Ως μηχανικός βιοϊατρικής, κατάφερε κάποτε να φυτρώσει ένα αυτί στην πλάτη ενός ποντικιού. Τώρα επιλέγει να επαναπροσδιορίσει την ενδομητρίωση και να τη χρησιμοποιήσει ως το κλειδί που θα ξεκλειδώσει μερικά από τα σπουδαιότερα μυστικά της βιολογίας.
Η 60χρονη Linda Griffin έχει δημιουργήσει το CGR, Κέντρο Ερευνών για την Παθολογία της Γυναίκας στο M.I.T., το πρώτο για τη μελέτη της ενδομητρίωσης. Η ταμπέλα δεν συνοδεύεται από λουλούδια, ροζ χρώμα ή το σχήμα του αιδοίου. Για την Griffin, αυτό που κάνει δεν είναι κάτι γυναικείο, αλλά απλή επιστήμη. Και διηγήθηκε την ιστορία της στους The New York Times.
Ξεκίνησε αυτό το εργαστήριο το 2009, με σκοπό να βοηθήσει τους ερευνητές να λύσουν το πρόβλημα της ενδομητρίωσης, μία χρόνια νόσο που ταλαιπωρεί 1 στις 10 γυναίκες παγκοσμίως. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα της ενδομητρίωσης δεν είναι τόσο το οργανικό, όσο το κοινωνικό. Κατατάσσεται στις «γυναικείες ασθένειες», σε αυτές «που δεν σε σκοτώνουν» και σε αυτές «που αφορούν θέματα περιόδου». Αυτά όμως δεν την κάνουν μία λιγότερο συνηθισμένη ή επώδυνη νόσο.
Το ζητούμενο είναι να αλλάξει η συζήτηση γύρω από το θέμα. Γύρω από το θέμα που βιώνει και η ίδια από τότε που ήταν 13. Μεγαλωμένη στην επαρχία της Georgia, έκανε τα πάντα.
Σκαρφάλωνε δέντρα, έφτιαχνε μηχανές. Μέχρι που την κάλεσε η φύση και διπλωνόταν για μέρες από τον πόνο. Σπούδασε μαθηματικά, αλλά έχανε εξεταστικές εξαιτίας του πόνου της. Έναν πόνο για τον οποίο κατηγορήθηκε από έναν γυναικολόγο, ο οποίος προκαλείται από «την άρνησή της για θηλυκότητα».
Επί 3 δεκαετίες, δηλαδή όσο σχεδόν διαρκεί η περίοδος, κατά μέσο όρο, οι γιατροί απέρριπταν τα συμπτώματά της. Ναυτία, πόνος σαν μαχαίρι και τεράστια αιμορραγία. «Ένιωθα ότι μου έκαναν gaslighting». Στα 13, γυναικολόγος της πρότεινε να πάρει αντισυλληπτικά και η μαμά της, πιστεύοντας ότι τη βοηθά, της έδωσε να πιει gin. Όταν πια αποφοίτησε, είχε μία ρουτίνα περιόδου. Μόνο μαύρα ρούχα, 3 ταμπόν, όλα μαζί μέσα της, και 30 Advil την ημέρα. Αλλά ο πόνος δεν υποχωρούσε.
Η αληθινή διάγνωση ήρθε κατά τύχη, το 1988, και αφού είχε ξεκινήσει το postdoc της στο M.I.T. Μπήκε στο νοσοκομείο για να αφαιρέσει μία μικρή κύστη και ξύπνησε την επόμενη μέρα με μία τομή. Έμαθε ότι πάσχει από ενδομητρίωση, η οποία είχε ενώσει τα όργανα της λεκάνης μεταξύ τους με έναν κολλώδη ιστό που έμοιαζε με τον ιστό της μήτρας. Οι γιατροί είχαν κάψει τον περισσότερο ιστό αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι άλλο. Αν και ξέρουμε τη νόσο, από το 1940 και τον γιατρό που την ανακάλυψε. Δρ. John Sampson, δεν υπήρχε εξέλιξη. Παρόλα αυτά, ένιωσε ανακούφιση για όλα αυτά του χρόνια του ανεξήγητου μαρτυρίου.
Το 1989, της δόθηκαν δύο επιλογές. Να πάρει το φάρμακο Danazol, που μπλοκάρει τις ορμόνες και οδηγεί το σώμα σε εμμηνόπαυση ή να μείνει έγκυος.
Η δεύτερη ήταν κλασική σύσταση γιατί πίστευαν ότι η εγκυμοσύνη θα μείωνε ή θα ανέτρεπε την ανάπτυξη της νόσου, επειδή δεν θα υπήρχε αίμα κάθε μήνα. «Είναι ξεκάθαρος ο σεξισμός σε αυτή την προσέγγιση», λέει η Δρ. Elizabeth Stewart. Ο σύζυγος της Griffith της είπε να κάνουν παιδί, εκείνη επέλεξε το φάρμακο και 8 χρόνια μετά, πήραν διαζύγιο.
Αν και ήταν μηχανικός βιοιατρικής, δεν είχε σκεφτεί να προσπαθήσει να βρει μόνη μία λύση για την ασθένειά της. «Μάλλον ήθελα να υποκριθώ ότι δεν συμβαίνει σε εμένα». Όλα άλλαξαν το 2007, όταν η Susan Whitehead της ζήτησε να μιλήσει σε ένα Συνέδριο για Γυναίκες στις Επιστήμες, για το πώς η δουλειά της στη μηχανική ιστών θα μπορούσε να βοηθήσει τις γυναίκες. Μέχρι τότε δεν ήθελε να δει τη δουλειά της ως κάτι που απευθύνεται στο φύλο της. Μέχρι εκείνο το συνέδριο.
«Έχω μία χρόνια ασθένεια που λέγεται ενδομητρίωση. Το ίδιο και η 16χρονη ανιψιά μου. Δεν έχει βρεθεί καλύτερη θεραπεία από τότε που ήμουν εγώ 16 χρονών. Αν δεν υπάρξει σύντομα κάποια καινοτομία, έτσι θα είμαι και σε 10 χρόνια. Ίσως λυθεί, αλλά δεν το νομίζω». Τότε κατάλαβα ότι υπήρχαν και άλλοι επιστήμονες που έφτιαχναν οστά και συκώτι από το μηδέν, όπως εγώ, αλλά υπήρχε κάτι που θα μπορούσα να κάνω μόνο εγώ».
Πήρε λοιπόν την υποτροφία του μισού εκατομμυρίου που της είχε δοθεί, για όποιο project ήθελε και το χρησιμοποίησε για την ενδομητρίωση. Το 2020, το κράτος χορήγησε 26 εκατ. δολάρια για κονδύλια. Αυτό που δημιούργησε είναι επί της ουσίας η τρισδιάστατη εκδοχή του τι συμβαίνει στη μήτρα, όταν υπάρχει ενδομητρίωση. Πώς δημιουργούνται οι νευρώνες. Η ομάδα της ενώνει τα πρωτότυπα με τα υπόλοιπα όργανα και ελπίζει ότι κάποτε θα το κάνει και με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, τα νευρολογικά κύτταρα και τι αρτηρίες.
Εφόσον τα βλαστοκύτταρα της μήτρας είναι σχετικά προσβάσιμα, θα μπορούσαν όλα να αλλάξουν με αναγεννητική ιατρική. Βλαστοκύτταρα που μετατρέπονται σε νέους νευρώνες, για να θεραπεύσουν νόσους, όπως το Πάρκινσον και τον διαβήτη. Αυτό όμως που είναι εξίσου σημαντικό σε αυτή τη φάση είναι ότι τα τελευταία χρόνια ετοιμάζεται ένα απλό τεστ που θα οδηγεί στη διάγνωση της νόσου. Έτσι οι γυναίκες δεν θα περιμένουν κατά μέσο όρο, 8 με 10 χρόνια.
Η γιατρός μοιράζεται την προσωπική της ιστορία, όταν το 2001 προσπάθησε να κάνει εξωσωματική με τον τωρινό της σύζυγο, αλλά η ενδομητρίωση δεν το επέτρεψε. Λίγο μετά, οι φρικτοί πόνοι στην κοιλιά την οδήγησαν στο νοσοκομείο όπου το δίλημμα ήταν «υστερεκτομή ή θάνατος». Ακόμα και μετά από την υστερεκτομή, η νόσος επέστρεψε δύο φορές. Και το 2009, αντιμετώπισε ένα ακόμη εμπόδιο. Τον καρκίνο. Αν και ο καρκίνος του μαστού στάδιο 2 της φάνηκε τίποτα μπροστά στην ενδομητρίωση, ένιωσε ότι οι άνθρωποι την κατανοούσαν περισσότερο. Γιατί ο καρκίνος είχε την απαραίτητη ορατότητα και χωριζόταν σε κατηγορίες. Ήθελε να κάνει το ίδιο και για τη νόσο που τόσο την ταλαιπώρησε. Και δεν σταμάτησε όταν έκανε χημειοθεραπείες, έχασε τα μαλλιά της, αλλά ποτέ την αισιοδοξία της.
