Διαζύγιο: Η Έστα Ράζου μάς μιλά για τις ενδείξεις, τα στάδια του πένθους και την υγιή διαχείριση του τέλους μίας σχέσης
Κλέλια Φατούρου
14 Ιουλίου 2023
Ξέρεις την Έστα Ράζου ως The Divorce Planner, έτσι όπως μάς συστήθηκε στο Jenny.gr πριν από έναν χρόνο. Ένα project που αναλαμβάνει αυτό που έπεται ενός διαζυγίου. Μία ολιστική προσέγγιση με υπηρεσίες που μας βοηθούν να διαχειριστούμε καλύτερα την επόμενη μέρα. Τη μέρα μετά από ένα διαζύγιο, από έναν χωρισμό, από μια απώλεια, σε σύντομο χρόνο, σε συναισθηματικό αλλά και πρακτικό επίπεδο.
Αυτή τη φορά, η κυρία Ράζου (Life and Divorce Coach, Communication Specialist, ομιλήτρια και συγγραφέας) μάς δίνει τα φώτα της, όχι μόνο για το μετά, αλλά και για αυτά που οδηγούν σε ένα διαζύγιο ή χωρισμό. Τι ενδείξεις που αρνούμαστε να δούμε, τα στάδια του πένθους αλλά και πώς θα διαχειριστούμε το τέλος, μέσα από υγιή επικοινωνία με τον (πρώην) σύντροφό μας.
«Πόσο δύσκολο είναι να απαρνηθεί κανείς τη συνήθεια, την ασφάλεια, την καθημερινότητα; Πόσο δύσκολο είναι σαν άλλος Άτλας να σηκώσει μόνος του την ευθύνη της ζωής του στα χέρια του και μόνος του να πορευτεί; Και τελικά πόσο δυνατά πρέπει να χτυπάει η καρδιά του για να ξεκινήσει ένα νέο ταξίδι με τον εαυτό του, που ίσως είχε χάσει κατά τη διάρκεια του γάμου ή αναγκάστηκε να αφήσει στην άκρη για να μπορέσει να αντέξει; Ένα ταξίδι ενάντια στο χρόνο που έχασε;
Παρατηρώντας ζευγάρια γύρω μας, πού τελικά κρύβεται αυτή η ευτυχία; Κι είναι άραγε, τα χαμόγελα αληθινά, ξεκάθαρα; Ή πρόκειται για ένα παιχνίδι εξουσίας, όπου η αντιπαλότητα γίνεται φιλική διάθεση έπειτα από κάμποσα ουίσκι ή από εξωσυζυγικές ερωτικές συνευρέσεις ή ακόμη και από εφόδους τις νύχτες στο ψυγείο;
Υπάρχουν άνθρωποι που συνεχίζουν να ζουν δυστυχείς με τον/την σύντροφό τους, επειδή δεν αντέχουν, δεν μπορούν, δεν θέλουν, φοβούνται. Επειδή δεν ξέρουν τον τρόπο. Κι η δυστυχία μεγαλώνει όπως και η απόσταση από τον ίδιο μας τον εαυτό. Όσο κι αν κρύβεται πίσω από χαμόγελα παιδικών πάρτι, από αθλητικούς αγώνες στο γήπεδο με φίλους ή σε Cocktail σε βραδινές εξόδους με τις φίλες. Οι περισσότεροι σήμερα βιώνουν δυστυχία με τον σύντροφό τους και από ένα σημείο κι ύστερα, αποδέχονται τη μοίρα τους για να μην χάσουν τα προνόμια. Άλλοτε οικονομικά, άλλοτε εγωιστικά, άλλοτε κοινωνικού status
Τα σημάδια που δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά στο γάμο ή τη σχέση μας
- Έλλειψη επικοινωνίας. Ως ζευγάρι μοιραζόμαστε μόνο τα διαδικαστικά. Αρκετές φορές ούτε κι αυτά. Αδυνατούμε να αναπτύξουμε ένα θέμα. Αδυνατούμε να κατανοήσουμε τι ζητά, τι θέλει ο/η σύντροφός μας. Τι λέει. Επί της ουσίας ο/η σύντροφος είναι παθητικός και όχι ενεργητικός.
- Υπάρχει πολύ αρνητική ενέργεια. Οτιδήποτε κάνουμε μαζί οδηγεί στη γκρίνια. Μας ενοχλεί η παρουσία του/της μέσα στο σπίτι. Μας ενοχλεί ακόμη και η ανάσα του/της. Όσες σκέψεις τον/την περιλαμβάνουν είναι κι αυτές αρνητικές.
- Δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ μας. Είναι σαν να ζούμε δυο ζωές παράλληλες, που γνωρίζουμε ότι δεν τέμνονται πουθενά.
- Δεν έχουμε ερωτική έλξη και τελικά ερωτική επαφή.
- Δεν έχουμε πια, κοινά ενδιαφέροντα κι ο καθένας περνάει χρόνο μόνος του.
- Η σκέψη ότι κάποια στιγμή δεν θα είναι στη ζωή μας, μας δίνει ηρεμία, αγαλλίαση και τελικά ανακούφιση.
- Βάζει τις ανάγκες του/της πάνω από τις δικές μας.
- Στο τέλος της ημέρας, όταν στρέφουμε το βλέμμα στον άνθρωπο που κοιμάται δίπλα μας το μόνο που σκεφτόμαστε είναι η στιγμή που θα μπορέσουμε να απλωθούμε σε όλο το κρεβάτι.
«Γνωρίζω, ότι έχεις πλήρη επίγνωση του τι πάει στραβά. Επίσης, γνωρίζω ότι έχεις πολλά να σκεφτείς πριν πάρεις την οποιαδήποτε απόφαση. Κι αλήθεια είναι ότι είναι στο χέρι σου. Τόσο η απόφαση, όσο τελικά, η ζωή σου. Πρόκειται για μια περίοδο που χρειάζεται να δώσεις χρόνο. Αν είσαι από αυτούς που έχουν ήδη αποφασίσει να χωρίσουν, να μερικοί τρόποι επικοινωνίας για να μην καταλήξετε σε καβγάδες και δικαστήρια».
Τα βήματα για σωστή επικοινωνία
- Να ξέρεις ποια είναι η θέση σου, τι θέλεις. Τι ζητάς. Έτσι θα μπορέσεις να την υπερασπιστείς.
- Να είσαι ειλικρινής. Ότι κι αν πεις θα χαραχτεί στη μνήμη του/της συντρόφου σου.
- Να ξέρεις τους λόγους που αποφάσισες να φύγεις. Να είσαι συγκεκριμένος.
- Κάνε την προετοιμασία σου. Γράψε σε χαρτί, όλα τα πιθανά ερωτήματα που μπορεί να σου κάνει, αλλά και τις απαντήσεις τους. Πρέπει να είσαι έτοιμος γι’ αυτό που έρχεται.
- Δώσε όσο χρόνο χρειαστεί στη συζήτηση. Ο/η σύντροφός σου θα είναι εκεί και θα σε ρωτάει συνέχεια πράγματα. Θα θέλει να μάθει. Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει και μέρες. Έχε υπομονή.
- Μην παρασυρθείς από κάτι που μπορεί να σου πει. Είναι βέβαιο ότι θα βρει κάτι για να σε βγάλει από τη ροή της συζήτησης. Αν το καταφέρει ο θυμός του, θα βγάλει τον δικό σου και θα έρθει η έκρηξη. Δεν το θες αυτό. Παρέμεινε ήρεμος. Παρέμεινε ήρεμη.
- Μην φέρνεις από το παρελθόν θέματα που σας ζόρισαν. Τα γνωρίζετε κι οι δύο. Δεν ωφελεί. Υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθείς και να χάσεις το στόχο σου.
- Μην ξεχνάς το στόχο σου. Τι είναι ποιο σημαντικό για εσένα; Κινήσου προς αυτή τη κατεύθυνση. Μόνο έτσι θα νικήσεις.
Είτε είσαι εσύ αυτός που ζήτησες διαζύγιο, είτε το αποφάσισε κάποιος άλλος για εσένα, είναι φυσιολογικό να σε κατακλύσουν ορισμένα αρνητικά συναισθήματα όπως ο πόνος, η λύπη, η οργή, η απογοήτευση, η ματαίωση κλπ. Όπως και να έχει χρειάζεται χρόνος για να επέλθει μια ισορροπία στη ζωή σου, για να ξαναβρείς τον εαυτό σου. Συνήθως εστιάζουμε σε αυτό που ήταν η σχέση για εμάς κάποτε, αντί για αυτό που είναι στη πραγματικότητα.
Δεν πειράζει να πενθείς. Η μνήμη πονάει.
Η ψυχίατρος Elisabeth Kübler, ήταν η πρώτη που άρχισε να μιλάει για τα στάδια του πένθους που βιώνει ένας άνθρωπος κατά την απώλεια. Πρόκειται για αντιδράσεις του ανθρώπου σε αυτό το βίωμα και είναι οι εξής:
- Άρνηση. Αρνούμαστε την πραγματικότητα. Ότι μας έχεις χωρίσει. Ότι δεν είναι πια στη ζωή μας. Σκέψεις και λόγια όπως: «Αποκλείεται να μου συμβαίνει εμένα αυτό ή Έλεγε ότι ήμουν η γυναίκα της ζωής του, ότι θα με αγαπούσε για πάντα ή Δεν είναι αλήθεια, αποκλείεται»!, μας κατακλύζουν.
- Θυμός. Θυμώνουμε με όλους και με όλα. Η άρνηση μας οδηγεί στον έντονο ψυχικό πόνο που ζοριζόμαστε τόσο πολύ να τον διαχειριστούμε όπου καταλήγουμε στο συναίσθημα του θυμού. Είναι οι στιγμές που εκτοξεύουμε βέλη. «Γιατί να μου το κάνει αυτό, εμένα; Και δεν ξέρει με ποιον τα έβαλε. Θα το φυσάει και δεν θα κρυώνει ή Θα της δείξω εγώ ή Άμα ξαναδεί τα παιδιά…»!Τα βέλη που εκτοξεύονται σε αυτό το στάδιο δεν έχουν κατεύθυνση μόνο προς τον/την πρώην μας αλλά και προς τους ανθρώπους που μας συμπαραστέκονται όπως πχ προς τη μαμά ή το μπαμπά μας που τους θεωρούμε υπεύθυνους που δεν καταλάβαμε πόσο κάθαρμα ήταν.
- Διαπραγμάτευση. Είναι το στάδιο που προσπαθούμε για την καλύτερη συμφωνία αλλά και του αναστοχασμού. Σκεφτόμαστε: «Τι θα μπορούσα να έχω κάνει για να μη χωρίσω; Πως θα μπορούσα να διαχειριστώ το τάδε θέμα; Ή Πώς μπορώ να προστατεύσω τα παιδιά μου. Ας δώσουμε λίγο χρόνο για να μεγαλώσουν περισσότερο τα παιδιά» ή ακόμη και το πολύ συχνό ως απάντηση σε μια/έναν αποφασισμένο σύζυγο: «Θα αλλάξω, θα δεις»!
Είναι το στάδιο που παζαρεύουμε χρόνο, παζαρεύουμε τις αλλαγές που έρχονται από φόβο, εμάς τους ίδιους. Παζαρεύουμε τους ανθρώπους που έχουμε γύρω μας, την προηγούμενη ζωή μας, τα χαρακτηριστικά του διαζυγίου, τον τρόπο με τον οποίο θα συνεχίσουμε να ζούμε χωρίς το πρώην ήμισυ. Παζαρεύουμε αυτό που θεωρούμε καλύτερο για την νέα πραγματικότητα που έρχεται στη ζωή μας χωρίς όμως να την έχουμε ακόμη βιώσει. Η διαπραγμάτευση εδώ λειτουργεί όπως η ρήση: «Η θεραπεία είναι η καλύτερη πρόληψη». Διαπραγματευόμαστε για να προλάβουμε τα καθέκαστα.
- Κατάθλιψη. Εδώ είναι αρχή της συνειδητοποίησης της απώλειας. Συναισθήματα όπως πόνος, θλίψη, απογοήτευση κάνουν έντονα την εμφάνισή τους. Είναι η αίσθηση ότι ακόμη είμαστε δεμένοι με τον/την πρώην μας. Ψάχνοντας τρόπο να διατηρήσουμε αυτή τη σύνδεση όπως ο δολοφόνος που επιστρέφει πάντα στον τόπο του εγκλήματος, έτσι ακριβώς δρούμε κι εμείς κατά το στάδιο αυτό της κατάθλιψης. Επισκεπτόμαστε μέρη που συχνάζαμε παρέα, ανατρέχουμε στα άλμπουμ του κινητού μας ψάχνοντας φωτογραφίες από αγκαλιές, φιλιά, διακοπές, στιγμές μόνο και μόνο για να μην σβήσουν ενώ συνειδητοποιούμε την απώλεια. Αλλά δεν δεχόμαστε αυτό που συμβαίνει. Δεν μας επιτρέπουμε να ξεχάσουμε. «Δεν πρόκειται ποτέ να αγαπήσω έτσι ξανά, δεν πρόκειται να τον/την ξεπεράσω ποτέ, Δεν θα μπορέσω να νιώσω πάλι έτσι τον έρωτα», και άλλες τέτοιες συναφείς σκέψεις μας συντροφεύουν σ’ αυτό το στάδιο όπου ρίχνουμε την ευθύνη μόνο σε εμάς. Εδώ, πρωτοστατεί η μοναξιά. Διαταραχές στον ύπνο κάνουν την εμφάνισή τους, καθώς ακόμη, βουλιμία ή ανορεξία, ενοχές, κόπωση κ.α.
- Κι επιτέλους κάνει την εμφάνισή της η αποδοχή της πραγματικότητας. «Ναι, ήταν πολύς δύσκολος ο χωρισμός, αλλά έγινε. Ξέρω, ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω από το να βοηθήσω τον εαυτό μου να ξανασταθεί στα πόδια του, από το να βρω τον τρόπο που μου ταιριάζει. Ξέρω ότι όλα θα πάνε καλά, Ξέρω ότι μπορώ. Πιστεύω σε εμένα». Είναι το στάδιο όπου όλες οι προσδοκίες για το άτομο που ήταν στη ζωή μας, πια δεν υπάρχουν. Εδώ αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό πενθούσε ήταν ανεκπλήρωτο, το ανεπιβεβαίωτο εγώ μας. Είναι η στιγμή όπου αποδεσμευόμαστε από το παρελθόν και πια δεν το νιώθουμε βάρος στην πλάτη μας, αλλά το έχουμε δίπλα μας και προχωράμε μαζί του με ευγνωμοσύνη.
Σημείωση: Τα στάδια του πένθους είναι μια διαδικασία που όλοι βιώνουμε, άλλοι πιο γρήγορα, άλλοι πιο αργά κι άλλοι βασανιστικά αργά. Πολλές φορές τα βιώνουμε και μέσα στο γάμο μας, αντιλαμβανόμενοι ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά και παλεύουμε με αυτά μέχρι τη συνειδητοποίηση ότι ο χωρισμός είναι η μόνη διέξοδος.
Είχες συνηθίσει να είσαι μέσα σε ένα γάμο ή μέσα σε μια σχέση. Ξέρω, ότι αυτό που άλλοτε ένιωθες στιβαρό και ακλόνητο, τώρα γίνει χίλια κομμάτια. Να θυμάσαι όμως, ότι κάποια πράγματα θα πρέπει να γίνουν χίλια κομμάτια για να μπορούν να χτιστούν ξανά με καλύτερο τρόπο. Να θυμάσαι ότι δεν είσαι μόνος. Θα βρεις τη δύναμη, θα βρεις το θάρρος, να παλέψεις για τον εαυτό σου και σαν άλλος Φοίνικας να αναγεννηθείς από τις στάχτες σου.
Για αυτό και το πρώτο σου βήμα έχει να κάνει με το να θέσεις μια νέα βάση για τον εαυτό σου και την ίδια σου τη ζωή. Έτσι, θα δημιουργήσεις ένα ακόμη ισχυρότερο εαυτό. Αν σου είναι δύσκολο να χτίσεις μια νέα ταυτότητα, την ταυτότητα του εαυτού που ήσουν ως 20άρης όταν ήθελες να κατακτήσεις τον κόσμο και ήσουν ασταμάτητος, ή να ανακτήσεις την ταυτότητα του εαυτού που αναγκάστηκες να αφήσεις μέσα στο γάμο ή στη σχέση σου ώστε να μπορέσεις να αντιμετωπίσεις όλα όσα σου έρχονταν, υπάρχει τρόπος.
Κι αυτός λέγεται The Divorce Planner. Μια ολιστική προσέγγιση με ένα σύνολο υπηρεσιών που στέκεται δίπλα στον χωρισμένο ως σύμμαχος, ως συμπαραστάτης με λύσεις πρακτικές για να διαβείς στην επόμενη ημέρα με ηρεμία, συνείδηση, ενέργεια και ζωτικότητα. Στοιχεία που τόσο πολύ σου έλειψαν μέσα στο γάμο.
Μαζί με μια εξειδικευμένη ομάδα σε θέματα χωρισμού και διαζυγίου, αναλαμβάνουμε τη νέα σου ζωή.
- Νους Υγιής εν Σώματι Υγιεί
Όλα όσα χρειάζεσαι για να μπει το μυαλό και η ζωή σου σε τάξη. Ανακάλυψε τον πραγματικό σου εαυτό. Αντιμετώπισε τη θλίψη του χωρισμού. Βρες την ενέργειά σου μέσα από μαθήματα Tai Chi, Chi Gong, Yoga και Διαλογισμού. Ήρθε η στιγμή να απελευθερωθείς από το παρελθόν και να το έχεις δίπλα σου χωρίς φόβο. Στην διάθεσή σου θα έχεις: Life & Divorce Coach, NLP Coach, Ψυχοθεραπευτές, Διατροφολόγους, Personal Trainers)
- Πρώτη φορά μετά το χωρισμό σου, μένεις μόνος με το παιδί ή τα παιδιά σου; Αναλαμβάνουμε για εσένα το τέλειο ταξίδι. Μονοήμερη εκδρομή με ιστιοπλοϊκό για εσένα και το παιδί σου μέχρι σκηνές ινδιάνων στη φύση ή βιωματικές διαδρομές στα χνάρια της Ελληνικής Μυθολογίας. Οδυσσέας, Μίνωας, Ιάσωνας και Κένταυροι μας μαθαίνουν ότι ως άνθρωποι μπορούμε να ξεπεράσουμε κάθε εμπόδιο παρουσιάζεται μπροστά μας, χρησιμοποιώντας την οξυδέρκεια μας. Ήμαστε εδώ για να χτίσεις έναν ασφαλή και έμπιστο δεσμό με το παιδί σου.
- Διακοπές μαζί με την Έστα. Απόλαυση και μάθηση σε ένα τριήμερο στον Αργοσαρωνικό με ιστιοπλοϊκό. Ξεχνάμε τα «πρέπει», ανακαλύπτουμε τα «θέλω» και βρίσκουμε τρόπο για τα «μπορώ»!
- Personal & Home Make Over. Πάει καιρός από τότε που έχεις να περιποιηθείς τον εαυτό σου; Ως γυναίκα σε παρέσυρε το μεγάλωμα των παιδιών και σε άφησες στην άκρη; Ως άνδρας δεν ξέρεις πως να οργανώσεις την καθημερινότητα σου τόσο για τον εαυτό σου , όσο και για το νέο σου σπίτι; Σου παρέχουμε πρακτικές λύσεις της επόμενης μέρας, εύκολα και γρήγορα! Στην διάθεσή σου: Στυλίστες, Colour Machers, Πλαστικοί Χειρούργοι, Τεχνίτριες, Διακοσμητές εσωτερικών Χώρων, Μεταφορικές Υπηρεσίες.
- Το πάρτι της επόμενης ημέρας, της δικής σου ημέρας μια νέας ζωής, είναι εδώ και σε περιμένει. Η στιγμή της απελευθέρωσης κλείνει με
- Divorce Party!!! Παρέα με τους κολλητούς ή τις κολλητές σου, ακόμη και παρουσία των οικογενειών. Σε οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας κι αν επιλέξεις, τελετουργικό ενδυνάμωσης και απελευθέρωσης από το παρελθόν είναι στη διάθεσή σου μόνο με ένα τηλεφώνημα.
Είμαι βέβαιη ότι για να φτάσεις μέχρι εδώ, έκανες ότι καλύτερο μπορούσες. Ότι προσπάθησες όχι μια, αλλά χίλιες φορές για να κάνεις το γάμο σου να πετύχει. Για εσένα, για τον/την σύζυγό σου, για τα παιδιά σου, για τον κοινωνικό περίγυρο, για τους γονείς σου, για τα πεθερικά σου, για τους συγγενείς.
Να θυμάσαι: Ένα διαζύγιο δεν είναι αποτυχία. Ένα διαζύγιο είναι μια ευκαιρία για να συναντήσουμε τον ολοκληρωμένο εαυτό μας. Γιατί, όπως έλεγε και ο Λάο Τσε, Αυτό που η κάμπια ονομάζει τέλος του κόσμου, η ζωή το ονομάζει πεταλούδα.