«Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο», σύμφωνα με τον Ντοστογιέφσκι και αυτό ισχύει σε όλα τα πράγματα. Η αρχιτεκτονική καταφέρνει να δώσει προοπτική σε μικρούς χώρους, να τους φωτίσει και να τους χαρίσει την ταυτότητα του ανθρώπου που μένει ή εργάζεται εκεί.
Αυτό ακριβώς κάνουν και τα ελληνικά αρχιτεκτονικά brands SO FAR Studio, Cadu Architects και Ksirouni Architects. Αν και οι δυσκολίες για τους αρχιτέκτονες στην Ελλάδα είναι πολλές, εκείνοι εμπνέονται από την Αθήνα (και όχι μόνο), δίνουν το δικό τους στίγμα στους χώρους της πόλης, χωρίς να ξεχνούν την τεράστια ανάγκη για πράσινο και οικολογικές πρακτικές.
Μίλησαν στο Jenny.gr για τη δουλειά τους, πώς ξεκίνησαν και τι θα άλλαζαν στην Αθήνα, αν περνούσε από το χέρι τους.
SO FAR Studio
«Σπούδασα Αρχιτεκτονική στην Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έκανα μεταπτυχιακό στο Ιnterior Design στο Glasgow School of Art στη Σκωτία. Έκτοτε δούλεψα για μια 5ετία σε άλλα αρχιτεκτονικά γραφεία και κατασκευαστικές στην Αθήνα.
Το So Far ξεκίνησε το 2022, ενώ το νέο γραφείο στο παγκράτι λειτουργεί εδώ και πολύ λίγο καιρό. Το όνομα «ως τώρα», «μέχρι εδώ», χρονικό και χωρικό, δηλώνει το μη πεπερασμένο της δημιουργικής διαδικασίας και του πειραματισμού, μέσω των οποίων αναδεικνύονται νέες αφηγήσεις που απαντούν στον σύγχρονο τρόπο ζωής.
Το γραφείο έχει ήδη ολοκληρώσει αρκετές ανακαινίσεις εσωτερικών χώρων, κομμάτι που αγαπώ ιδιαίτερα λόγω του ότι η συγκεκριμένη κλίμακα είναι πολύ φιλική, επιτρέπει εγγύτητα, λεπτομέρεια και συνδέει τις υλικές, απτές ποιότητες του χώρου με τις άυλες ποιότητες της ατμόσφαιρας. Παράλληλα, έχουμε ολοκληρώσει προτάσεις για νέα κτίρια πολυκατοικιών, τα οποία μας επιτρέπουν να πειραματιστούμε με την υπάρχουσα τυπολογία της αθηναϊκής πολυκατοικίας, επαναπροσδιορίζοντάς την με επίκεντρο τον σύγχρονο τρόπο ζωής».
Τα πράγματα που θα άλλαζα στην Αθήνα, είναι και αυτά που την κάνουν γοητευτική και της δίνουν αυτή την ταυτότητα που προκαλεί μια νοσταλγία. Σίγουρα θα έδινα έμφαση στον ελεύθερο δημόσιο χώρο, στο πράσινο που τόσο της λείπει, θα μείωνα την κάλυψη των κτιρίων αυξάνοντας το ύψος ώστε να απελευθερωθεί ζωτικός χώρος για να υλοποιηθεί το παραπάνω και θα ήθελα να αντιμετωπίζουμε τις νέες κατασκευές με περισσότερη φαντασία και διάθεση πειραματισμού και όχι σαν μια στείρα επανάληψη της τυπολογίας και φιλοσοφίας των «προς εκμετάλλευση τετραγωνικών».
Ksirouni Architects
«Γεννήθηκα και έζησα μέχρι τα 12 στην Αμερική, όπου είχαν μεταναστεύσει οι γονείς μου. Ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στη σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και μετά την αποφοίτησή μου, εργάστηκα στο γραφείο «Αλέξανδρος Κ. Σαμαράς και Συνεργάτες», σε έργα μεγάλης κλίμακας, κυρίως πολυτελών κατοικιών και ακινήτων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004.
Λίγο πριν τη μεγάλη οικονομική κρίση, αποφασίζω και συστήνω το δικό μου αρχιτεκτονικό γραφείο. Βλέποντας όμως να συρρικνώνονται τα μελετητικά έργα, αποφασίζω να επαναπροσδιορίσω το αντικείμενό μου εκεί όπου έβλεπα ότι μπορούσα να καλύψω ένα κενό στην αγορά - την Ελληνική Ομογένεια.
Τα νέα δεδομένα της νομοθεσίας των ακινήτων μετά το 2010, έφεραν έννοιες άγνωστες και επιπλέον υποχρεώσεις για τους όσους είχαν ή ήθελαν να αποκτήσουν δεύτερη κατοικία στην Ελλάδα. Μέσα από αρθρογραφία και παρουσιάσεις στην Αμερική, αρχίζω και διευρύνω το πελατολόγιό μου εκτός συνόρων, προσφέροντας υπηρεσίες ανακαίνισης και σχεδιασμού εσωτερικών χώρων λόγω παλαιότητας ακινήτων καθώς και υπηρεσίες συμβούλου και διαχείρισης, τύπου “one-shop-fits-all”.
Ενώ υπάρχουν πολλά και αξιόλογα έργα στην Ελλάδα σήμερα, πιστεύω πως σε μεγάλο ποσοστό, η αρχιτεκτονική αντιμετωπίζεται διεκπεραιωτικά, σαν ένα τεχνικό έργο που πρέπει απλά να εκτελεστεί. Αυτό βέβαια οφείλεται και σε παράγοντες που δεν ελέγχουμε πάντα, όπως για παράδειγμα ο περιορισμένος προϋπολογισμός ενός έργου ή η πολύπλοκη πολεοδομική νομοθεσία. Αλλά ακόμα και τότε, οφείλουμε να βρούμε λύσεις που θα προσφέρουν ποιοτικά χαρακτηριστικά στον χώρο, τόσο εσωτερικά όσο και στον κοινόχρηστο και δημόσιο χώρο της πόλης.
Επίσης, λόγω της έλλειψης νοοτροπίας στην έννοια συντήρηση κτιρίων, καλούμαστε να βρούμε λύσεις βιώσιμες στον χρόνο και στον χώρο που συχνά οδηγεί σε απλουστευμένη και συμβατική επίλυση, χωρίς να λαμβάνεται συχνά υπόψη ο άνθρωπος/χρήστης ως μεταβλητό δεδομένο σε διάρκεια χρόνου στον χώρο.
Προσωπικά πιστεύω πως πρέπει να αναβαθμιστεί ο δημόσιος χώρος της πόλης. Η Αθήνα είναι μια πόλη που γοητεύει και απογοητεύει ταυτόχρονα με την έλλειψη ασφαλούς και μεγάλου δικτύου διαβάσεων για πεζούς και ΑμεΑ και την έλλειψη πρασίνου. Ακόμα και στην περίπτωση του ακάλυπτου μιας τυπικής αθηναϊκής πολυκατοικίας, συναντάμε συχνά αδιαφορία και εγκατάλειψη περιορίζοντας το ενδιαφέρον μας εσωτερικά στη φροντίδα του ιδιωτικού χώρου του σπιτιού μας.
Θα πρέπει επίσης να δοθούν οικονομικά κίνητρα και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες για την εκτέλεση εργασιών συντήρησης και αναβάθμισης κτιρίων, εγκαταλελειμμένων και μη καθώς και να βρεθεί λύση για τα κενά ακίνητα που καλύπτουν σημαντικό ποσοστό της πόλης».
Αν κάτι με έχει κουράσει ως τάση, είναι η εμπορευματοποίηση του γκρι. Ενώ εμφανίστηκε αρχικά σαν στοιχείο πολυτελούς και ακριβής σχεδίασης, η τάση αυτή στη συνέχεια, υιοθετήθηκε στη μαζική παραγωγή υλικών κατασκευής καθώς και επίπλωσης και αντικειμένων προσφέροντας λύσεις ετοιμοπαράδοτες, επομένως και οικονομικές.
Έγινε η εύκολη λύση για εργολάβους προσφέροντας κατοικίες με ουδέτερο καμβά, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι χρήστες να το θεωρούν μόδα χωρίς να αναζητούν άλλες επιλογές συνδυαστικά με ένα χρώμα για να δημιουργήσουν έναν πιο ιδιαίτερο χώρο με προσωπικό χαρακτήρα. Ευτυχώς όμως, βλέπουμε ότι αυτό αρχίζει δειλά να αλλάζει και συναντάμε ολοένα και περισσότερο έντονα και τολμηρά χρώματα σε χώρους ιδίως σε αντικείμενα επίπλωσης και διακόσμησης.
Cadu Architects
Οι Cadu Architects είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα την Αθήνα, το οποίο παρέχει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών σχετικών με τη μελέτη και την κατασκευή κτιρίων. Ιδρύθηκε το 2005 ως ένα ανοικτό δίκτυο αρχιτεκτόνων με κοινή αντίληψη για την αρχιτεκτονική και τη σχέση της με τον χρήστη.
Σήμερα οι Cadu architects είναι οι Σωτήρης Κουβόπουλος, Γιάννης Παπαγιαννάκης, Γιώργος Παπαδάκης και Ειρήνη Φιλιπποπούλου, Στόχος του γραφείου είναι η δημιουργία μοναδικών κάθε φορά έργων σε συνεργασία με τον χρήστη και σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του.
«Πόσο εύκολη είναι η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα; Χμμ, αυτή η ερώτηση επιδέχεται δύο απαντήσεις, ανάλογα με το πώς την προσεγγίζει κανείς. Αφενός, η αρχιτεκτονική στη χώρα μας είναι χαρά και ευτύχημα για τον αρχιτέκτονα, μιας και απορρέει οργανικά από τα στοιχεία των τόπων, από το φιλικό προς τον άνθρωπο κλίμα και τις άφθονες αφορμές για έμπνευση που παρέχουν τα γραφικά τοπία. Αφετέρου όμως, η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα αρκετές φορές -αν όχι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων- καθίσταται δύσκολη, εξαιτίας της στριφνής και άκαιρης νομοθεσίας, ή απαίδευτων αντιλήψεων περί αισθητικής. Επομένως, θεωρούμε πως είμαστε τυχεροί που ζούμε σε μια χώρα που χαρίζει απλόχερα ένα εντυπωσιακό σκηνικό για να παράξει κανείς αρχιτεκτονική, και ταυτόχρονα ελπίζουμε πως τα εμπόδια που συναντάμε σε αυτήν ακριβώς τη διαδικασία παραγωγής με τον καιρό θα εξομαλυνθούν και θα εκλείψουν.
Η Αθήνα είναι ήδη, στα μάτια πολλών αρχιτεκτόνων τουλάχιστον, μια ιδιαίτερα όμορφη πόλη. Οι ζωντανές γειτονιές και τα χρώματα του κέντρου, το χάος που πολλές φορές μας προκαλεί σύγχυση και η ποικιλία της ανθρωπογεωγραφίας που συναντάει κανείς όπως διασχίζει τους δρόμους και τα στενά της, είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα ζηλευτά από πολλά μητροπολιτικά κέντρα του εξωτερικού. Αν ήταν ωστόσο να ευχηθούμε εμείς κάτι για την Αθήνα, αυτό θα ήταν σίγουρα η συντήρηση και η ανάδειξη του αρχιτεκτονικού της αποθέματος, η μελετημένη και ευαίσθητη παρέμβαση στον δημόσιο χώρο, που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη όλοι μας για να εμπλουτίσουμε και να βελτιώσουμε την καθημερινή μας εμπειρία στην πόλη, καθώς και η εκτέλεση των παραπάνω έχοντας πρωτίστως υπόψη τους κατοίκους της πόλης και τις πραγματικές ανάγκες τους.
Συνήθως στην αρχιτεκτονική υπάρχουν κάποιες επικρατέστερες τάσεις, που διαμορφώνουν το στυλ και την αισθητική αρκετών έργων. Οι τάσεις αυτές αν και στην αρχή μας συγκινούν και μας παρασέρνουν, λόγω της μεγάλης τους απήχησης και υιοθέτησης χωρίς όρια, μπορούμε να πούμε ότι κάπως εκφυλίζονται, και στο τέλος κουράζουν. Οπότε μπορούμε να πούμε ότι η υπέρμετρη υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου στυλ είναι αυτό που τελικά κουράζει παρά το ίδιο το στυλ ή η τάση. Βέβαια η αρχιτεκτονική ενός έργου έχει πάντα κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι διαχρονικά (όπως η διάταξη και η σχέση των χώρων - κλειστών και ανοιχτών, τα παιχνίδια φωτός και σκιάς, οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες κλπ) και τα οποία του επιτρέπουν να ξεχωρίζει ανεξαρτήτως τάσης».
