Πριν λίγες ώρες, ανακοινώθηκε πως ο αγαπημένος ηθοποιός της επιτυχημένης σειράς «Euphoria», Άνγκους Κλάουντ, άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία μόλις 25 ετών. Πριν από μία εβδομάδα, είχε πεθάνει ο πατέρας του και ο Κλάουντ «πάσχιζε να αντιμετωπίσει την απώλεια». Μεταξύ όσων δήλωσε η οικογένειά του στην ανακοίνωσή της για τον τραγικό χαμό του, ήταν και τα εξής: «Ο Άνγκους Κλάουντ ήταν ανοιχτός σχετικά με τη μάχη του με θέματα ψυχικής υγείας και ελπίζουμε ο θάνατός του να αποτελέσει υπενθύμιση για τους άλλους, ότι δεν είναι μόνοι τους και δεν πρέπει να το παλεύουν μόνοι τους σιωπηλά».
Με αφορμή τα αίτια του θανάτου του, τα οποία φαίνεται πως συνδέονται με ζητήματα ψυχικής φύσεως παρόλο που δεν έχουν ανακοινωθεί επίσημα, είναι καλό να γνωρίζουμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα άτομο στο κοντινό μας περιβάλλον που αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα, πριν να είναι πολύ αργά.
Ένα τέτοιο άτομο μπορεί να ζει στο σπίτι σου, να έχει ερωτική σχέση μαζί σου, να είναι φίλος σου, συνάδελφος, συγγενής, ή απλώς να το γνωρίζεις από τον ευρύτερο κοινωνικό σου κύκλο.
Πώς να καταλάβεις ότι κάποιος αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας
Κάποιες φορές είναι προφανές ότι κάποιος περνάει δύσκολα, αλλά δεν υπάρχει απλός τρόπος να αναγνωρίσεις αν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Μερικές φορές, δεν χρειάζεται να ξέρεις, σύμφωνα με το mentalhealth.org.uk. Χρειάζεται όμως να ξέρεις πώς να αντιδράσεις με διακριτικότητα όταν κάποιος μοιάζει ανήσυχος και βαθιά προβληματισμένος, χωρίς να προσπαθείς να ανακαλύψεις αν έχει ή όχι, επίσημη διάγνωση.
Παρόλο που ορισμένα συμπτώματα αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα προβλήματα ψυχικής υγείας, κανένας άνθρωπος δεν παρουσιάζει την ίδια ακριβώς συμπεριφορά με κάποιον άλλο. Αρχίζεις όμως να παρατηρείς αλλαγές στη συμπεριφορά ή τη διάθεση του ατόμου, αν το γνωρίζεις καλά.
Tα κυριότερα σημάδια
- Έλλειψη ενέργειας και αίσθημα κόπωσης
Αν το άτομο δεν έχει καμία ενέργεια και διάθεση να κάνει το οτιδήποτε μέσα στη μέρα ενώ παραπονιέται συνεχώς για ένα αίσθημα κόπωσης, τότε αυτή είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι υ ψυχική του υγεία απειλείται.
- Αναβλητικότητα
Μπορεί να είναι φαινομενικά αθώα αλλά η αναβλητικότητα μπορεί να γίνει επικίνδυνη όταν το άτομο αναβάλλει συνεχώς και επ΄αόριστον υποχρεώσεις, καθήκοντα και δραστηριότητες. Επιλέγει να μην κάνει απολύτως τίποτα με αποτέλεσμα διαρκώς να μεταθέτει.
- Διαταραχές ύπνου
Αν πλέον ο κακός ύπνος έχει γίνει μόνιμο θέμα, τότε στο μυαλό του ατόμου υπάρχει κάποια σοβαρή ανησυχία που πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψιν. Ο ύπνος γενικά λειτουργεί σαν καθρέφτης της ψυχικής μας κατάστασης οπότε καλό είναι να δοθεί μεγάλη σημασία στην ποιότητά του.
- Απομόνωση
Η απομόνωση ως απόρροια της ψυχικής υγείας δεν έχει καμία σχέση με την εσωστρέφεια ή την εξωστρέφεια. Η τάση για αποξένωση δείχνει ότι το άτομο αποφεύγει τους άλλους επειδή πρώτα από όλα αποφεύγει τα ίδια του τα συναισθήματα.
- Υπερβολικές καταχρήσεις
Ο εθισμός για παράδειγμα στο αλκοόλ, είναι σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά με την ψυχική υγεία. Άτομα που πίνουν, υποστηρίζουν ότι από εκεί παίρνουν δύναμη αλλά στην πραγματικότητα έχουν βρει έναν ακόμη τρόπο για αυτοκαταστροφή.
- Συγκρούσεις
Αν ένα άτομο βρίσκει λόγους για να τσακώνεται διαρκώς με τους άλλους, τότε αυτό δείχνει ότι όλη αυτή η ένταση είναι αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης με τον εαυτό του που δεν έχει καταφέρει ακόμη να λύσει.
Το A-Z of mental health του βρετανικού οργανισμού ψυχικής υγείας παρέχει μερικές χρήσιμες πληροφορίες στην ευρεία γκάμα των ψυχικών προβλημάτων.
Πώς μπορείς λοιπόν να βοηθήσεις
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βοηθήσεις κάποιον που αντιμετωπίζει ένα ζήτημα ψυχικής υγείας, ακόμη και αν προσπαθεί να το αποκρύπτει από όλους. Το να ξέρεις τι ακριβώς να κάνεις σε μία τέτοια περίπτωση, ίσως είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και το πιο δύσκολο κομμάτι γιατί απαιτεί λεπτό χειρισμό, τακτ και σωστές τεχνικές. Όταν ξέρεις με σιγουριά ότι το άτομο που έχεις δίπλα σου υποφέρει ψυχικά, είναι πολύ σημαντικό να μην περιμένεις. Αν έχεις την ελπίδα ότι θα έρθει να σου ζητήσει βοήθεια, ίσως χαθεί πολύτιμος χρόνος.
Το να του μιλήσεις είναι το πρώτο βήμα. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να μάθεις τι είναι αυτό που τον ταλαιπωρεί και τι μπορείς να κάνεις εσύ από τη μεριά σου, για να βοηθήσεις.
8 σημαντικά tips
Οι τρόποι για να βοηθήσεις ένα τέτοιο άτομο, είναι πολλοί. Φτάνει να τους αξιοποιήσεις σωστά γιατί ο λάθος χειρισμός μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, επιδεινώνοντας την κατάσταση.
- Μην ασκήσεις καθόλου κριτική
Είναι πολύ σημαντικό να δημιουργήσεις τις κατάλληλες προδιαγραφές όταν ένα άτομο αποφασίσει να σου ανοιχτεί. Μην του ασκήσεις καθόλου κριτική, άφησέ το να μιλήσει ελεύθερα χωρίς κανέναν περιορισμό.
- Δώσε την ελευθερία να μοιραστεί μόνο όσα θέλει
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αφήσεις το ίδιο το άτομο να κατευθύνει τη συζήτηση όπως θέλει. Με τους δικούς του ρυθμούς και με τη δική του ταχύτητα. Μην προσπαθήσεις να το πιέσεις να σου μιλήσει για πράγματα που δεν θέλει να μοιραστεί. Το ότι αποφάσισε να σου μιλήσει, χρειάζεται εμπιστοσύνη και θάρρος και σημαίνει ότι αυτά τα δύο τα κέρδισες. Ίσως είσαι το πρώτο άτομο στο οποίο θέλησε να μιλήσει οπότε σεβάσου τα όρια.
- Μην προσπαθήσεις να «διαγνώσεις» ή να μαντέψεις πώς νιώθει
Επειδή το πιο πιθανό είναι ότι δεν έχεις γνώσεις ψυχολόγου, καταλαβαίνουμε ότι θες να βοηθήσεις και να προσφέρεις στήριξη αλλά δεν είσαι εκπαιδευμένος γι' αυτό. Προσπάθησε να μην κάνεις λοιπόν υποθέσεις, βγάζοντας βιαστικά και αυθαίρετα συμπεράσματα. Οι διαγνώσεις και οι λύσεις που προτείνεις, δεν προσφέρουν καμία ουσιαστική βοήθεια. Το σημαντικό είναι να ακούσεις.
- Κάνε ανοιχτές ερωτήσεις
Είναι πολύ προτιμότερο να πεις «Θες να μοιραστείς τα συναισθήματά σου μαζί μου;» από το να πεις «βλέπω πως είσαι πολύ πεσμένος το τελευταίο διάστημα». Προσπάθησε να μην χρωματίσεις λοιπόν τις ερωτήσεις σου, χρησιμοποιώντας ουδέτερη γλώσσα. Δώσε στον άλλον χρόνο να σκεφτεί και προσπάθησε να μην ανακρίνεις, κάνοντας πολλές ερωτήσεις που κατευθύνουν την απάντηση.
- Μίλα για την αξία του self - care
Μπορείς να συζητήσεις για διάφορους τρόπους που διώχνουν το άγχος, εστιάζοντας στην αξία της αυτοφροντίδας. Μπορείς να ρωτήσεις επίσης αν βρίσκει κάτι από όλα αυτά, χρήσιμο. Η άσκηση, η καλή διατροφή και ο ποιοτικός ύπνος μπορεί να βοηθήσουν το άτομο να προστατεύσει την ψυχική του υγεία, διατηρώντας τη σε καλά επίπεδα.
- Άκου προσεκτικά όσα σου λέει
Είναι σημαντικό να επαναλαμβάνεις ό,τι σου λέει για να βεβαιωθείς πως έχεις καταλάβει ακριβώς το περιεχόμενο. Δεν χρειάζεται να συμφωνείς με κάθε λέξη αλλά είναι σημαντικό να δείχνεις πως καταλαβαίνεις πώς αισθάνεται. Αυτό δείχνει ότι δείχνεις σεβασμό στα συναισθήματά του, που ενδεχομένως τόσο καιρό κρατούσε κρυφά.
- Δώσε χρήσιμες πληροφορίες για το πώς μπορεί να βοηθηθεί από κάποιον ειδικό
Μπορείς να του πεις ότι αν θέλει, μπορείτε να πάτε μαζί σε κάποιον ειδικό ή απλώς μπορείς να τον παροτρύνεις να μιλήσει για αρχή, σε κάποιο φιλικό ή οικογενειακό πρόσωπο. Προσπάθησε να μην ασκήσεις έλεγχο και άστον να πάρει σημαντικές αποφάσεις χωρίς να δίνεις οδηγίες και διαταγές.
- Είναι σημαντικό να γνωρίζεις τα όριά σου
Ως προς τη στήριξη που μπορείς να παρέχεις, είναι σημαντικό να ξέρει μέχρι πού φτάνουν τα όριά σου. Και είναι σημαντικό επίσης, να φροντίζεις στο μεσοδιάστημα, και τον δικό σου εαυτό χωρίς να παραμελείς τις ανάγκες του. Πάρε προσωπικό χρόνο για να αφομοιώσεις πλήρως όλα όσα σου έχει εκμυστηρευτεί αλλά αν έχεις σοβαρές υποψίες ότι η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο, λάβε άμεση δράση.
Αν το άτομο που αντιμετωπίζει το πρόβλημα, βρίσκεται μέσα στην οικογένεια ή είναι στενός σου φίλος, ίσως να μην θέλει να σου μιλήσει. Προσπάθησε να μην το πάρεις προσωπικά. Το να ανοιχτεί σε κάποιον που αγαπάει είναι αρκετά δύσκολο γιατί φοβάται ότι μπορεί να σε πληγώσει. Είναι σημαντικό σε κάθε περίπτωση, να υπενθυμίζεις συνεχώς ότι είσαι εκεί επειδή νοιάζεσαι πραγματικά.
Πώς μπορείς να αντιδράσεις μπροστά σε ένα επεισόδιο
Τα άτομα με θέματα ψυχικής υγείας, πολλές φορές καταλήγουν να έχουν τάσεις αυτοκτονίας ή να βιώνουν μια εντελώς δική τους και εντελώς διαφορετική πραγματικότητα.
Αν ένα άτομο βιώνει την πραγματικότητα με έναν εντελώς ασυνήθιστο τρόπο σε σχέση με τους γύρω του, ίσως δεν συνειδητοποιεί καν ότι θα του κάνει καλό να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Το άτομο αυτό ίσως βιώνει κάποιο επεισόδιο ψύχωσης, μανίας, ίσως ακούει φωνές ή νιώθει ότι έχει φτάσει στην παράνοια
Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να εστιάσεις στο πώς τον κάνουν να νιώθει όσα πιστεύει τη δεδομένη στιγμή καθώς όλα τα συναισθήματά του (άγχος, φόβο, απειλή, σύγχυση), τα βιώνει με πολύ αληθινό τρόπο. Σημαντικό είναι επίσης να μην επιβεβαιώσεις αλλά και ούτε να αρνηθείς όσα υποστηρίζει και πιστεύει ότι συμβαίνουν και τον επηρεάζουν.
Σημαντική σημείωση: Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις σύμφωνα με τους ειδικούς, για το τι ακριβώς σημαίνει να βιώνεις ένα ψυχωσικό επεισόδιο. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν λανθασμένα ότι η λέξη «ψυχωσικός» σημαίνει και «επικίνδυνος». Αλλά είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι στην πραγματικότητα, πολύ λίγα άτομα καταλήγουν να κάνουν κακό στους άλλους.
Το να διατηρήσεις γενικά, την ψυχραιμία σου σε περίπτωση κάποιου αυτοκαταστροφικού επεισοδίου, είναι ό,τι πιο σημαντικό. Δευτερευόντως, μπορείς να κάνεις (κάτι από) τα παρακάτω.
Οι στρατηγικές που μπορείς να ακολουθήσεις:
- Άκου χωρίς να κρίνεις και επικεντρώσου στις ανάγκες που έχει τη δεδομένη στιγμή
- Ρώτα τι θα μπορούσε να τον βοηθήσει
- Δώσε πρακτικές συμβουλές και πληροφορίες
- Απόφυγε οποιαδήποτε σύγκρουση
- Ρώτα αν υπάρχει κάποιος, με τον οποίο θα ήθελε να επικοινωνήσει
- Ενθάρρυνέ τον να ζητήσει βοήθεια από ειδικό
- Αν έχει κάνει ήδη κακό στον εαυτό του, βεβαιώσου ότι έχει λάβει τις απαραίτητες πρώτες βοήθειες
Η συναισθηματική στήριξη είναι το παν στην προσπάθειά σου να βοηθήσεις ένα άτομο με αυτοκαταστροφικές σκέψεις. Άκου, προσπάθησε να χρησιμοποιείς καθησυχαστικά λόγια λέγοντας πως υπάρχουν και άλλα άτομα σε αυτή τη θέση, διατήρησε την ψυχραιμία σου απέναντι σε ό,τι κι αν ακούσεις, έχε υπομονή, προσπάθησε να μην κάνεις καμία υπόθεση και βγάλε εμπιστοσύνη.
Γραμμές βοήθειας
Οι Γραμμές Βοήθειας είναι τηλεφωνικές και μπορεί να είναι δωρεάν. Καλό είναι να καλείς τη γραμμή που πραγματικά ανταποκρίνεται στο αίτημα το δικό σας ή του δικού σου ανθρώπου. Η επικοινωνία είναι ανώνυμη και ίσως αυτό να σε διευκολύνει στο να εκφράσεις καλύτερα τις σκέψεις σου.
- Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη: 1034
Προβλήματα ψυχικής υγείας, εξειδίκευση στο θέμα της κατάθλιψης.
-Δευτέρα έως Παρασκευή
-Πανελλαδική εμβέλεια
-Κόστος αστικής κλήσης
- Τηλεφωνική Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας: 197
Εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης και κοινωνικής αλληλεγγύης.
-Κάθε ημέρα, όλο το 24ωρο
-Μόνο Αττική
-Δωρεάν κλήση
- Τηλεφωνική Γραμμή Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας: 210197
Εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης και κοινωνικής αλληλεγγύης.
-Κάθε ημέρα, όλο το 24ωρο
-Όλη η Ελλάδα εκτός Αττικής
-Δωρεάν κλήση
- Γραμμή SOS Αιγινητείου: 210-7222333
Τηλεφωνική βοήθεια για ψυχολογικά προβλήματα.
-Κάθε ημέρα από 3:00 μ.μ. έως 11:00 μ.μ.
-Πανελλαδική εμβέλεια
-Κόστος αστικής κλήσης
