερε παράλληλα, ο στόχος όλων εκείνων που συνέδραμαν στη δημιουργία του φετινού Φεστιβάλ, ήταν να «βοηθήσουν ώστε το κοινό να οδηγηθεί και στη δική του λύτρωση, να νιώσει την ηρεμία στην ψυχή του».
Παράλληλα σημείωσε: «Τα παιδιά από μικρή ηλικία πρέπει να εκπαιδεύονται και μουσικά, όχι μόνο στις υπόλοιπες δραστηριότητες. Η μουσική βοηθάει στο μυαλό, βοηθάει στην ψυχή γιατί έτσι ξεκινάει και χτίζεται και η κοινωνία με γερά θεμέλια. Τα παιδιά σήμερα δεν είναι εκπαιδευμένα μουσικά. Και γενικά πρέπει να υπάρχει μια σοβαρότητα πάνω στην τέχνη. Δεν χρειάζεται να γίνεις σολίστ, μόνο να αγαπάς και να σέβεσαι την τέχνη».
5 νύχτες γεμάτες μυσταγωγία
Την Τετάρτη, πρώτη ημέρα του Φεστιβάλ ο χορός ψαλτικής «Κλείδα» με χοράρχη τον βαθύ γνώστη της ψαλτικής τέχνης Δημήτριο Γαλάνη, μας υπενθύμισε την κατάνυξη και το εύρος ψυχής που απαιτούν οι χορωδιακοί εκκλησιαστικοί ψαλμοί.
Την Πέμπτη, ο Νίκος Χαριζάνος, ο Κώστας Μαντζώρος, η Τάνια Σικελιανού και ο Αναστάσιος Στέλλας, σε συνεργασία με την αφηγήτρια Αλεξάνδρα Γιαλίνη μας ταξίδεψαν στο «Αιώνιο Παρόν» συνδυάζοντας βυζαντινά στοιχεία με ηλεκτρονική μουσική σε μια πειραματική μουσική εμπειρία.
Την Παρασκευή, τρίτη ημέρα του Φεστιβάλ, παρακολουθήσαμε μια ξεχωριστή συναυλία κλασικών έργων. Η Γυναικεία Χορωδία «Καλλιτεχνήματα» υπό τη διδασκαλία και διεύθυνση της Μαρίας Μιχαλοπούλου και με τη συνοδεία στο πιάνο της Μαριάννας Σπύρακου, επέλεξαν και ερμήνευσαν κομμάτια από την εποχή του μπαρόκ μέχρι τον 20ο αιώνα. Μια «Ceremony Of.... Classics» βασισμένη στους μαγικούς δρόμους της πολυφωνίας.
Το Σάββατο, προτελευταία ημέρα του Φεστιβάλ, o Claude Delangle, η Odile Delangle, η Ευτυχία Βενιωτά και ο Γιώργος Λυγερίδης, δυο σαξοφωνίστες και δυο πιανίστριες, επέλεξαν και «πείραξαν »ένα κλασικό πρόγραμμα θρησκευτικών ύμνων που λειτούργησε, -όπως είναι άλλωστε και ο σκοπός του Φεστιβάλ- ως γέφυρα από τη μουσική στην πνευματικότητα.
Την Κυριακή, το Φεστιβάλ ολοκληρώθηκε με τις μελωδίες από τις «4 Εποχές» του Antonio Vivaldi που ξεχύθηκαν στον ιερό χώρο χάρη στο βιολί της Τάνιας Σικελιανού και την κιθάρα του Στάθη Σκανδαλίδη.
Και τις πέντε βραδιές προλόγισε ο μουσικογράφος και ερευνητής Θωμάς Ταμβάκος.
Ο Νίκος Κουτούζος, πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Πάτμου και αντιδήμαρχος Τουρισμού, Αθλητισμού και Παιδείας, σημείωσε ότι «το 21ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου λειτούργησε σαν φάρος πνευματικότητας και εσωτερικής γαλήνης με πολλαπλά ακούσματα.
Όπως σημείωσε: «Μας συγκίνησε ιδιαίτερα και μας έδωσε την απαραίτητη ενέργεια και διάθεση για να προετοιμάσουμε ένα ακόμα πιο ενδιαφέρον φεστιβάλ το 2024». Κι εμείς ανυπομονούμε να ξαναβρεθούμε στο νησί για να βιώσουμε την ίδια ιερότητα.
