Η Άνοιξη είναι από τις παραστάσεις που δεν σε αφήνουν να αλλάξεις στάση σώματος. Κρατάει 90' αλλά νιώθεις ότι διαρκεί γύρω στο δεκάλεπτο. Εικόνες που ίσως είδες κάποτε από κοντά, βιώματα που έτυχε να ακούσεις μέσα από τη φωνή κάποιου άλλου, ιστορίες που παρακολούθησες στις ειδήσεις… όλα έρχονται καταπάνω σου με εκπληκτική φόρα χωρίς να σε αφήνουν να βρεις δικαιολογίες για την παθητική σου στάση.
Η αρχή του έργου είναι τόσο καθηλωτική όσο και το τέλος και οι σκηνές περιστρέφονται στη σφαίρα μιας πέρα για πέρα, ωμής αλήθειας που προέρχεται από τη βία. Θύματα και θύτες ανεβαίνουν στη σκηνή, συναντιούνται σε ένα τούνελ, αναρωτιούνται ποιοι είναι και κυρίως τι είναι, σε ένα παιχνίδι που αλληλεπιδρά στη σιωπή με το κοινό. Γιατί τόσες ταμπέλες, διακρίσεις, μίσος για τον άνθρωπο, τη φύση; Τι θα μείνει στο τέλος; Ποιος θα επιβιώσει σε έναν κόσμο που καταρρέει τόσο γρήγορα;
Κατά τη διάρκεια ενός πολέμου, ένας άνδρας χωρίς μνήμη αναζητά την αλήθεια στην παράσταση-διαμαρτυρία που καταδικάζει την έλλειψη δικαιοσύνης, τη βία και την κατάχρηση εξουσίας σε κείμενο και σκηνοθεσία του Δημήτρη Πλαβούκου. Δολοφονίες, γυναικοκτονίες, βιασμοί και κακοποίηση σε κάθε της μορφή. Σε ένα δυστοπικό μέλλον ή ένα τρομακτικό παρόν, ένας πόλεμος μαίνεται ανάμεσα σε όσους παραμένουν ακόμη άνθρωποι και στους ρατσιστές, τοξικούς και κακοποιητικούς μιας χώρας που μοιάζει με την Ελλάδα. Στη μέση του πολέμου, ένας άνδρας χωρίς μνήμη προσπαθεί να καταλάβει τι του συνέβη. Στο ταξίδι αναζήτησης της αλήθειας, θα τον συντροφέψει ένας άντρας που θα παίξει καίριο ρόλο στην έκβαση του πολέμου. Ποια πλευρά θα κερδίσει;
Η παράσταση έχει σκοπό να δείξει πως κανείς δεν είναι μόνος του σε όλο αυτό αλλά οραματίζεται έναν κόσμο όπου κανείς και ποτέ ξανά δεν θα μπει σε παρόμοια θέση με τα θύματα. Οι περισσότεροι ηθοποιοί είναι ερασιτέχνες, εκφράζονται πηγαία και μαζί, καλούν τους θεατές να περάσουν από ένα σωρό μεταβατικά στάδια και συναισθήματα. Κλαις, τρέμεις, σου έρχεται να σηκωθείς από τη θέση σου για να παρέμβεις αλλά ξέρεις πως ό,τι εκτυλίσσεται στην Άνοιξη έχει ήδη προδιαγραφεί.
Ο Δημήτρης Πλαβούκος, στο πλαίσιο του Tunnel of Oppression και υπό την αιγίδα της Eä – Ενημέρωση, Κατανόηση, Αποδοχή, παρουσιάζει την εξαιρετική παράσταση, τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν στους δικηγόρους της πολιτικής αγωγής της οικογένειας Φύσσα, για τα δικαστικά έξοδα της δευτεροβάθμιας δίκης της Χρυσής Αυγής. Με αφορμή τα όσα είδαμε, μιλήσαμε μαζί του, αλλά και με την υπεύθυνη επικοινωνίας του δρώμενου και διευθύντρια παραγωγής, Νάνσυ Πλαβούκου, που υποδύεται παράλληλα τη "Δικαιοσύνη", αλλά και τη Βασιλική Κουρόγλου, που είναι υπεύθυνη της Ψυχοκοινωνικής Μέριμνας και της αποφόρτισης στο τέλος των παραστάσεων.
Μετά το τέλος της παράστασης ακολουθεί συζήτηση και αποφόρτιση με την κυρία Κουρόγλου και καλεσμένους εκπροσώπους φορέων και οργανισμών καθώς και ομιλητές όπως, τους δικηγόρους της πολιτικής αγωγής της οικογένειας Φύσσα. Όσο για την αποφόρτιση, τη χρειαστήκαμε όλοι και ίσως σε κάποιους από εμάς πήρε λίγο παραπάνω μέχρι να επιτευχθεί.
Το Tunnel of Oppression εστιάζει σε συγκεκριμένες μορφές κακοποίησης, ρατσισμού, εγκλημάτων καθώς και στην αποδοχή σε σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα. Πώς προέκυψε η ιδέα ώστε η ιδιαίτερη πρωτοβουλία να έρθει και στην Ελλάδα την άνοιξη του '15;
Δημήτρης Πλαβούκος: Η ιδέα προέκυψε μετά από τα γεγονότα στη Γαλακτοκομική σχολή Ιωαννίνων και τον Βαγγέλη Γιακουμάκη. Το γεγονός ότι δεν μίλησε – τότε – κάποιος συμφοιτητής/συμφοιτήτρια του Βαγγέλη, καθώς και το ότι η ενδοσχολική κακοποίηση και ο εκφοβισμός άρχισαν να ξετυλίγονται ως λόγοι που συντέλεσαν σε μεγάλο βαθμό στην ιστορία του Βαγγέλη, με παρακίνησαν να φέρω το δρώμενο στην Ελλάδα με σκοπό την ενημέρωση, την κατανόηση και την αποδοχή. Θέλαμε να δείξουμε σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κάτι παρόμοιο ότι δεν είναι μόνοι τους και ότι μπορούν να μιλήσουν, να απευθυνθούν σε κάποιο φορέα ή ειδικό ώστε να σταματήσει η βία εναντίον τους.
Ένα κομμάτι του, είναι και η ψυχολογική αποφόρτιση των θεατών από μια ομάδα ψυχολόγων και συνεργαζόμενων φορέων. Δεδομένου ότι συμμετέχετε κι εσείς σε αυτές τις συζητήσεις, υπάρχει κάποια εμπειρία που θυμάστε περισσότερο; Έχει υπάρξει κάποιο άτομο που να έχει παραδεχτεί ότι έχει πέσει θύμα ή υπήρξε ο θύτης όσων περιγράφετε στις παραστάσεις;
Δημήτρης Π.: Ως ψυχολόγος – παρά του ότι δεν το ασκώ ως επάγγελμα – προσπαθώ να βρίσκομαι στις αποφορτίσεις όσο το δυνατόν περισσότερο για να βλέπω και τις αντιδράσεις του κοινού και πως μπορούμε να προσθέσουμε ή ακόμα και να αλλάξουμε κάποια πράγματα. Έχουν υπάρξει πολλά άτομα μέσα σε αυτά τα επτά χρόνια λειτουργίας που έχουν νιώσει ασφάλεια κατά τη διάρκεια της αποφόρτισης και έχουν μιλήσει. Είτε ιδιαιτέρως με τους ψυχολόγους είτε μέσα στην αίθουσα. Έχουν μοιραστεί τις εμπειρίες τους – οι περισσότεροι από την πλευρά του θύματος – και έχουν βρει τη δύναμη να μιλήσουν για τα περιστατικά που βίωσαν. Έχουν υπάρξει και περιστατικά που μίλησαν κάποιοι από την πλευρά του θύτη και ζήτησαν συγνώμη ή θέλησαν να ζητήσουν στην πορεία από τα άτομα στα οποία φέρθηκαν με κακοποιητικό τρόπο. Τα περιστατικά αυτά αφορούσαν κυρίως ενδοσχολικό εκφοβισμό. Έχει υπάρξει και περιστατικό στο οποίο κυρία μεγάλης ηλικίας είχε έρθει να δει την παράσταση με την αδερφή της και μας εκμυστηρεύτηκε – καθώς και στην αδερφή της που δεν γνώριζε – ότι όταν ήταν στην εφηβεία, η απόπειρα αυτοκτονίας που είχε κάνει δεν αφορούσε αγόρι όπως πίστευαν όλοι αλλά ερωτική απογοήτευση επειδή δεν μπορούσε να είναι με την κοπέλα που ήθελε. Το γεγονός και μόνο ότι αυτή η γυναίκα μετά από τόσα χρόνια βρήκε τη δύναμη να μιλήσει, και συγκεκριμένα στην αδερφή της, καθώς και στους υπόλοιπους θεατές, δείχνει πόσο μεγάλη ανάγκη έχουμε όλοι να φέρουμε στο φως όλα όσα κρύβουμε μέσα μας.
Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου στις παραστάσεις αλλά και στη μετέπειτα αποφόρτιση;
Δημήτρης Π.: Οι παραστάσεις, όπως και οι περφορμανς είναι αρκετά δυνατές. Μπορούν να ξυπνήσουν τραύματα τα οποία δεν έχουν επουλωθεί, πληγές που δεν έχουν κλείσει και να προκαλέσουν δυνατά συναισθήματα. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχει και η αποφόρτιση. Ο κόσμος φορτίζεται, περπατάει στα βήματα των θυμάτων ή έρχεται αντιμέτωπος με τους θύτες, οπότε όλη αυτή η ένταση «ξεσπάει» με το λόγο, στην αποφόρτιση. Οι περισσότεροι μένουν στην αποφόρτιση αλλά υπάρχουν και εκείνοι που θέλουν χρόνο και θέλουν να το επεξεργαστούν μόνοι τους. Έχουν υπάρξει περιπτώσεις που άνθρωποι από το κοινό έχουν επιστρέψει και έχουν μιλήσει με τους ψυχολόγους μετά από καιρό και τους έχουν ευχαριστήσει για τη βοήθεια. Τα θέματα που θίγονται στις παραστάσεις, πολλές φορές είναι και ένα ερέθισμα για να «ταρακουνηθεί» ο θεατής, να δει από απόσταση το τι βιώνει και στην πορεία να πράξει ώστε να σταματήσει τη διαιώνιση της καταπίεσης που του ασκείται.
Νάνσυ Πλαβούκου: Κατά ένα μεγάλο ποσοστό το κοινό μας είναι ήδη ευαισθητοποιημένο κι έτσι οι αντιδράσεις είναι, κατά κύριο λόγο, ότι πρέπει να το δει (το «Τούνελ») ο κόσμος γενικά, να μπει στα σχολεία κτλ. Πολλοί ταυτίζονται με τις ιστορίες και μας μιλάνε για λύτρωση και μας ευχαριστούν για όσα δείχνουμε. Στις αποφορτίσεις, με ένα μαγικό τρόπο, ο κόσμος ξεκινάει να μιλάει για όλα. Έχουν γίνει εξομολογήσεις, καταθέσεις ψυχής, τσακωμοί… έχουμε απ’ όλες τις αντιδράσεις!
Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που κάνει τους συντελεστές να συμμετέχουν εθελοντικά σε κάτι τόσο δεσμευτικό;
Δημήτρης Π.: Επειδή κάνουμε actingcoaching στους συντελεστές, προσπαθώ πάντα να τους δώσω βήμα ώστε να εκφράσουν μέσα από το ρόλο τους και την ιστορία του χαρακτήρα, δικά τους θέματα και βιώματα. Το «Τούνελ» δρα και ως ψυχόδραμα και ως μορφή ψυχοθεραπείας. Πολλές φορές, οι συντελεστές βγάζουν δικά τους βιώματα, συναισθήματα και τραύματα μέσα από το ρόλο. Με τον τρόπο αυτό, μέσα από την ασφάλεια της σκηνής, ο ηθοποιός/εθελοντής φέρνει στο φως και στην κάθαρση τα δικά του θέματα και ο θεατής φορτίζεται συναισθηματικά γιατί βλέπει ένα ρόλο με τον οποίο μπορεί να ταυτιστεί. Πιστεύω είναι ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους που οι εθελοντές παραμένουν στο «Τούνελ». Ένας άλλος λόγος είναι το ασφαλές περιβάλλον που έχουμε δημιουργήσει στην ομάδα. Ο καθένας μπορεί να είναι ο εαυτός του και να εκφράζεται χωρίς να ανησυχεί για ταμπέλες ή στερεότυπα. Υπάρχει μια ελευθερία που προσδίδει το θέατρο, η περφορμανς, όσο δυνατά ή βαριά αν είναι τα κείμενα ή κάποιοι χαρακτήρες.
Νάνσυ Π.: Μαζί μας υπάρχουν παιδιά από το 2015, υπάρχουν και αλλά που μένουν για μία σεζόν και μετά φεύγουν γιατί δεν μπορούν να δεσμευτούν. Το δρώμενο είναι εθελοντικό και ξεκαθαρίζουμε από την αρχή σε όλους πως λειτουργεί, υπάρχουν εθελοντές που είναι στην ομάδα μας αλλά δεν μπορούν να δεσμευτούν και να συμμετέχουν στις παραστάσεις που γίνονται και κρατάνε καιρό, όπως είναι η «Άνοιξη», αλλά συμμετέχουν στις performance που κάνει η ομάδα, όπως για παράδειγμα στην περφορμανς «Ιπτάμενα Αυτοκίνητα» που έγιναν στα πλαίσια του Αντιφασιστικού Σεπτέμβρη, φέτος. Πιστεύω, σε γενικές γραμμές, ότι αυτό που κρατάει τους εθελοντές είναι ότι μπορούν να εκφραστούν στη σκηνή είτε με την ιστορία που τους δόθηκε είτε με τη δική τους ιστορία χωρίς ο κόσμος να καταλαβαίνει το πόσο μπορεί να ταυτίζονται με αυτό που παρουσιάζουν.Επίσης από την αρχή στόχος μας ήταν να φτιάξουμε μία πλατφόρμα, ένα μικρόκοσμο που θα μπορούσε ο καθένας να μπει σε αυτόν και να είναι ο εαυτός του, να νιώσει οτι ανήκει κάπου και να καταλάβει ότι βγαίνοντας από αυτό το μικρόκοσμο μπορεί να κυνηγήσει τα όνειρα του και να είναι ο εαυτός του!
Πόσο απαραίτητο είναι τελικά αυτό το είδος θεάτρου στην κοινωνία μας όπως βλέπουμε να εξελίσσεται σήμερα; Στα σχολεία γιατί δεν κατάφερε να ενταχθεί;
Δημήτρης Π.: Με βάση τα όσα έχουμε δει και έχουμε ακούσει τα τελευταία χρόνια, είναι σημαντικό να διατηρηθεί το «Τούνελ», γιατί ο κόσμος έχει ανάγκη να «νιώσει», να φορτιστεί συναισθηματικά – όχι με τον αρνητισμό και τον εκφοβισμό που γίνεται μέσα από διάφορα μέσα ή από τα κοινωνικά δίκτυα – και στην πορεία να μιλήσει γι’ αυτό. Βλέπουμε ότι μέσα από αυτού του είδος το θέατρο ή τις περφορμανς, το κοινό ζητάει διακαώς να τον αγγίξει κάτι που δεν θα μείνει απλά στην επιφάνεια και με τον τρόπο αυτό, βλέπουν και το τι αντιμετωπίζει το θύμα και πως μπορούν να κάνουν κάτι οι ίδιοι για να το αποτρέψουν. Είναι εν μέρη ένα εκπαιδευτικό εργαλείο το δρώμενο, που αποσκοπεί στην ενσυναίσθηση, στην ενημέρωση και ως ένα βαθμό και στην εκπαίδευση του κοινού.
Στα σχολεία δεν έχει καταφέρει να ενταχθεί για δυο βασικούς λόγους πιστεύω. Ο κύριος λόγος είναι το ότι η γλώσσα που χρησιμοποιούμε στις παραστάσεις θα πρέπει να αλλάξει. Σε συνεργασία με παιδοψυχολόγους και θεραπευτές καθώς και με εκπαιδευτικούς, θα πρέπει να διατυπωθούν οι αναπαραστάσεις με «σωστό» τρόπο ώστε να γίνει κατανοητός και συνάμα να μην τραυματίσει τους μαθητές. Για να γίνει αυτό θα χρειαστούν φορείς οι οποίοι θα μπορούν να συνεργαστούν με το «Τούνελ» – όπως «Το Χαμόγελο του Παιδιού» με το οποίο έχουμε συνεργαστεί – αλλά θα πρέπει τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί, να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν συζητήσεις και ερωτήματα των μαθητών τα οποία απαιτούν την παρουσία συμβούλων, ψυχολόγων, κοινωνιολόγων και ειδικών στις εκπαιδευτικές δομές. Ο δεύτερος λόγος είναι το ότι υπάρχει μια κατάσταση ευθυνοφοβίας αυτήν τη στιγμή στον εκπαιδευτικό τομέα. Είτε προέρχεται από τους εκπαιδευτικούς είτε από το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, βλέπουμε ότι την ευθύνη για την εκπαίδευση μέσα και έξω από το σχολείο, δεν θέλουν να την αναλάβουν κάποιοι και πετάνε το «μπαλάκι» ο ένας στον άλλον. Θα χρειαστεί κάποιος να κάνει το πρώτο βήμα και να υπάρξει κατανόηση και επικοινωνία. Όλοι πρέπει να «δουλεύουν» για τον ίδιο λόγο και αυτό είναι τα παιδιά, τα αυριανά μέλη της κοινωνίας. Είχαμε την τύχη να μας προσκαλέσει σε δημόσιο σχολείο, μουσική σύμβουλός και να συνεργαστούμε με ομάδα καθηγητών που προσπαθούσαν να αφυπνίσουν και να ενημερώσουν τους μαθητές. Δυστυχώς όμως, ακόμα και εκεί, ο διευθυντής του σχολείου στάθηκε εμπόδιο. Υπάρχουν πάντα οι εξαιρέσεις και υπάρχουν πάντα και παντού εκείνοι που θα σταθούν εμπόδιο. Μην ξεχνάμε ότι το «Τούνελ» στην Αμερική δημιουργήθηκε πρωτίστως από φοιτητές που ήθελαν να ενημερώσουν τους συμφοιτητές τους επάνω σε θέματα βίας. Αν υπήρχαν μαθητικοί σύλλογοι ή ομάδες, θα μπορούσε να μεταφερθεί στο σχολικό περιβάλλον. Ακόμα και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι δύσκολο. Μέχρι πρότινος είχαμε πολιτικές ομάδες μέσα στα πανεπιστήμια αλλά δεν είχαμε πολιτιστικές ομάδες. Αυτά πρέπει να αλλάξουν, ειδικά με όλα όσα συμβαίνουν αυτήν την εποχή με την αστυνομοκρατία απέναντι στους φοιτητές. Η ενημέρωση και ο διάλογος είναι η αρχή, όχι η βία και η φασιστική τοποθέτηση αστυνομικών στις σχολές με δικαιολογία την προστασία των μαθητών.
Τέλος, να προσθέσω ότι οι ψυχολόγοι μας έχουν κάνει έρευνα γύρω από τη λειτουργία του δρώμενου, με ερωτηματολόγια, με στατιστική ανάλυση, κατά πόσο το «Τούνελ», σε όποια μορφή του, βοηθάει ουσιαστικά τον θεατή και έχουμε δει θετικά αποτελέσματα όσων αφορά την ενημέρωση και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα πριν και μετά την επαφή με το δρώμενο.
Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια της διαδραστικής performance;
Δημήτρης Π.: Προς το παρόν μπορείτε να μας βρείτε στο VAULT, στο Βοτανικό, με την παράσταση «Άνοιξη». Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει 100% για τα μελλοντικά σχέδια ή κατά πόσο θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε. Θέλουμε και πάντα υπάρχουν ιδέες αλλά κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα συμβεί «αύριο», είτε λόγω της κυβέρνησης ή λόγω προσωπικών προβλημάτων μιας και είναι εθελοντικό όλο αυτό. Πάντα υπάρχουν ιδέες, μια μαύρη κωμωδία ώστε να αγγίξουμε και να θίξουμε αυτά τα ζητήματα μέσα από άλλη οπτική ή κάτι πιο μεγαλεπήβολο που ίσως ευδοκιμήσει ίσως και όχι. Προς το παρόν συζητάμε με τον μουσικό μας να φέρουμε ξανά στη σκηνή τις «Γυναίκες στον Καθρέφτη». Ένα μιούζικαλ που είχε ανέβει στα πλαίσια ενός φεστιβάλ στο VAULTγια δυο ημέρες, το 2017. Θα δούμε… όπου μας χρειαστούν, θα ‘μαστε εκεί.
Η Άνοιξη είναι μια παράσταση με απελευθερωτικό χαρακτήρα που αναζητά τη λύτρωση. Με ποιες σκέψεις στοχεύετε να φύγει ο θεατής στο τέλος;
Δημήτρης Π.: Και μόνο το ότι θα φύγουν από την παράσταση και υπάρχουν σκέψεις για όλα όσα βίωσαν, είδαν, άκουσαν, αυτό σημαίνει ότι κάτι κάναμε. Δεν θέλει κανείς μας (από τους συντελεστές), να φύγει ο θεατής και απλώς να ρίξει όλη αυτήν την εμπειρία στη λήθη, σα να μην συνέβη ποτέ. Θέλουμε να σκεφτεί, κατά κύριο λόγο, και να αφουγκραστεί τα όσα είδε. Όλα τα ερεθίσματα. Στην πορεία πιστεύω ο καθένας, με τα δικά του βιώματα και εμπειρίες, θα πράξει κατάλληλα.
Ποια συναισθήματα έχουν μοιραστεί μαζί σας οι θεατές κατά την αποφόρτιση;
Δημήτρης Π.: Η «Άνοιξη» είναι μια διαφορετική παράσταση. Είναι πιο «βαριά» από τις προηγούμενες γιατί θίγει ζητήματα τα οποία βιώνουμε καθημερινά. Αυτό που οι περισσότεροι θέλουν να συζητήσουν είναι, πως – λόγω έλλειψης δικαιοσύνης – μπορεί ο θύτης να τιμωρηθεί χωρίς να γινόμαστε εμείς οι ίδιοι ίσα και όμοια, χωρίς να υπάρξει «ανθρωποφαγία», χωρίς να πάρουμε το νόμο στα χέρια μας. Πως μπορούμε να αλλάξουμε το σύστημα χωρίς να γίνουμε εμείς οι ίδιοι στο τέλος μέρος του συστήματος. Η βία και η έλλειψη δικαιοσύνης είναι τα θέματα που οι περισσότεροι θέλουν να αναλύσουμε και υπάρχει πάντα και η φόρτιση και η συγκίνηση που είναι εμφανής γιατί το κοινό μας, κατά κύριο λόγο, είναι ήδη ευαισθητοποιημένο
Από τι κρίνεται η επιτυχία της συγκεκριμένης παράστασης;
Δημήτρης Π: Εξαρτάται πάντα με το πως ορίζει κάποιος τη λέξη «επιτυχία». Συγκεκριμένα για την «Άνοιξη», έχουμε ένα σκοπό. Τα έσοδα από την παράσταση θα διατεθούν για τα δικαστικά έξοδα των δικηγόρων της πολιτικής αγωγής της οικογένειας Φύσσα για τη δευτεροβάθμια δίκη της Χ.Α. Άρα, επιτυχία αν θέλεις σε αυτήν την περίπτωση είναι η επίτευξη του σκοπού. Να συγκεντρώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα. Πάντα όμως, πέρα από το στόχο που έχουμε βάλει, σε όλες τις παραστάσεις όπως και σε αυτήν εδώ, θέλουμε να υπάρξει έστω και ένας άνθρωπος ο οποίος θα δει όλα αυτά και θα πράξει, θα ενεργοποιηθεί, θα βρει τρόπο να συμβάλλει με το δικό του τρόπο ώστε να σταματήσει η διαιώνιση της καταπίεσης, της βίας, της κακοποίησης. Λέμε πάντα ότι έστω και αν «αγγίξουμε» έναν άνθρωπο μόνο, να καταλάβει, να ενημερωθεί, να αποδεχτεί κάποια πράγματα, τότε για εμάς αυτό είναι επιτυχία
Πότε έρχεται τελικά η Άνοιξη;
Δημήτρης Π.: Η Άνοιξη έρχεται – για εμάς που συμμετέχουμε στην παράσταση – όταν καταφέρουμε και δούμε το έργο εκείνων που χάσαμε. Το έργο των ανθρώπων που μας «έκλεψαν», που μας στέρησαν. Οι άνθρωποι δεν φεύγουν ποτέ από κοντά μας. Τους κρατάμε μέσα μας, και αν τους ακούσουμε, αν δούμε τις πράξεις τους και τις συνεχίσουμε, ίσως και καταφέρουμε να «σωθούμε» και να κερδίσουμε τον πόλεμο. Αν μας διδάξει κάτι ο χαμός τους, το έργο τους όσο ήταν ζωντανοί, αν μάθουμε από εκείνους, θα μπορέσουμε να αλλάξουμε όλο αυτό που συμβαίνει τώρα στην κοινωνία μας. Προσωπικά, την Άνοιξη την φέρνουμε οι ίδιοι, αφού πρώτα αγαπήσουμε τον εαυτό μας, όχι ναρκισσιστικά ή εγωιστικά αλλά με την έννοια της αγάπης, της κατανόησης, της προσοχής. Να δουλέψουμε με τον εαυτό μας, να τον προσέξουμε και να μην αφήσουμε άλλους να μας καταπιέζουν, να μείνουμε μακριά από την τοξικότητα. Αν φέρουμε πρώτα την Άνοιξη μέσα μας, θα ανθίσει και ο μικρόκοσμός μας και στη συνέχεια όλο αυτό θα είναι ντόμινο που θα ανθίσει και τον διπλανό μας
Η βία δεν είναι πάντα ωμή και αυτό το απέδειξε αρκετές φορές το έργο. Αν είναι έμμεση, πώς γίνεται εν τέλει, ορατή;
Δημήτρης Π.: Υπάρχουν σημάδια τα οποία, αν προσέξουμε, θα δούμε ότι μας χτυπάνε «καμπανάκι». Για να συμβεί αυτό όμως θα πρέπει να ανοίξουμε τα μάτια μας και να λύσουμε τη σιωπή μας. Πάντα θα υπάρχει ο φόβος βέβαια, και για τον εαυτό μας αλλά και για τους άλλους, γιατί ποτέ δεν ξέρεις αν ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει τη βία είναι έτοιμος να δουλέψει και να βγει από όλο αυτό. Αν παρατηρήσουμε όμως τι γίνεται γύρω μας θα δούμε, θα ακούσουμε και θα φέρουμε στο «φως» την όποια καταπίεση. Υπάρχει ένα σύνδρομο, ανεπίσημο, του απέναντι σπιτιού που καίγεται. Ο ένας λέει στον άλλον να πάρει τηλέφωνο την πυροσβεστική και ο διπλανός του, του λέει να μην μπλεχτεί και βρει τον μπελά του και ότι θα την καλέσει ο άλλος γείτονας. Στο τέλος το σπίτι καταλήγει να καίγεται γιατί κανείς δεν πήρε τηλέφωνο. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Κάποιος πρέπει να κάνει το πρώτο βήμα. Πιστεύω ότι έχει αρχίσει να γίνεται αυτό. Το πρώτο βήμα. Επίσης, η ενημέρωση είναι σημαντική. Όταν κάποιος νιώθει παγιδευμένος ως άνθρωπος, ως οντότητα, μέσα σε ένα τοξικό και κακοποιήσιμο περιβάλλον, θα είναι δύσκολο να σκεφτεί ότι δεν είναι ο μόνος που αντιμετωπίζει μια τέτοια κατάσταση. Θα είναι δύσκολο για αυτούς τους ανθρώπους να κάνουν την υπέρβαση και να κοιτάξουν το «τέρας» κατάματα και να το πολεμήσουν. Αυτό μπορεί να αλλάξει με την ενημέρωση. Υπάρχουν τόσοι φορείς εκεί έξω, τόσοι οργανισμοί που μπορούν να βοηθήσουν. Τόσες δομές. Ακούγεται εύκολο, ξέρω όμως ότι δεν είναι, για αυτό, ένα βήμα τη φορά αρκεί, όσο μικρό και αν φαντάζει, αρκεί για να γίνει η βία ορατή και να υπάρξει βοήθεια. Χρειάζεται να σπάσουμε τη σιωπή, να ανοίξουμε τα μάτια μας.
Τι μπορούμε να κάνουμε από εδώ με σκοπό την αποφυγή παρόμοιων μελλοντικών περιστατικών αλλά και για να νιώσουμε όλοι μέσα μας, μια κάποια λύτρωση και μεταμέλεια για όσα αφήσαμε να συμβούν;
Βασιλική Κουρόγλου: Όλοι μας έχουμε υπάρξει θύματα και θύτες, χωρίς να το έχουμε επιδιώξει. Σε μια πρώτη φάση, θα ήταν χρήσιμο λοιπόν να αναλογιστούμε σε ποιους ρόλους έχουμε μπει και υπό ποιες συνθήκες. Ίσως αφήσαμε να συμβεί κάτι σε κάποιο άλλο άτομο, ή ίσως συμμετείχαμε ενεργά ή παθητικά μέσω της σιωπής μας. Αυτή η συνειδητοποίηση, αν και επίπονη, είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε μπροστά.
Για να συμβεί αυτό, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτή η πραγματικότητα θα μπορέσει να υπάρξει μόνο όταν μάθουμε να αντέχουμε την ματαίωση. Η λύτρωση και η μεταμέλεια δεν είναι μόνο μια στιγμή, είναι μια συνεχής διαδικασία μέσα από την οποία διαφοροποιούμαστε, εξελισσόμαστε, και ενδυναμώνουμε τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Συχνά, κάποιοι άνθρωποι επιλέγουν την διανοητικοποίηση για να αποφύγουν το συναίσθημα. Με λίγα λόγια, η διανοητικοποίηση είναι ένας μηχανισμός άμυνας κατά τον οποίο η ορθολογιστική σκέψη καλείται να “προστατεύσει” τον εαυτό από δύσκολα συναισθήματα. Όταν ένας ψυχικά δυσκολεμένος άνθρωπος βάλλεται συνεχώς από ειδήσεις για παρόμοια περιστατικά, ενδέχεται να αναζητήσει έναν τρόπο να μονώσει τα συναισθήματά του. Αυτό που χρειάζεται να γίνει λοιπόν, είναι το να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να νιώσει την ψυχική ευαλωτότητα, μέσω της παραδοχής και επεξεργασίας δικών μας στιγμών όπου υπήρξαμε θύματα και θύτες.
Στο “Τούνελ” μιλάμε συχνά για τον “κύκλο της βίας”. Έναν φαύλο κύκλο όπου τα θύματα γίνονται θύτες, και το αντίστροφο. Για να σπάσει αυτός ο κύκλος, χρειάζεται να επιλέξουμε συνειδητά σε ποια πλευρά θέλουμε να στεκόμαστε: σε αυτή του παρατηρητή/συνένοχου, ή στην πλευρά εκείνων που τολμούν να δράσουν. Και αν όλο αυτό φαντάζει κάπως μακρινό (εάν, για παράδειγμα, δεν έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι με τέτοιου είδους περιστατικά), είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο κύκλος της βίας βρίσκεται πρωτίστως μέσα μας. Μέσα από όλα όσα έχουμε εσωτερικεύσει για τον εαυτό μας και την θέση του ανάμεσα σε άλλους.
Το έναυσμα για μια τέτοια επεξεργασία μπορεί να είναι μια δράση όπως οι παραστάσεις του “Τούνελ”. Η συνέχεια όμως χρειάζεται να δοθεί από το κάθε άτομο ξεχωριστά. Η ατομική μας ευθύνη δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στο να έρθουμε σε επαφή με κάποιον φορέα για να αναζητήσουμε βοήθεια ή καθοδήγηση για ένα περιστατικό. Χρειάζεται να αντέξουμε να συνοδεύσουμε τον Εαυτό μας ένα βήμα πιο πέρα, προς την αναζήτηση βοήθειας και για τα δικά μας ψυχικά τραύματα. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της ψυχοθεραπείας, και παράλληλα μέσα από πράξεις που βοηθούν στην μετουσίωση των εμπειριών μας, για παράδειγμα μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία.
Όταν μπορέσουμε να καθρεφτιστούμε μέσα από αυτά τα γεγονότα στο παρόν, θα μπορέσουμε να φτάσουμε στην λύτρωση και να δημιουργήσουμε την ελπίδα για το μέλλον. Για να γίνει όμως όλο αυτό, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όσο και αν προσπαθούμε να πολεμήσουμε ενάντια σε καταπιεστικά και αυταρχικά συστήματα, δεν θα μπορέσουμε να βιώσουμε την πραγματική ελευθερία για τον Εαυτό μας εάν πρώτα δεν νικήσουμε τον εσώτερο μας δυνάστη.
Η Άνοιξη παίζεται κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21:00 στο VAULT Theatre Plus, Μελενίκου 26, Βοτανικός
Πρωταγωνιστούν οι Πάνος Κατσούλης, Γιάννης Μελέτης, Αντώνης Σουπιτσής και οι Χριστιαλένα Γιάννου, Σπυριδούλα Γκέκα, Πέτρος Δανάλης, Αμαλία Δόξα, Μιχάλης Ζιαραγκάλης, Κλειώ Λάγιου, Βίκυ Λουκάτου, Παναγιώτης Μπακολουκάς, Κριστίνα Οαντσέα, Γιάννης Παπαϊωάννου, Κατερίνα Παρθενοπούλου, Χριστιάνα Πασβάντη, Δημήτρης Πλαβούκος, Φίλιππος Σπανόπουλος, Νάνσυ Πλαβούκου.
*Το Tunnel of Oppression είναι ένα κοινωνικό δρώμενο που συνδυάζει την τέχνη της υποκριτικής και του θεάτρου με την ψυχολογία, για να θίξει σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα βίας, καταπίεσης, κακοποίησης και ρατσισμού. Το δρώμενο συνεργάζεται με αρμόδιους φορείς γύρω από θέματα βίας και καταπίεσης, ώστε να ενημερώσει, να αφυπνίσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό. Ξεκίνησε στην Αμερική το 1993 από μια ομάδα φοιτητών και στην Ελλάδα το έφερε το 2015 ο Δημήτρης Πλαβούκος. Μετράει επτά χρόνια δράσης, με περισσότερες από 400 performance και 40 θεατρικές παραστάσεις, σε διάφορους χώρους, όπως στο Μουσικό Σχολείο Ιλίου, στην Τεχνόπολη, στο Vault Theatre Plus, στο θέατρο Βαφείο, κ.α. Το δρώμενο έχει συνεργαστεί με φορείς όπως "Το Χαμόγελο του Παιδιού", η "Διεθνής Αμνηστία – Ελληνικό Τμήμα" και το "Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος". Υπάγεται κάτω από την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία "Eä” και ο σκοπός του δρώμενου είναι η Ενημέρωση, η Κατανόηση και η Αποδοχή. Όλοι οι συμμετέχοντες προσφέρουν το έργο τους εθελοντικά.
Read More
- Το νέο ντοκιμαντέρ του Netflix για το brand Abercrombie & Fitch, ξεσκεπάζει τον ρατσισμό μιας ολόκληρης γενιάς
- «Ή θα γίνουν μητέρες ή διαιτητές»: Ο σεξισμός της ημέρας από τον επικεφαλής της ελληνικής Κεντρικής Επιτροπής Διαιτησίας
- Ο Daniel Kaluuya είχε αποσυρθεί από την υποκριτική πριν το Get Out εξαιτίας του ρατσισμού
