Η διατροφική κουλτούρα είναι στα μέσα ενημέρωσης. Είναι σε όλο το διαδίκτυο, βρίσκεται στις ομάδες φίλων μας, υπάρχει στην οικογένεια μας. Μερικές φορές είναι εμφανής αφού τη βλέπετε σε μια διαφήμιση τσαγιού αποτοξίνωσης στη ροή σας στο Instagram ή όταν ένας συνάδελφος μιλάει για τη δίαιτά του. Αλλά συχνά, η διατροφική κουλτούρα είναι ύπουλη και δύσκολο να εντοπιστεί.
Τι είναι η διατροφική κουλτούρα;
Πριν μπούμε στα παραδείγματα της κουλτούρας της διατροφής, ας καθορίσουμε τι είναι στην πραγματικότητα. Ναι, περιλαμβάνει την κουλτούρα της δίαιτας. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι πολύ περισσότερα από αυτό.
Η διατροφική κουλτούρα είναι ένα σύστημα πεποιθήσεων που: Λατρεύει τα αδύνατα σώματα και τα εξισώνει με την υγεία και την ηθική αρετή, πράγμα που σημαίνει ότι μπορείς να περάσεις όλη σου τη ζωή σκεπτόμενος ότι είσαι εντελώς λάθος μόνο και μόνο επειδή δεν μοιάζεις με το απίστευτα λεπτό «ιδανικό» σώμα.
Προωθεί την απώλεια βάρους ως μέσο για την επίτευξη της ευτυχίας, πράγμα που σημαίνει ότι αισθάνεστε υποχρεωμένοι να ξοδέψετε πολύ χρόνο, ενέργεια και χρήματα προσπαθώντας να συρρικνώσετε το σώμα σας.
Δαιμονοποιεί ορισμένους τρόπους διατροφής ενώ εξυψώνει άλλους, πράγμα που σημαίνει ότι είστε αναγκασμένοι να είστε υπερβολικά προσεκτικοί σχετικά με το φαγητό σας, ντρέπεστε να κάνετε ορισμένες επιλογές τροφίμων και δεν ευχαριστιέστε πραγματικά αυτό που τρώτε. Καταπιέζει ανθρώπους που δεν ταιριάζουν με την υποτιθέμενη εικόνα της «υγείας» και σας βλάπτει τόσο ψυχικά όσο και σωματικά.
Ας δούμε λοιπόν μερικά παραδείγματα της διατροφικής κουλτούρας που είναι εντελώς τοξικά
Παράδειγμα 1: Ο ακραίος πανικός για την αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της πανδημίας
Ναι, πολλοί άνθρωποι πήραν βάρος κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Πιθανότατα, οφειλόταν σε διάφορους παράγοντες: άγχος, λιγότερη άσκηση (θυμάστε όταν μέναμε στο σπίτι 24 ώρες το 24ωρο;) και πιθανώς περισσότερη πρόσβαση στο φαγητό (επειδή δεν υπήρχε τίποτα άλλο να κάνουμε!).
Και, ειλικρινά, η πανδημία πιθανώς ανάγκασε πολλούς ανθρώπους να χαλαρώσουν. Όσοι συνήθιζαν να πηγαίνουν στο γυμναστήριο για αρκετές ώρες την ημέρα, αναγκάζονταν να ξεκουραστούν. Όσοι έλεγχαν αυστηρά την πρόσληψη τροφής, μπορεί να έχασαν τον έλεγχο λόγω του στρες και της απομόνωσης.
Είναι όμως δικαιολογημένος ο πανικός για την αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Πιθανώς όχι. Και αν αναρωτιέστε το γιατί, να ξεκαθαρίσω πως το να κερδίζεις βάρος ή να έχεις περισσότερα κιλά δεν είναι κακό. Εξάλλου η επιστήμη που ασχολείται με το βάρος και τη σχέση του με την υγεία είναι ακόμη συγκεχυμένη.
Για παράδειγμα είναι πως μια μελέτη του 2016 που δημοσιεύτηκε στη Journal of the American Medical Association διαπίστωσε ότι οι ενήλικες στην κατηγορία «υπέρβαροι» ζούσαν περισσότερο από εκείνους σε οποιαδήποτε άλλη κατηγορία. Και, ότι τα άτομα που ήταν «λιποβαρή» είχαν υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας.
Σε γενικές γραμμές αυτό που πιστεύω είναι ότι δεν χρειάζεστε περισσότερες δίαιτες και διατροφικούς κανόνες. Χρειάζεστε ένα καλύτερο πλαίσιο για την υγεία και την αυτοφροντίδα.
Παράδειγμα 2: Δίαιτες, όπως η Noom, που ισχυρίζονται ότι αφορούν την ευεξία, ενώ στην πραγματικότητα αφορούν απλώς την απώλεια βάρους
Η δίαιτα Noom αφορά ένα διατροφικό πλάνο με συγκεκριμένες συνταγές και καθοδήγηση, υποστηρίζοντας ότι αποτελεί ένα πολύ καλό εργαλείο για την αντιμετώπιση της συναισθηματικής πείνας. Και δεν είναι μόνο ο Noom. Η Whole30 υπόσχεται «ελευθερία φαγητού», αλλά σας κάνει να αποφεύγετε πολλές τροφές για ένα μήνα.
Αυτές αλλά και άλλες δίαιτες της μόδας υποστηρίζουν ότι μπορείτε να τρώτε αυτά που σας αρέσουν, αλλά όχι πριν γεμίσουν τον εγκέφαλό σας με τόνους παραπληροφόρησης σχετικά με τους υποτιθέμενους κινδύνους από συστατικά και τρόφιμα, όπως η ζάχαρη, η σόγια, ακόμη και τα όσπρια.
Παράδειγμα 3: Άνθρωποι που λένε πράγματα όπως «έχασες βάρος και φαίνεσαι υπέροχη/ος»
Το να σχολιάζετε τη φαινομενική απώλεια βάρους κάποιου ή το να του κάνετε κομπλιμέντα για το σώμα του, θεωρείται μια από τις πιο άβολες μορφές επαίνου.
Σίγουρα, η πρόθεση μπορεί να είναι καλή. Αλλά στην πραγματικότητα τέτοιου είδους κομπλιμέντα απλώς ενισχύουν την τοξική ιδέα ότι ορισμένα μεγέθη σώματος είναι καλύτερα από άλλα και ότι η απώλεια βάρους είναι πάντα κάτι καλό.
Τι θα γινόταν όμως αν κάποιος έφτανε στα άκρα για να φτάσει σε αυτό το βάρος; Ή τι γίνεται αν κάποιος πάσχει από μια ασθένεια ή έχει μια διατροφική διαταραχή; Και, ίσως ακόμη πιο σημαντικό, τι συμβαίνει όταν (σχεδόν αναπόφευκτα) ξανακερδίζει το βάρος που έχει χάσει; Πιθανότατα θα αισθάνεται ακόμη χειρότερα γιατί θα θυμάται πόσα κομπλιμέντα έλαβε όταν το σώμα του ήταν πιο αδύνατο και τώρα θα αναρωτιέται τι σκέφτονται οι άνθρωποι για το πλέον μεγαλύτερο σώμα του.
Πριν κάνετε ένα κομπλιμέντο για την υποτιθέμενη απώλεια βάρους κάποιου ή για το σώμα του, σκεφτείτε πώς μπορεί να τον επηρεάσει μακροπρόθεσμα. Αυτά τα κομπλιμέντα βασίζονται απόλυτα στην κουλτούρα της διατροφής και στην υπόθεση ότι το λεπτό είναι και το καλύτερο.
Παράδειγμα 4: Κάποιος που υποθέτει ότι μόνο οι αδύνατοι άνθρωποι έχουν διατροφικές διαταραχές
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2011 που δημοσιεύτηκε στο JAMA, λιγότερο από το 6 τοις εκατό των ατόμων με διατροφικές διαταραχές είναι λιποβαρείς.
Το στερεότυπο ότι οι διατροφικές διαταραχές επηρεάζουν κυρίως τις νέες, πλούσιες, αδύνατες, λευκές γυναίκες δεν βασίζεται στην πραγματικότητα. Απλώς έχουμε πιστέψει τόσο πολύ ότι οι διατροφικές διαταραχές υπάρχουν μόνο σε αυτόν τον πληθυσμό, που πλέον πολλές έρευνες αναφέρουν μόνο αυτούς τους ανθρώπους.
Το να υποθέτουμε ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι πραγματικό πρόβλημα μόνο εάν κάποιος είναι αδύνατος, είναι εντελώς λάθος και βασίζεται σε λιποφοβικές πεποιθήσεις. Οι διατροφικές διαταραχές και οι συμπεριφορές διατροφικών διαταραχών είναι εξίσου καταστροφικές για τα άτομα με περισσότερα κιλά όπως και για τα άτομα με λιγότερα κιλά.
Παράδειγμα 5: Οι influencers του Instagram (και οι τακτικοί χρήστες) που πάντα κάνουν photoshop τις φωτογραφίες τους, ώστε να ταιριάζουν σε ένα συγκεκριμένο «ιδανικό»
Σίγουρα ο καθένας έχει το δικαίωμα να επεξεργαστεί τις φωτογραφίες του και να παρουσιάσει τον εαυτό του όπως θέλει. Αλλά η επεξεργασία φωτογραφιών και η παρουσίαση του εαυτού σας με τρόπο που να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην «ιδέα του αδύνατου» δεν είναι εντελώς προσωπική επιλογή.
Οι άνθρωποι πλέον φτάνουν στα άκρα για να κάνουν το σώμα τους να φαίνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Ζούμε σε μια κουλτούρα όπου οι αδύνατοι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε πολύ περισσότερα πράγματα από τους παχύσαρκους. Το να εργάζεστε τόσο σκληρά για να συμμορφωθείτε με αυτό το ιδανικό μπορεί να επιδεινώσει την ποιότητα της ζωής σας, να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα εικόνας του σώματος και μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε διατροφική διαταραχή.
Ξέρω ότι παραπονιέμαι πολύ για τους influencers που το κάνουν αυτό. Είναι απογοητευτικό και με θυμώνει να ξέρω ότι μπορούν να βλάψουν, άθελα τους ίσως, κάποιους ανθρώπους. Αλλά στο τέλος της ημέρας, δεν πρέπει να νευριάζουμε με αυτούς τους ανθρώπους γιατί είναι η κουλτούρα της διατροφής που θέτει μη ρεαλιστικές και ανθυγιεινές προσδοκίες.
Παράδειγμα 6: Ο κόσμος χειροκροτεί μια αδύνατη γυναίκα που μιλάει για το «Body positivity» αλλά απορρίπτει τους παχύσαρκους ανθρώπους που μιλούν για το αληθινό Body positivity και την αποδοχή του λίπους
Αυτό είναι το τέλειο παράδειγμα τοξικής διατροφικής κολτούρας. Σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι επαινούν τους αδύνατους ανθρώπους (διασημότητες, παράγοντες επιρροής και άλλους) που μιλούν για την αποδοχή του σώματός τους. Ένας αδύνατος άνθρωπος μιλάει για το πώς τελικά αποφάσισε να σταματήσει τις ακραίες δίαιτες και την ακραία άσκηση, και το πλήθος χειροκροτεί. Και καλά κάνει…
Αλλά όταν ένας παχύσαρκος μεταδίδει το ίδιο μήνυμα, πολλοί από αυτούς τους ίδιους ανθρώπους που χειροκροτούσαν, τώρα χλευάζουν. Αυτή είναι η κουλτούρα της διατροφής. Το γεγονός ότι οι αδύνατοι άνθρωποι επικροτούνται για την καλυτέρευση της σχέσης τους με το φαγητό και το σώμα τους, ενώ οι παχύσαρκοι κρίνονται αυστηρά, είναι εντελώς λάθος και εντελώς τοξικό.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
