Pan Pan: «Δεν θα μπορούσα να ζω και δεν θα έφτιαχνα πράγματα, αν δεν ένιωθα ότι η κοινωνία μπορεί να αλλάξει»
Κλέλια Φατούρου
20 Ιουνίου 2023
Μπαίνω στο αυτοκίνητο και βάζω Κορωπί στο Google Maps. Πηγαίνω να συναντήσω τον Pan Pan, τον άνθρωπο που η μουσική του παίζει σε κάθε αθηναϊκό πάρτι που έχω βρεθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Έχω πάει άλλες δύο φορές στο Κορωπί. Τη μία για την καύση του γάτου μου, επειδή διαθέτει κοιμητήριο ζώων, και την άλλη για τη Γαϊδουροχώρα, ώστε να επισκεφθώ τον Παναγιώτη τον γάιδαρο, του οποίου είμαι ανάδοχη γονιός. Του τα λέω όλα αυτά με το που συστηνόμαστε.
Ο Pan Pan, (Παναγιώτης Πανταζής) είναι μουσικός, κομίστας, κάνει εικονογραφήσεις σε βιβλία αλλά και στους δικούς του δίσκους και δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχεις ακούσει κάποιο από τα big hits του, οπως η «Ανισόπεδη Ντίσκο» ή το «Χτύπα με σαν Ρεύμα στην Πίστα». Ίσως να τον ξέρεις από την μπάντα του, τους Echo Tides ή να έχεις χαζέψει κάποιο σχέδιό του. Ο Παναγιώτης έχει πολλές ιδιότητες, αλλά κυρίως φρέσκιες απόψεις, που τις λες και αναζωογονητικές σε μία κοινωνία που δεν παύει να σε απογοητεύει.
Τον ρωτώ και αν το όνομα Pan Pan έχει κάποια σύνδεση με τα σήματα που κάνουν τα πλοία όταν βρίσκονται σε κίνδυνο. «Αυτό έχει παύλα ανάμεσα» μου λέει γελώντας ο Παναγιώτης Πανταζής.
Λίγο πριν βρεθούμε σε λιβάδια, αμπέλια και θερμοκήπια για τη φωτογράφηση, καθόμαστε στη βεράντα του σπιτιού του (όπου ακούγονται μόνο τιτιβίσματα) για να μιλήσουμε για όλα. Για τη συναυλία του στην Τεχνόπολη, την «από στόμα σε στόμα» επιτυχία του, την πατρότητα, την τοξική αρρενωπότητα και την εξέλιξη στις κοινωνίες. Μία συνέντευξη που θα την έλεγα περισσότερο μία κουβέντα μεταξύ φίλων, που απλώς έτυχε να γνωριστούν 5 λεπτά νωρίτερα.
Πώς νιώθεις για τη συναυλία στην Τεχνόπολη, στις 22 Ιουνίου;
Το περιμένω και το σχεδιάζω πολύ καιρό, από τότε που μου το πρότεινε η Death Disco. Θα είμαστε 6 άτομα μπάντα, αλλά θα περάσουν και πολλά guests από τις Φαντασμογαρίες. Θα έχουμε συνθεσάιζερ, ντραμς, βιολί και πολλές φωνές. Έχω ενορχηστρώσει από την αρχή πολλά κομμάτια, για να ακουστούν στο συγκεκριμένο stage. Αυτό το live φτιάχτηκε για την Τεχνόπολη, που είναι και η πρώτη μου φορά σε τόσο μεγάλη σκηνή.
Δεν υπήρξε πάρτι στην Αθήνα που να μην έπαιζε την Ανισόπεδη Ντίσκο.
Κι όχι μόνο. Μου έχουν στείλει βίντεο και από γάμους σε άλλες περιοχές και είναι πολύ διασκεδαστικό. Είναι ο τρόπος που εξαπλώνεται η μουσική, με οργανικό τρόπο. Σίγουρα βοηθούν τα παραδοσιακά promo, όπω οι συνεντεύξεις, αλλά μέχρι τώρα τα έκανα όλα μόνος μου, οπότε βοήθησε πολύ το από στόμα σε στόμα, που μου επέτρεψε να παίξω στην Τεχνόπολη.
Αρχιτεκτονική, κόμικς, μουσική. Πώς συνδυάζονται όλα αυτά και τι σε εκφράζει περισσότερο;
Η Αρχιτεκτονική ήταν οι σπουδές μου. Τα κόμικς και οι εικονογραφήσεις είναι η βασική μου δουλειά και συχνά αυτό περνά και στη μουσική μου, μέσα από τα σχέδια για αφίσες ή εξώφυλλα. Μουσική άκουγα πάντα, δεν έχω παραδοσιακή παιδεία, αλλά είχα πολλές ιδέες που μπόρεσα να μεταφέρω από το μυαλό μου στα αυτιά μας. Ο πιο εύκολος τρόπος να εκφραστώ ήταν μέσα από τα ηλεκτρονικά όργανα, όπως το συνθεσάιζερ.
Εκτός από τον Pan Pan, υπάρχει και η μπάντα σου, οι Echo Tides
Μου αρέσουν αυτά που κάνω σόλο, αλλά η μπάντα δημιουργήθηκε γιατί ήθελα να είμαι και μέρος ενός συνόλου, γιατί με εξελίσσει με έναν διαφορετικό τρόπο. Εκεί είμαι το ¼, όσον αφορά αποφάσεις και ευθύνες. Γράφω τη μουσική και τους στίχους μαζί με τον φίλο μου τον Γιάννη (a.k.a Years of Youth), είναι ο Γιώργος στα τύμπανα και η Καλλιόπη στις φωνές. Συζητάμε τα πάντα και όχι μόνο για τη μουσική. Η ζωή είναι που μάς φέρνει πιο κοντά, γιατί είμαστε φίλοι πολλά χρόνια. Αυτό αντανακλάται και στη δουλειά μας.
Φτιάξαμε με τον Γιάννη ένα νέο κομμάτι, το «Ροζ Φώτα», και θα ακολουθήσει ολόκληρο album κάποια στιγμή. Αλλά γενικά έχουμε βοηθήσει ο ένας τον άλλο στις προσωπικές μας δουλειές.
Τι συμβαίνει με το κοινό σου, που είναι (και) αρκετά νεανικό;
Είναι μία μόνιμη απορία που έχω, γιατί μπορεί να μου πει κάποιο νέο παιδί ότι ταυτίζεται με κάτι, που για εμένα να είναι πολύ προσωπικό, ως μπαμπάς. Αν και δεν περιμένω να ταυτιστεί κάποιος που βιώνει έξαλλη νιότη, είναι πολύ κολακευτικό και μου δίνει ζωή το να βλέπω αυτόν τον παλμό.
Μουσική ή στίχοι; Τι είναι πιο σημαντικό;
Πιστεύω στον σωστό συνδυασμό. Τι να την κάνεις μια φοβερή μουσική, αν ο στίχος είναι χάλια; Τα κόμικς μου έμαθαν το εξής: αν μπορέσεις να φτιάξεις ένα σενάριο που να υποστηρίζεται καλά από την εικόνα, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι πολύ καλό. Το ίδιο ισχύει και με τη μουσική. Το ένα μπλέκεται με το άλλο για να δημιουργήσει κάτι καλό. Έχω ένα κομμάτι που λέγεται «Άσχημοι Ήχοι» και ξεκινά όντως με άσχημους ήχους. Ακούγεται το λεωφορείο 224 που περνά από την Ευελπίδων. Αργότερα που λέει «κόψε εδώ τα πρίμα», θαμπώνουν όλα και μένουν μόνο τα μπάσα, γιατί ο επόμενος στίχος είναι «χρυσάφι, μπάσο και πείνα». Κάπως ζωγραφίζεις μία εικόνα και παίρνεις χρώμα και από τα δύο. Επίσης παίζουν ρόλο και οι χροιές.
Σε πειράζει αν κάποιος χαρακτηρίσει απλούς τους στίχους σου;
Δεν με νοιάζει. Ας τους χαρακτηρίσει όπως νομίζει. Το θέμα είναι τι νιώθουν οι άνθρωποι. Αν κάποιος ένιωσε κάτι, που μπορεί μετά να αποκρυπτογραφήσει, είναι οκ. Μιλώ εξάλλου για την καθημερινότητά μου, πράγματα που με απασχολούν, με αγχώνουν και με απελευθερώνουν. Η πολυπλοκότητα δεν έχει να κάνει με τον στίχο, αλλά με τα συναισθήματα που θα προκαλέσεις. Δεν είναι δηλαδή πολύπλοκο το «τον εαυτό μου βρίσκω σε αυτή την ανισόπεδη ντίσκο», αλλά κάποιος μπορεί να νιώσει κάτι απελευθερωτικό, γιατί ταυτίζεται με τη ζωή του σε μία χαοτική πόλη.
Ποια ήταν η δική σου μουσική έμπνευση μεγαλώνοντας;
Δεν είναι μόνο τα είδη μουσικής. Είναι οι ταινίες, τα κόμικς. Ακούω όμως και πολύ hip hop από μικρός γιατί έχει επηρεάσει και τη δουλειά μου, ακόμα και αν δεν είναι αντιληπτό. Ακολουθώ όμως την ίδια τεχνοτροπία. Επίσης, πάντα με γοήτευαν οι μουσικές με πλούσιες μελωδίες. Πέρασα μία φάση που άκουγα post rock, όπως οι Mogwai και Sigur Rós, μετά πέρασα φάση με dark ηλεκτρονικά συγκροτήματα, αλλά δεν ακούω μόνο αυτά.
Υπάρχει κάποιος στίχος σου που σε εκφράζει περισσότερο;
Είναι ένας στίχος από τους Echo Tides. «Είναι που δεν νιώθω μόνος όταν είσαι μακριά». Εκφράζει την αγάπη που νιώθω για τους ανθρώπους, όπου και να βρίσκονται.
Ετοιμάζεις και την εικονογράφηση του Καπετάν Μιχάλη
Το δουλεύω αυτή την περίοδο. Είναι με τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ, που έχουν πάρει τα δικαιώματα του Νίκου Καζαντζάκη και θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο.
Έχεις μιλήσει για το θέμα της τοξικής αρρενωπότητας και πως νιώθεις ότι έχεις εξελιχθεί στις σχέσεις σου με τα χρόνια. Πώς το κατάφερες;
Βοηθά το να έχεις φίλους που σε τσεκάρουν και σε βάζουν στη θέση σου όταν χρειάζεται. Ειδικά εμείς οι άντρες μεγαλώνουμε σε ένα σύστημα που δεν μάς επιτρέπει να παρεκκλίνουμε. Οφείλουμε να είμαστε σκληροί, ανθεκτικοί, «άντρες». Αλλά αν πεις κάτι που διαιωνίζει κάποια στερεότυπα, είναι σημαντικό να υπάρχουν άνθρωποι που θα στο πουν και θα σε ταρακουνήσουν. Εσύ μπορεί να νιώθεις ότι είσαι σωστός, αλλά αν θες να έχεις ανοιχτές τις κεραίες σου και να είσαι καλύτερος άνθρωπος, θα μαθαίνεις κάτι καινούριο μέχρι το τέλος. Πάντα χωρά βελτίωση γιατί, μην ξεχνάς, η γενιά μας μεγάλωσε σε ένα κουρασμένο, τεμπέλικο περιβάλλον που ποτέ κανείς δεν ασχολήθηκε με το τι ενοχλεί τον άλλο. Όποιος ενοχλείται, είναι απλά μυγιάγγιχτος.
Πρέπει λοιπόν διαλέξεις πλευρά. Θα είσαι με αυτούς που διαιωνίζουν το πρόβλημα ή με αυτούς που προσπαθούν να το βελτιώσουν; Δεν μπαίνουμε στη θέση του άλλου. Εμείς ξυπνήσαμε από κάποιο λήθαργο και είχαμε έναν θυμό που δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε από πού προέρχεται, και τελικά ήταν απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό. Αλλά έβγαινε με λάθος τρόπο στους άλλους, ακόμα κι όταν δεν ήσουν συνειδητά σεξιστής. Θα μου πει η σύντροφός μου ότι είναι πολύ κουραστικό να σκέφτεται μόνο εκείνη τι πρέπει να πάρουμε για το σούπερ μάρκετ και δεν το είχα σκεφτεί μέχρι που μου το είπε. Δεν είναι να βοηθώ επειδή είμαι άντρας, αλλά να συμμετέχω ενεργά.
Με αφορμή τη Γιορτή του Πατέρα, θέλω να σε ρωτήσω για την πατρότητα στη ζωή σου και πώς σε έχει εξελίξει
Το κλειδί είναι να ακούς τους ανθρώπους. Τα παιδιά έχουν την αγνότητα και το αφιλτράριστο να μην κάνουν τα πράγματα πολύπλοκα. Όταν είναι θυμωμένα, κάθονται να πάρουν μία ανάσα ή όταν χαίρονται, χοροπηδούν. Είναι πολύ ωραίο να το βλέπεις αυτό γιατί σε βοηθά να χαλαρώσεις με οτιδήποτε σε αγχώνει αλλά και να μάθεις να επιβραβεύεις τον εαυτό σου. Ξεχνάμε να κάνουμε και τα δύο. Τα πιτσιρίκια όμως όχι. Και ξέρεις, όταν με ρωτούν γιατί έγινα πατέρας, μία απάντηση είναι για να γίνει ο κόσμος καλύτερος. Να δημιουργηθεί μία ζωή που θα γλιτώσει τα χρόνια της σύγχυσης και του θυμού που φάγαμε εμείς μεγαλώνοντας και δεν θα περιμένει να φτάσει στα 30 για να καταλάβει τον εαυτό του. Θα γίνει δικός του άνθρωπος από νωρίς και θα κάνει τον κόσμο πιο όμορφο, παρέα με τους δικούς του ανθρώπους.
Διανύουμε πολύ περίεργες εποχές, με γυναικοκτονίες, κατάργηση δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο. Ενώ βλέπεις την εξέλιξη, είναι και σαν να επιστρέφουμε στον σκοταδισμό.
Το νιώθω όλο αυτό και με τρομάζει. Είναι τρομακτικό να βλέπεις την πιο πλούσια χώρα του κόσμου να καταργεί θεμελιωμένα δικαιώματα και να κάνει βήματα προς τα πίσω. Η ευμάρεια όμως ανήκει στους λίγους, όπως και εδώ. Και όταν ζορίζονται οι άνθρωποι, τείνουν να ρίξουν κάπου το φταίξιμο και πάντα είναι στους αδύναμους. Αδύναμοι είναι πάντα οι γυναίκες, οι μετανάστες ή τα τρανς άτομα. Είναι τρομακτικό, αλλά δεν θα μπορούσα να ζω και δεν θα έφτιαχνα πράγματα αν δεν ένιωθα ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Ο ένας ενδυναμώνει τον άλλο και φτιάχνουμε δίκτυα ανθρώπων. Όπως λέμε και στους Echo Tides, είναι η αόρατη κορδέλα που μάς ενώνει και πάμε λίγο παραπέρα.
